TNH (tenk)

Laki tenk TNH
	; Laki tenk TNH - iranska verzija.
Osnovne karakteristike
Zemlja porekla	Čehoslovačka
Namena	laki tenk
Proizvođač	CKD
Početak proizvodnje	1936.
Uveden u upotrebu	1936.
Povučen iz upotrebe	1988. (Peru)
Prvi korisnik	Iran, Peru, Švajcarska, Rumunija
Broj primeraka	50 TNH+ 24 LTP+24 LTH+126 R-2
Brzina na putu	42 km/h
Brzina van puta	15 km/h
Doseg	250 km
Dimenzije i masa
Dužina	4.46-4.61 m
Širina	2.14 m
Visina	2.40 m
Težina	7.3-9.5 t
Oprema
Glavno naoružanje	top od 37 mm/24 mm/ 20 mm
Sporedno naoružanje	2-3 mitraljeza od 7.92 mm
Oklop	8-25/32 mm
Snaga (KS)	100 - 126 KS
Vešanje	Kristi
Posada
Posada	4

TNH je serija čehoslovačkih lakih tenkova iz perioda pre Drugog svetskog rata.

Istorija

Nova Čehoslovačka država, nastala 1918, nasledila je od Austrougarske samo nekoliko starih oklopnih kola Lancia, ali i impresivnu vojnu industriju na čelu sa fabrikom Škoda. Počinjući od nule, 1923-1930. Škoda i Tatra proizvele su manji broj oklopnih automobila OA-23, OA-27 i OA-30, a nakon 1930. veća pažnja posvećena je razvoju tenkova. Krajem 20-ih godina, fabrika CKD postala je konkurent Škodi, i 1933-1936. proizvodila je tankete i lake tenkove za vojsku Čehoslovačke. 1936-1937. obe firme proizvele su zajedno moderne lake tenkove LT-35, ali su njihovi proizvodni kapaciteti prevazišli potrebe čehoslovačke vojske. Jedina mogućnost za dalji razvoj bila je proizvodnja tenkova za izvoz na strano tržište.^[1]

**Čehoslovačka oklopna vozila do nemačke okupacije 1939.**
Proizvodnja	do 1933	1934	1935	1936	1937	1938	1939
OA-23	9	-	-	-	-	-	-
OA-27	15	-	-	-	-	-	-
OA-30	-	51	-	-	-	-	-
Tanketa model 33	-	70	-	-	-	-	-
Škoda T-32	-	-	-	-	8	-	-
AH-IV	-	-	-	50	-	83	-
LT-34	-	-	20	30	-	-	-
LT-35	-	-	-	15	262	-	-
TNH serija	-	-	-	40(TNH)	15(R-2) 10(TNH)	61(R-2) 7(LTP)	50(R-2) 17(LTP) 24(LTH)

Karakteristike

Idući ispred svog vremena, CKD je usvojio revolucionarni američki sistem vešanja "Kristi", koji je omogućavao velike brzine i pokretljivost van puta. Ovaj novi sistem uspešno je primenjen na tanketama AH-IV (namenjenim za izvoz), a zatim i na lakim tenkovima TNH, koji su bili planirani naslednik LT-35. Rezultat je bio jedan od najboljih tenkova svog vremena, čiji je pokretački sistem ostao visoko cenjen do kraja rata. Iako su se razlikovali u detaljima, svi članovi TNH serije bili su približno slični. Četvoročlana posada sastojala se od vozača i radio-operatera napred, sa mitraljezom u pokretnoj lopti između njih, i komandira i nišandžije u kupoli. Kupola je bila niska i zaobljena, sa dodatnom kupolicom za komandira na desnoj strani. Naoružanje kupole sastojalo se od topa kalibra 37 mm (60 metaka) sa još jednim spregnutim mitraljezom (3.000 metaka). Sva vozila bila su opremljena telegrafskim radiom. Po standardima 1939/40. bio je to iznenađujuće dobro uravnotežen tenk, ali nedostajala mu je sposobnost nadogradnje zbog uzanog trupa. Nije mogao da ponese teži top, niti je bilo mesta za trećeg člana posade u kupoli.^[1]

Izvoz

TNH serija bila je odmah uspešno rasprodata, najpre u Iran 1936-1937. (50 vozila sa oznakom TNH), a zatim u Peru 1938-1939. (24 tenka LTP) i Švajcarsku 1939. (24 tenka LTH). Za to vreme, Škoda je 1937-1939. izvezla u Rumuniju 126 svojih tenkova R-2, pravljenih po istom modelu.^[1]

Iranski TNH

Iranski model iz 1936. bio je osnovni (opisan gore), a od kasnijih se razlikovao slabijim motorom od samo 100 KS.^[2]

Peruanski LTP

Peruanski model iz 1938. bio je lakši (samo 7.3 t) , sa oklopom do 25 mm, motorom od 126 KS i 3 mitraljeza. Vozila su bila tako kvalitetna da su neka ostala u službi sve do 1988.^[2]

Švajcarski LTH

Švajcarski model iz 1939. (neposredno pre okupacije) bio je nešto veći od TNH (7.7 t), sa oklopom od 8-32 mm, brzinom do 45 km/h i automatskim topom kalibra 24 mm kao glavnim oruđem.^[2]

Litvanski LTL

Model iz 1939. (21 vozilo) nakon okupacije isporučen Slovačkoj kao LT-40. Bio naoružan automatskim topom kalibra 20 mm ili samo sa 3 mitraljeza (izviđačka verzija). Bio je najteža verzija (9.5 t) i najsličnija kasnijem Pancer 38(t).^[2]

Za domaće tržište

U proleće 1938. Ministarstvo odbrane Čehoslovačke raspisalo je konkurs za 150 novih tenkova: pobedio je TNH PS, koji će ući u istoriju u nemačkoj službi kao Pancer 38 (t), pošto je Minhenskim sporazumom i okupacijom Češke u martu 1939. u ruke Trećeg rajha pao celokupan arsenal Čehoslovačke republike: 15 OA-27, 51 OA-30, 51 LT-34, 298 LT-35 i svih 150 još neupotrebljenih LT-38/Pancer 38 (t) - u nemačkoj službi do kraja rata biće ih 1414.^[2] Bilo je u tome poetske pravde, pošto su čehoslovački tenkovi doprineli padu Francuske, koja je izdala Čehoslovačku u Minhenu 1938.^[1]

Reference

^ ^a ^b ^v ^g Ness 2002, str. 63–67
^ ^a ^b ^v ^g ^d ^đ „Škoda CKD TNH”. www.tanks-encyclopedia.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 28. 05. 2018. g. Pristupljeno 23. 5. 2018.

Literatura

Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. ISBN 978-000711228-9.

[:0-1] v ^g Ness 2002, str. 63–67

[:2-2] v ^g ^d ^đ „Škoda CKD TNH”. www.tanks-encyclopedia.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 28. 05. 2018. g. Pristupljeno 23. 5. 2018.

[1]

[2]

p r u Čehoslovačka oklopna vozila Drugog svetskog rata
Tankete	Vikers Karden-Lojd Mk VI Tanketa model 33 Š-I-D (T-32) AH-IV
Tenkovi	LT-34 LT-35 TNH serija LT-38
Oklopna kola	OA-23 OA-27 OA-30
Nakon nemačke okupacije	Pancer 38(t) Marder III Hecer