Taino jezik
| Taino | |||
|---|---|---|---|
| Taíno | |||
 Rasprostranjenost Taino jezika krajem 15. veka. | |||
| Govori se u | Španska Zapadna Indija[a] | ||
| Region | Antili, Bahamska ostrva | ||
| Izumro | 16. vek | ||
| Jezički kodovi | |||
| ISO 639-3 | tnq | ||
 Taino dijalekti, među drugim pre-Kolumbovskim jezicima na Antilima
| |||
 Taino je izumrli jezik po kriterijima UNESKO-a. | |||
Taino jezik (engl. Taíno language), izumrli jezik američkih starosedelaca, naroda Taino, koji su u vreme Kolumbovog otkrića Amerike (1492) naseljavali ostrva Zapadne Indije (Velike i Male Antile i Bahame).
Rasprostranjenost
[uredi | uredi izvor]Ovim jezikom je u vreme otkrića govorilo više miliona ljudi na Bahamima, Velikim i Malim Antilima, najviše na ostrvu Haiti (od 500.000 do 3 miliona), Porto Riku (oko 300.000), Jamajci (oko 300.000) i Kubi (oko 100.000). Međutim, španska kolonizacija ostrva (Haitija od 1493, Porto Rika i Jamajke od 1509, Kube od 1511) praćena masovnim pokoljima, porobljavanjem i neumerenom ekspoloatacijom domorodačkog stanovništva, gladnim godinama i epidemijama izazvala je veoma brzo izumiranje domorodaca. Po Bartolomeu de las Kazasu (Kratak izveštaj o uništavanju Indija) do 1542. broj urođenika na ostrvima spao je na svega nekoliko stotina, a nekoliko decenija kasnije sasvim su nestali. Tako je broj starosedelaca na Haitiju sa 3 miliona spao na samo 200, na Bahamskim ostrvima sa oko 500.000 na svega 11,[1] na Porto Riku i Jamajci sa 600.000 na manje od 400, dok su na Kubi potpuno nestali.[2]
Sačuvane reči
[uredi | uredi izvor]Prvi podaci o Taino jeziku sačuvani su u knjizi O novom svetu, italijanskog sveštenika i istoričara Pjetra Martira, čiji je prvi deo (takozvana Okeanska dekada) napisan 1493-1494 i objavljen 1504. na italijanskom, a 1511. na španskom jeziku. Martire saopštava da je Kolumbo sa svog prvog putovanja poveo u Španiju 10 urođenika sa Haitija, sa ciljem da nauče španski jezik i posluže kao prevodioci u komunikaciji sa svojim sunarodnicima. Samo šestoro od ovih ljudi preživeli su put u Španiju, a samo trojica povratak u Ameriku, ali zahvaljujući njima, reči Taino jezika su već 1493. zabeležene latiničnim slovima. Po Martiru, reči Taino jezika izgovarale su se jasno i razgovetno, kao što su napisane, kao u latinskom jeziku.[3]
| Reč | Latinski zapis | Značenje |
|---|---|---|
| kacik | cacique | poglavica |
| tueri | tueri | nebo |
| boa | boa | kuća |
| kauni | cauni | zlato |
| taino | taino | dobar čovek |
| nagani | nagani | ništa |
| juka | yucca | manioka |
| maiz | maiz | kukuruz |
Sačuvana imena
[uredi | uredi izvor]U španskim izvorima sačuvana su imena indijanskih poglavica, kraljevina (plemena?), sela i ostrva. Od ličnih imena, sačuvana su imena poglavica: Gvakanagari, Kaonabo, Gvarioneks, Behečio, Anakaona. Od imena ostrva, do danas su se sačuvala imena Haiti i Kuba.
Napomene
[uredi | uredi izvor]- ^ Govorio se do kraja 16. veka.
Izvori
[uredi | uredi izvor]- ^ DE LAS CASAS, BARTOLOMÉ (1992). A Short Account of the Destruction of the Indies. Prevod: GRIFFIN, NIGEL. London: Penguin Books. str. 48—49. ISBN 9780141912691.
- ^ DE LAS CASAS, BARTOLOMÉ (1992). A Short Account of the Destruction of the Indies. Prevod: GRIFFIN, NIGEL. London: Penguin Books. str. 60-63]. ISBN 9780141912691.
- ^ a b Martyr D' Anghera, Peter (1912). De Orbe Novo, The Eight Decades of New World. Prevod: MacNutt, Francis Augustus. New York: G. P. Putnam's Sons. str. 55—68.