Tomica Španović

tomica španović
Tomica Španović
Lični podaci
Datum rođenja	april 1914.
Mesto rođenja	Johova, kod Bosanske Dubice, Austrougarska
Datum smrti	18. novembar 1942.(1942-11-18) (28 god.)
Mesto smrti	Stara Rijeka, kod Ljubije, ND Hrvatska
Profesija	trgovački pomoćnik
Delovanje
Član KPJ od	oktobra 1941.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Heroj
Narodni heroj od	27. novembra 1953.

Tomica Španović (Johova, kod Bosanske Dubice, april 1914 — Stara Rijeka, kod Ljubije, 18. novembar 1942), učesnik Narodnooslobodilačke borbe i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je aprila 1914. godine u selu Johovi, kod Bosanske Dubice. Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice, njegov otac Vaso, imao je pored Tomice, još četiri sina i dve kćeri. Posle završene osnovne škole, zbog nedostatka sredstava nije nastavio školovanje, već je otišao i Bosansku Dubicu, gde je učio zanat i radio kao trgovački pomoćnik. Tokom 1938. godine, jedno kratko vreme je radio u jednom holandskom rudniku.

Posle okupacije Kraljevine Jugoslavije i uspostavljanja ustaške Nezavisne Države Hrvatske, aprila 1941. godine, Tomica je napustio posao u Kozarskoj Dubici i vratio se u rodno mesto. Odmah po dolasku u rodno mesto, maja 1941, uključio se u pripreme za oružani ustanak.

U Narodnooslobodilačkoj borbi učestvovao je od prvih dana ustanka, jula 1941. godine. Učestvovao je u borbama na Komlencu i Kruškovcu, koje su vođene sve do avgusta 1941, zbog sprečavanja ustaša da vrše zločine u podkozarskim selima. Posle napada na žandarmerijsku stanicu u selu Drakseniću i uspešne akcije na neprijateljsko uporište u Podgradcima, 23. oktobra 1941. godine, kada je Tomica predvodio grupu bombaša, primljen je u članstvo Komunističke partije Jugoslavije.

Prilikom zauzimanja jakog neprijateljskog uporišta na Mrakovici, 5. decembra 1941. godine, Tomica je predvodio jedan vod Kozarskog partizanskog odreda. Za ličnu hrabrost i izvanredne uspehe u ovoj akciji sa svojom jedinicom (sam je ubio nekoliko ustaša i zaplenio jedan teški mitraljez), pohvaljen je od strane komandanta Drugog krajiškog partizanskog odreda, doktora Mladena Stojanovića i postavljen za komandira Treće čete u Drugom bataljonu.

Jedna od uspešnijih njegovih akcija bila je i zaseda na obali reke Save, kada je ubio posadu na brodu-šlepu i zaplenio velike količine žita i drugih namirnica. Ubrzo potom je 1. januara 1942. godine, sa svojom četom, maskiranom u dubokom snegu, dočekao i prisilio na povlačenje ustašku satniju, koja je pokušala da, preko sela Crnci, prodre u Draksenić. Velike uspehe njegova četa je postigla i u borbama s nemačkom grupom „Vute“ iz 718. lovačke divizije, koja je februara 1942. godine, pokušakla da izvuče svoj blokirani bataljon iz rudnika Ljubija.

Krajem maja 1942. Tomica je sa jednim vodom partizana kod Demirovca napao kolonu od 1.000 ustaša koji su iz Jasenovca i Bosanske Dubice pošli na teren njegove čete. Tomica je sam ubio 8 motociklista, a ukupno je ubijeno 25 ustaša, među kojima 3 oficira i jedan lekar. Zajedno sa svojom četom je prošao teške borbe tokom velike neprijateljske ofanzive na Kozaru, juna 1942. godine.

Kada je, 22. septembra 1942. godine, na kozarskom proplanku Paležu, formirana Peta krajiška kozarska udarna brigada, Tomica je postao komandir Druge čete u Trećem bataljonu, čiji je komandat bio Petar Mećava, narodni heroj. Posle mnogih borbi, na području Kozare i Podgrmeča, Petoj kozarskoj brigadi je poveren jedan od težih zadataka u bihaćkoj operaciji, koja je završena 4. novembra 1942. godine, oslobođenjem Bihaća i formiranjem prostrane slobodne teritorije, poznate i kao Bihaćka republika.

Tomica Španović je poginuo 18. novembra 1942. godine, prilikom napada Pete kozarske birgade na položaje na liniji od Bosanskog Novog do rudnika Ljubinja. Smrtno je ranjen, s bombom u ruci, prilikom zauzimanja bunkera, kod sela Stare Rijeke.

U Narodnooslobodilačkoj borbi, učestvovala je učestvovala je čitava Tomicina porodica, a pored njega, poginuli su mu otac, majka i dva brata.

Ukazom predsednika Federativne Narodne Republike Jugoslavije Josipa Broza Tita, 27. novembra 1953. godine, proglašen je za narodnog heroja.

Literatura

• Narodni heroji Jugoslavije. Beograd: Mladost. 1975.