Tonski broj
Tonski broj se koristi u pisanom sistemu za označavanje tonova jezika. On se obično stavlja posle romanizovanog sloga i može imati vrlo različita značenja u drugim kontekstima, zbog eventualne razlike sistema razvoja.
Kineski jezik
[uredi | uredi izvor]U kineskoj tradiciji, brojevi se dodjeljuju različitim tonovima. Na primjer, standardni mandarinski jezik ima četiri tona, i brojevi 1, 2, 3 i 4 su njima dodijeljeni. Iako ti tonovi imaju nazive koji imaju više značenja za uporednu studiju geografskih i hronoloških jezičkih razlika, većina ljudi se odnosi na tonove po broju: „prvi ton“, „drugi ton“, i tako dalje.
Brojevi tona su dodeljeni i u kineskim govornim jezicima prema različitim tradicijama, koji mogu biti nepovezani jedan prema drugom. Oni nisu povezani relativnom visinom tona. Ovo se može prikazati upoređivanjem tonske tabele standardnog mandarinskog, standardnog kantonskog i tajvanskog jezika.
| Standardni mandarinski | |||||||||
| Tonski broj | 1 | 2 | 3 | 4 | |||||
| Naziv tona | jin ping |
jang ping |
šang | ći | |||||
| Tonsko slovo | ˥˥ | ˧˥ | ˩, ˨˩˦ | ˥˩ | |||||
| Standardni kantonski | |||||||||
| Tonski broj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
| Naziv tona | jin ping |
jin šang |
jin ći |
jang ping |
jang šang |
jang ći |
šang jin žu |
sja jin žu |
jang žu |
| Tonski oblik | ˥˥, ˥˧ | ˧˥ | ˧˧ | ˨˩, ˩˩ | ˩˧ | ˨˨ | ˥ | ˧ | ˨ |
| Tajvanski | |||||||||
| Tonski broj | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | |
| Naziv tona | jin ping |
šang | jin ći |
jin žu |
jang ping |
nije upot- rebljen |
jang ći |
jang žu | |
| Tonski oblik | ˦˦ | ˥˩ | ˧˩ | ˧ | ˨˦ | ˧˧ | ˥ | ||
Napomena: Tonski sandi pravila i nenaglašen slog standardnog mandarinskog ovdje nisu navedeni zbog jednostavnosti.
Iako su tonski brojevi prilično beskorisni u komparativnoj studiji, oni su korisni u kontekstu određenog dijalekta, zbog jednostavnih referenci. Na primjer, mi možemo videti ove opise:
- U standardnom mandarinskom, broj 1, originalno ton 1, izgovara se tonom 4 ako sledi klasifikatora u tonu 1, 2 ili 3. Izgovoren u tonu 2 ako je klasifikator u tonu 4.
- Standardni kantonski tonovi 7, 8 i 9 imaju isti tonski oblik kao tonovi 1, 3 i 6.
- U tonskim sandhijem tajvanskog jezika, ton 1 je izgovoren kao ton 7 ako sledi druge slogove u višesložnim rečima.
Neke šeme romanizacije, kao jutping, koriste tonske brojeve. Čak i za pinjin, tonski brojevi se koriste umesto dijakritika ako nisu dostupni, kao u osnovnom aski tekstu.
Ostali jezici
[uredi | uredi izvor]Tonski brojevi se takođe koriste u proučavanju drugih tonskih jezika. Ponekad, 1 može značiti visoki ton i 5 može značiti nizak ton. Moramo znati precizno o kojim tradicijama se radi, da bi dobili ispravno značenje tonskog broja.