Pređi na sadržaj

Usmeno predanje

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Usmeno predanje, ili usmena tradicija, je oblik ljudske komunikacije u kojoj se znanje, umetnost, ideje i kulturni materijal primaju, čuvaju i usmeno prenose sa jedne generacije na drugu.[1][2][3] Prenos se odvija kroz govor ili pesme i može uključivati narodne priče, balade, epove, prozu ili poeziju. Na ovaj način je moguće da društvo prenosi usmenu istoriju, usmenu književnost, usmeno pravo i druga znanja kroz generacije bez sistema pisanja, ili paralelno sa sistemom pisanja. Religije kao što su budizam, hinduizam, katolicizam,[4] i džainizam, na primer, koristile su usmenu tradiciju, paralelno sa sistemom pisanja, da bi prenele svoje kanonske spise, rituale, himne i mitologije sa jedne generacije na drugu. [5][6]

Filip Višnjić (1767 — 1834)

Usmeno predanje podrazumeva informacije, sećanja i znanje koje su zajedničke grupe ljudi, tokom mnogih generacija; nije isto što i svedočenje ili usmena istorija.[1][7] U opštem smislu, „usmena tradicija“ se odnosi na podsećanje i prenošenje specifičnog, sačuvanog tekstualnog i kulturnog znanja putem vokalnog iskaza.[2] Kao akademska disciplina, odnosi se i na skup predmeta proučavanja i na metod kojim se oni proučavaju.[8]

Proučavanje usmene tradicije razlikuje se od akademske discipline usmene istorije,[7] koja je beleženje ličnih sećanja i istorije onih koji su doživeli istorijske ere ili događaje.[9] Usmena tradicija se takođe razlikuje od proučavanja usmenog govora, definisanog kao misao i njeno verbalno izražavanje u društvima u kojima su tehnologije pismenosti (naročito pisanje i štampa) nepoznate većini stanovništva.[10] Folklor je vrsta usmene tradicije, ali znanja koja nisu folklorna su usmeno prenošena i tako sačuvana u ljudskoj istoriji.[11][12]

Prema Džonu Foliju, usmena tradicija je drevna ljudska tradicija koja pronalazimo u „svim krajevima sveta”.

Prenošenje[uredi | uredi izvor]

Usmena tradicija se suočava sa izazovom tačnog prenošenja i proverljivosti tačne verzije, posebno kada kulturi nedostaje pisani jezik ili ima ograničen pristup alatima za pisanje. Usmene kulture su koristile različite strategije koje to postižu bez pisanja. Na primer, jako ritmičan govor ispunjen mnemotehničkim uređajima poboljšava pamćenje i pamćenje. Nekoliko korisnih mnemotehničkih sredstava uključuju aliteraciju, ponavljanje, asonancu i poslovične izreke. Pored toga, stih je često metrički sastavljen sa tačnim brojem slogova ili morae.[13][14] Stihovi epa ili teksta su obično kreirani tako da se dugi i kratki slogovi ponavljaju prema određenim pravilima, tako da ako se napravi greška ili nenamerna promena, unutrašnji pregled stiha otkriva problem.[13] Usmena tradicija se može preneti kroz predstave i glumu, kao što u savremenom Kamerunu pokazuju Grafiji ili Graslenderi koji izvode i drže govore kako bi podučavali svoju istoriju kroz usmenu tradiciju.[15] Takve strategije olakšavaju prenos informacija bez pismenog posrednika, a mogu se primeniti i na usmeno upravljanje.[16]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Vansina, Jan: Oral Tradition as History (1985), reported statements from present generation which "specifies that the message must be oral statements spoken, sung or called out on musical instruments only"; "There must be transmission by word of mouth over at least a generation". He points out, "Our definition is a working definition for the use of historians. Sociologists, linguists or scholars of the verbal arts propose their own, which in, e.g., sociology, stresses common knowledge. In linguistics, features that distinguish the language from common dialogue (linguists), and in the verbal arts features of form and content that define art (folklorists)."
  2. ^ a b Oral Tradition Arhivirano 2016-08-09 na sajtu Wayback Machine, Encyclopædia Britannica, John Miles Foley
  3. ^ Ki-Zerbo, Joseph: "Methodology and African Prehistory", 1990, UNESCO International Scientific Committee for the Drafting of a General History of Africa; James Currey Publishers, ISBN 0-85255-091-X, 9780852550915; see Ch. 7; "Oral tradition and its methodology" at pages 54-61; at page 54: "Oral tradition may be defined as being a testimony transmitted verbally from one generation to another. Its special characteristics are that it is verbal and the manner in which it is transmitted."
  4. ^ „Catechism of the Catholic Church - The Transmission of Divine Revelation”. www.vatican.va. Arhivirano iz originala 2014-10-27. g. Pristupljeno 2020-01-15. 
  5. ^ Jack Goody (1987). The Interface Between the Written and the OralNeophodna slobodna registracija. Cambridge University Press. str. 110–121. ISBN 978-0-521-33794-6. 
  6. ^ Donald S. Lopez Jr. (1995). „Authority and Orality in the Mahāyāna” (PDF). Numen. Brill Academic. 42: 21—47. JSTOR 3270278. doi:10.1163/1568527952598800. Arhivirano iz originala (PDF) 2011-01-01. g. Pristupljeno 2019-09-23.  |hdl-pristup= zahteva |hdl= (pomoć)
  7. ^ a b Henige, David (1988). „Oral, but Oral What? : The Nomenclatures of Orality and Their Implications”. Oral Tradition. 3 (1–2): 229—238.  |hdl-pristup= zahteva |hdl= (pomoć)
  8. ^ Dundes, Alan, "Editor's Introduction" to The Theory of Oral Composition, John Miles Foley. Bloomington, IUP, 1988, pp. ix-xii
  9. ^ „Oral History”. Arhivirano iz originala 20. 8. 2011. g. 
  10. ^ Ong, Walter, S.J., Orality and Literacy: The Technologizing of the Word. London: Methuen, 1982 pp. 12
  11. ^ Degh, Linda. American Folklore and the Mass Media. Bloomington: IUP, 1994, p. 31
  12. ^ Folklore in the Oral Tradition, Fairytales, Fables and Folk-legend Arhivirano 2016-07-19 na sajtu Wayback Machine, Julie Carthy (1984), The Oral Tradition, Volume IV, Yale University, Quote: "Folklore is said to be in the oral tradition. Dundes states that the most common criterion for a definition of folklore is its means of transmission that is, orally. He clarifies however that materials other than folklore are also orally conveyed. Therefore oral transmission itself is not sufficient to distinguish folklore from non-folklore."
  13. ^ a b Tatyana J. Elizarenkova (1995). Language and Style of the Vedic Rsis. State University of New York Press. str. 111—121. ISBN 978-0-7914-1668-6. 
  14. ^ Peter Scharf (2013). Keith Allan, ur. The Oxford Handbook of the History of Linguistics. Oxford University Press. str. 228—234. ISBN 978-0-19-164344-6. 
  15. ^ Oral tradition in African literature. Smith, Charles,, Ce, Chinenye. [Nigeria]. 4. 9. 2015. ISBN 9789783703681. OCLC 927970109. 
  16. ^ Crowley, David; Heyer, Paul (1999). Communication in History: Technology, Culture, Society (Third izd.). Longman Publishers USA. str. 67. 

Dodatna literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Усмено_предање&oldid=26497915”