Halštatska kultura
| Halštatska kultura | |||
|---|---|---|---|
| Geografija | |||
| Kontinent | Evropa | ||
| Regija | zapadna Evropa, srednja Evropa, Balkan | ||
| Zemlja | Engleska, Francuska, Nemačka, Španija, Italija, Švajcarska, Poljska, Češka, Austrija, Slovačka, Mađarska, Srbija, Rumunija, Bugarska | ||
| Glavni lokalitet | Halštat | ||
| Društvo | |||
| Jezik | indoevropski | ||
| Religija | indoevropska | ||
| Društveno uređenje | zemljoradničko-stočarsko društvo | ||
| Period | |||
| Istorijsko doba | starije gvozdeno doba | ||
| Nastanak | 800. p. n. e. | ||
| Prestanak | 500. p. n. e. | ||
| Prethodnici i naslednici | |||
| Prethodile su: | Nasledile su: | ||
| ← Kultura polja sa urnama | Latenska kultura → | ||
| Portal Arheologija | |||
Halštatska kultura označava arheološki period starijeg gvozdenog doba, koji je dobio ime po velikoj i po nalazima veoma bogatoj nekropoli u selu Halštat u Gornjoj Austriji, (nem. Salzkammergut).[1] Prva arheološka iskopavanja na ovom lokalitetu bila su od 1848. do 1864. godine (Ramsauer i Von Saken). Do danas je na ovoj nekropoli okriveno ukupno 2.500 grobova sa bogatim grobnim prilozima na osnovu kojih se vrši podela na dve faze:
- starija faza (od 800. do 600. godine p. n. e.)
- mlađa faza (od 600. do 400. godine p. n. e.)
U okviru nekropole konstatovana su dva načina sahranjivanja, kremacija i inhumacija, koje su praktikovane istovemeno.
Halštatska kultura je bila preovlađujuća kultura zapadno i srednjoevropska kultura kasnog bronzanog doba (Halštat A i Halštat B) od 12. veka p. n. e. do 8. veka p. n. e. i Evrope iz ranog gvozdenog doba (Halštat C i Halštat D) od 8. veka p. n. e. do 6. veka p. n. e. razvijajući se iz kulture polja sa urnama iz 12. veka p. n. e.[2][3]
Kultura je bila zasnovana na zemljoradnji, ali sa velikim udelom obrade metala, a do kraja perioda trgovina sa mediteranskim kulturama je bila takođe dosta zastupljena. Društvo je bilo organizovano po plemenskoj osnovi, ali se o tome vrlo malo zna. Velika naselja, tj. gradovi su bili utvrđeni, smešteni na vrhovima brda sa čvrstim građevinama i sabronzanim, srebrnim i zlatarskim radionicama. Gradovi su bili retki i postojalo je samo par, dok su naselja najvećim delom bila mala sela.
Područje rasprostiranja[uredi | uredi izvor]
Matično područje ove kulture predstavlja alpska oblast, ali je kulutra obuhvatila i srednje i gornje Podunavlje, kaoi veći deo srednje i jugozapadne Evrope. Pojedini autori vezuju nastanak ove kulture za Ilire, a drugi za Kelte. U ovom periodu treba računati na formiranje etničkih kategorija, u zapadnoj Evropi dominantnu etničku grupu čine Kelti, a u istočnoj Skiti, dok se na Balkanu javljaju Tračani i Iliri.[4]
Do 6. veka p. n. e. kultura se proširila na veliko područje deleći se na istočnu i zapadnu, između kojih je bio veći deo zapadne i centralne Evrope, sve do Alpa i severne Italije. Delovi Britanije i Iberije uključeni su u krajnju ekspanziju kulture.
Metalni nalazi[uredi | uredi izvor]
U Halštatskom periodu gvožđe je u širokoj upotrebi, javljaju se veliki gvozdeni mačevi, od kojih najstariji podsećaju na bronzane primerke. Javlja se i balčak od slonovače ukrašen ćilibarom. Korice su verovatno bile izrađene od drveta ili kože. Kasnije se pojavljuju i kratki bodeži sa »antenama« (volutastim ukrasima). Takođe su se od gvožđa pravili i vrhovi kopalja i strelica.
I dalje su prisutni brijači i sekire.
Ukrasni predmeti:
- igle
- narukvice
- prstenje
- kopče za pojas
- Fibule
Zlatni nakit se pojavljuje ređe.
Očuvan je priličan broj zlatnih posuda (pehari, zdele...) koje uglavnom pripadaju Halštatu D. Javljaju se i bakarne i bronzane posude.
Halštatska keramika[uredi | uredi izvor]
Keramika uglavnom još uvek nije rađena na grnčarskom vitlu. Karaktristične su savršeno glačane posude, koje imitiraju metalne forme. Ornamentika je urezivanje i nešto ređe slikanje crnom, mrkom ili crvenom bojom. Zastupljeni su jednostavni motivi (trouglovi, cik-cak linije itd). Pojavljuju se i zoomorfne i antropomorfne vaze, koje su očigledno bile kultnog karaktera.
Plastika[uredi | uredi izvor]
Halštatska plastika je dobro razvijena. Omiljeni motivi su domaće životinje (bik, krava, konj), kao i barske ptice, čije prikazivanje ima simbolički značaj. Zoomorfna i ornitomorfna plastika je od ilovače ili metala (bronze).
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Haštatska ogrlica -
Haštatska keramika -
Keltska obuća od kože -
Rog za piće -
Keltski predmeti iz Halštatskog muzeja -
Keltska Fibula
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- K.Kromer, Das Graberfeld von Hallstatt, Firenca, 1959
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
