Henoh-Šenlajnova purpura

Henoh-Šenlajnova purpura (HSP), poznata i kao vaskulitis, bolest je kod koje dolazi do upale u vrlo malim krvnim sudovima. Ime je dobila po dvojici nemačkih lekara, Eduardu Henohu i Johanu Šenlajnu, koji su u 19. veku prvi opisali tok bolesti. Obično pogađa male krvne sudove u koži, crevima i bubrezima.^[1] Usled krvarenja iz upaljenih krvnih sudova u koži dolazi do pojave crvene ili ljubičaste ospe koja se naziva purpura. Do krvarenja može doći i u crevima ili bubrezima, što se ispoljava prisustvom krvi u stolici ili urinu (hematurija). Najčešći je sistemski vaskulitis kod dece uzrasta između 5-15 godina i češće se javlja kod dečaka nego kod devojčica. Bolest nije nasledna i zarazna i njena pojava ne može da se spreči.

Uzroci bolesti[uredi | uredi izvor]

Uzroci bolesti nisu poznati. Infektivni uzročnici smatraju se potencijalnim okidačima, ali HSP se takođe može javiti nakon primene nekih lekova, uboda insekta, nakon izlaganja hladnoći, hemijskim otrovima i nakon uzimanja specifičnih alergena u hrani. HSP može se javiti i kao agresivna reakcija imunog sistema na infekciju.

Znaci bolesti[uredi | uredi izvor]

Glavni znak bolesti su karakteristične kožne promene koje su prisutne kod svih bolesnika. Obično počinje crvenim flekama ili crvenim oteklinama, koje vremenom menjaju boju i liče na ljubičaste modrice. Purpura se obično javlja na donjim ekstremitetima i sedalnom predelu, mada promene mogu da se jave bilo gde na telu.

Bolni i otečeni zglobovi sa ograničenjem pokreta prisutni su kod većine pacijenata. Obično su zahvaćena kolena i skočni zglobovi, ređe ručni zglobovi, laktovi i prsti. Zglobni simptomi su privremeni i nestaju nakon nekoliko dana do nekoliko nedelja.

Kada su upalom zahvaćeni krvni sudovi u zidu creva, prisutan je bol u trbuhu kod više od 60% bolesnika. Obično se bol povremeno pojavljuje, u predelu oko pupka i može biti udružen sa blagim ili teškim želudačno-crevnim krvarenjem. Kada su upalom zahvaćeni krvni sudovi bubrega, može se javiti krvarenje (kod oko 20-35% bolesnika) i blaga ili teška hematurija i proteinurija.

Dijagnoza i terapija[uredi | uredi izvor]

Dijagnoza HSP prvenstveno se postavlja klinički, na osnovu klasičnih purpurnih promena koje su najčešće ograničene na donje ekstremnosti i sedalni predeo i obično su udružene sa najmanje jednim od sledećih simptoma: bol u trbuhu, zahvatanje zglobova i zahvatanje bubrega. Druge bolesti koje mogu izazvati sličnu kliničku sliku moraju biti isključene.

Većina bolesnika se oseća dobro i ne zahteva nikakve lekove. Eventualno, mogu se odmarati u krevetu, dok su simptomi prisutni. Za kontrolu bola primenjujući se jednostavni analgetici kao što je paracetamol ili nesteroidni antizapaljenski lekovi kao što su ibuprofen ili naproksen, kada su zglobni simptomi izraženiji. Primena kortikosteroida potrebna je kod bolesnika sa teškim želudačno-crevnim simptomima ili krvarenjem i u slučaju težeg oštećenja drugih organa.^[2]

Bolest prolazi spontano i to postepeno u toku 1-2 meseca. Polovina dece sa HSP ima najmanje jednu ponovnu epizodu u toku 6 nedelja, koja je kraća i blaža nego prva. Ponovna pojava bolesti nije pokazatelj ozbiljnosti oboljenja. Hronični tok bolesti sa recidivima je redak. Većina pacijenata se kompletno oporavi.^[3]