Hronologija ženskog prava glasa
Žensko pravo glasa (engl. women's suffrage) uvedeno je u različitim periodima u različitim zemljama širom sveta. U mnogim zemljama žensko pravo glasa uvedeno je pre opšteg prava glasa, tako da muškarci i žene određenog staleža i rase i dalje nisu mogli da glasaju, dok su u nekim zemljama to pravo dobila oba pola istovremeno.
Hronologija navodi godine kada je žensko pravo uvedeno, a imena nekih zemalja se ponavljaju više puta jer je pravo glasa bilo proširivano na veći broj žena u zavisnosti od starosti, imovine i slično. U mnogim slučajevima, do prve primene u praksi došlo je na izborima sledeće godine.
Novi Zeland se navodi kao prva država na svetu koja je ženama dala pravo glasa 1893, mada je Švedska prva zemlja u kojoj je u periodu između 1718. i 1771. postojalo uslovno pravo glasa za žene koje su su bile članice esnafa i plaćale porez.
18. vek[uredi | uredi izvor]
- 1718.
- 1755.
- 1756–1778
Masačusets - Jednoj ženi, Lidiji Taft, dozvoljeno da glasa na gradskim sastancima u Aksbridžu[1]
- 1776.
Nju Džerzi - Pravo glasa za imućne udovice (ukinuto 1807).
- 1795.
Poljska - Pre podele Poljske 1795. ženama koje plaćaju porez dozvoljeno da učestvuju u političkom životu.
19. vek[uredi | uredi izvor]
- 1838.
- 1861.
Južna Australija - Pravo glasa na lokalnim izborima samo za zemljoposednice sve dok nije postignuto opšte pravo glasa 1894.
- 1862.
- 1863.
- Veliko Vojvodstvo Finske koje je bilo u sastavu Ruske Imperije između 1809. i 1917. i uživala je visok stepen autonomije. Žene koje su plaćale porez 1863. dobile su pravo glasa na opštinskim izborima u seoskim predelima, a 1872. i u gradovima.[2]
- 1864.
- Viktorija (Australija) - Iako to nije bila namera, žene su bile obuhvaćene Izbornim aktom iz 1863. i glasale su na izborima naredne godine. 1865. akt je izmenjen kako bi se ispravila greška.[3]
- Kraljevina Bohemija - Žene koje su plaćale porez i bavile se „naučenim profesijama“ dobile su pravo glasa i pravo da se kandiduju za mesto u parlamentu 1864.[2]
- 1869.
Ujedinjeno Kraljevstvo - Žene dobile pravo glasa na lokalnim izborima; opšte pravo glasa uvedeno 1928.
- 1869–1920
SAD - Žensko pravo glasa progresivno uvođeno na različitim teritorijama počevši za Vajomingom 1869. i Jutom 1870. gde je ponovo ukinuto 1887. Aktom Edmunds-Taker. Ženama je na ovim teritorijama dozvoljeno da glasaju na saveznim izborima kada su Vajoming i Juta stekli status saveznih država. Žensko pravo glasa na celokupnoj teritoriji SAD uvedeno je 1920. Devetnaestim amandmanom Ustava Sjedinjenih Američkih Država kojim je zabranjeno saveznim državama da prilikom izbora vrše diskriminaciju na osnovu pola.
- 1870.
- 1872.
- Veliko Vojvodstvo Finske - Pravo glasa na opštinskim izborima za žene koje su plaćale porez i živele u gradovima.[2]
- 1881.
Ostrvo Men - Pravo glasa za žene koje su posedovale imovinu sve do 1913; opšte pravo glasa uvedeno 1919.
- 1884.
- 1889.
- Fransvil (Novi Hebridi) - Na teritoriji kojom su zajednički vladali Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska uvedeno opšte pravo glasa, a nekoliko meseci nakon toga došlo je do raspada samouprave.[5]
- 1893.
Kolorado
Novi Zeland - Uključujući Maorke, mada je ženama bilo zabranjeno da se kandiduju na izborima sve do 1919.[6]
Kukova Ostrva
- 1894.
- Južna Australija - Uvodi se opšte pravo glasa čime je svim ženama dozvoljeno da glasaju na izborima. Ženama je takođe obezbeđeno pravo da se kandiduju za parlament čime je Južna Australija postala prva zemlja na svetu koja im je to omogućila. Opšte pravo glasa je u početku važilo za donji dom parlamenta, Zakonodavnu skupštinu, dok je za Zakonodavni savet, gornji dom, postojalo ograničenje u vidu posedovanja imovine za oba pola sve do 1975. kada je i za njega uvedeno opšte pravo glasa.
- Ujedinjeno Kraljevstvo - Pravo glasa na lokalnim izborima uvedeno za udate žene.
- 1896.
- 1899.
20. vek[uredi | uredi izvor]
1900e[uredi | uredi izvor]
- 1902.
Australija - Ustavom utvrđeno da svi stanovnici mogu da glasaju na izborima za predstavnike donjeg doma na saveznom nivou, osim u slučaju kada parlament utvrdi suprotno.
Novi Južni Vels
- 1903.
- 1905.
- 1906.
- Veliko Vojvodstvo Finske - Prva zemlja u kojoj je uvedeno opšte pravo glasa i prva zemlja koja je svim punoletnim građanima dala pravo da se kandiduju na izborima bez obzira na bogatstvo, stalež i rasu.[7]
Novi Hebridi - Žene dobile pravo da glasaju i da se kandiduju na opštinskim izborima, koje je važilo samo za britanske, francuske i druge kolonistkinje, ali ne i za domorodačko stanovništvo.[8]
- 1908.
Danska - Pravo glasa na lokalnim izborima, koje je uvedeno i na Islandu i Farskim Ostrvima.- Viktorija (Australija)
1910e[uredi | uredi izvor]
- 1910.
- 1911.
Kalifornija
Argentina - Doktorka Džulijeta Lanteri dobila pravo glasa.
- 1912
- 1913.
- 1914.
- 1915.
- 1916.
- 1917.
Njujork- Demokratska Republika Azerbejdžan
Jermenija- Beloruska Narodna Republika
Estonija
Letonija
Litvanija
Britanska Kolumbija
Ontario
Kanada - Pravo glasa za ratne udovice, žene koje su tokom Prvog svetskog rata služile, ili čija je porodica služila u Evropi.- Poljska
- Ruska republika
- Ukrajinska Narodna Republika
Urugvaj
- 1918.
Mičigen
Južna Dakota
Oklahoma
Austrija- Kanada - Pravo glasa za punoletne žene koje ispunjavaju imovinske kvalifikacije utvrđene od strane provincije.
Nova Škotska
Nemačka- Moldavska Sovjetska Socijalistička Republika
- Ujedinjeno Kraljevstvo - Pravo glasa za žene starije od 30 godina koje ispunjavaju utvrđene imovinske kvalifikacije.
- 1919.
Belgija - Samo na opštinskom nivou.
Gruzija
Mađarska
Luksemburg
Holandija - Pravo da se kandiduju na izborima uvedeno 1917.- Novi Zeland - Pored prava glasa, uvedeno pravo da se kandiduju na izborima za parlament.
Nju Bransvik - Nisu mogle da se kandiduju na izborima sve do 1934.
Minesota- Južna Rodezija - Ženama zabranjeno da glasaju i da se kandiduju na izborima za parlament.
1930e[uredi | uredi izvor]
- 1930.
Južnoafrička Republika - Pravo glasa samo za belkinje.
Turska
- 1931.
Cejlon (sadašnja Šri Lanka)
Čile - Pravo glasa na opštinskim izborima za zemljoposednice.
Portugalija - Postojala određena ograničenja u zavisnosti od nivoa obrazovanja.
Španija - Opšte pravo glasa.
- 1932.
- 1934.
- Čile - Pravo glasa na opštinskim izborima.
Kuba- Portugalija - Pravo glasa za sve žene.
Tabasko - Pravo glasa na regionalnim izborima i izborima za kongres.
- 1935.
- 1937.
- Holandska istočna Indija - Pravo glasa za evropske žene.
Filipini[6]
- 1938.
Bolivija
Bugarska - Samo majke.- Uzbečka Sovjetska Socijalistička Republika
- 1939.
El Salvador[6]
Rumunija - Pravo glasa pod istim uslovima kao za muškarce, mada su postojala određena ograničenja i za jedne i za druge, koja su više uticala na žene.[9][10]
1940e[uredi | uredi izvor]
- 1940.
- 1941.
Panama - Pravo glasa sa određenim ograničenjima.
- 1942.
- 1944.
- 1945.
Francuska
Indonezija (u to vreme Holandska istočna Indija)
Italija[12]
Japan
Senegal
Togo (u to vreme Francuski Togoland)
Jugoslavija
- 1946.
Kamerun
Džibuti
Gvatemala
Kenija
Severna Koreja[13]
Liberija - Pravo glasa samo za Afro-Amerikanke; domorodačkom stanovništvu dozvoljeno da glasa tek 1951.- Britanski mandat nad Palestinom
- Portugalija - Prošireno pravo glasa.
- Rumunija[9]
Venecuela
Vijetnam
- 1947.
- 1948.
- Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima u Članu 21. kaže sledeće: Volja naroda je osnova državne vlasti: ova volja treba da se izražava na povremenim i slobodnim izborima, koji će se sprovoditi opštim i jednakim pravom glasa, tajnim glasanjem ili odgovarajućim postupkom kojim se obezbeđuje sloboda glasanja.[15]
- Belgija
Izrael
Južna Koreja
Nigerija
Surinam
- 1949.
- Čile - Prošireno pravo glasa na izborima 8. januara.
Kina
Kostarika
Sirija
1950e[uredi | uredi izvor]
- 1950.
- 1951.
- 1952.
- 1953.
Butan
Gvajana (u to vreme Britanska Gvajana)
Meksiko - Pravo glasa na državnim izborima za sve žene.
- 1954.
Belize (u to vreme Britanski Honduras)
Kolumbija
Gana (u to vreme Zlatna obala)
- 1955.
- 1956.
Benin (u to vreme Republika Dahomej)
Komori
Egipat
Gabon
Mali (u to vreme Francuski Sudan)
Mauricijus
Pakistan - Prošireno pravo glasa na državnom nivou, prethodno su mogle da glasaju samo pismene žene.[16]
Somalija (u to vreme Britanski Somalilend)
- 1957.
Malezija
Zimbabve (u to vreme Južna Rodezija)
- 1958.
Burkina Faso (u to vreme Gornja Volta)
Čad
Gvineja
Laos- Nigerija
- 1959.
Brunej
Kanton Vo- Nešatel
Madagaskar (u to vreme Malgaška Republika)
San Marino
Tanzanija (u to vreme Tanganjika)
Tunis
1960e[uredi | uredi izvor]
- 1960.
- 1961.
- 1962.
Alžir- Australija - Pravo glasa prošireno na Aboridžinke.
- Brunej - Ukinuto pravo glasa i za žene i za muškarce.
Monako
Uganda
Zambija (u to vreme Severna Rodezija)
- 1963.
- 1964.
- 1965.
Avganistan - Ukinuto tokom talibanskog režima od 1996. do 2001.[17]
Bocvana (u to vreme Bečuana)
Lesoto (u to vreme Basutoland)
- 1966.
- 1967.
Ekvador - Glasanje obavezno za žene, kao i za muškarce.[18]
Kiribati (u to vreme Gilbert ostrva)
Tuvalu (u to vreme Ostrva Elis)
Južni Jemen
- 1968.
Kanton Bazel-provincija
Bermudi - Opšte pravo glasa.
Nauru- Portugalija - Uprkos tvrdnjama da su ustanovljena jednaka politička prava za muškarce i žene, neka od njih su bila rezervisana samo za muškarce.
Švajcarska
1970e[uredi | uredi izvor]
- 1970.
- 1971.
- Švajcarska - Na federalnom nivou, od 1958. do 1990. na novu kantona.
- 1972.
- 1973.
- 1974.
Jordan- Portugalija - Sve restrikcije ukinute nakon Karanfilske revolucije.
Solomonova Ostrva
- 1975
Angola
Zelenortska Ostrva
Mozambik
Sao Tome i Prinsipe
Vanuatu (u to vreme Novi Hebridi)
- 1976.
Istočni Timor - Indonežanskom okupacijom.
- 1977.
- 1978.
1980e[uredi | uredi izvor]
- 1980.
- 1984.
Lihtenštajn
Misisipi - Ratifikovan 19. amandman Ustava Sjedinjenih Američkih Država, mada su žene u Misisipiju imale pravo glasa još od 1920.
- 1986.
- 1989.
Namibija (nekadašnja Jugozapadna Afrika)
1990e[uredi | uredi izvor]
- 1990.
Samoa (u to vreme Zapadna Samoa)- Švajcarska - Savezni vrhovni sud primorava Kanton Apencel Ineroden da ženama da pravo glasa.
- 1994.
- 1997.
21. vek[uredi | uredi izvor]
- 2003
- 2005.
- 2006.
Ujedinjeni Arapski Emirati - U početku veoma ograničeno, ali se blago proširilo na parlamentarnim izborima 2011.
- 2015.
Saudijska Arabija - Uvedeno na opštinskim izborima 2015. zajedno sa pravom da se žene kandiduju.[22]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Lydia Chapin Taft Biography Womens Suffrage by Frances Stanford”. Arhivirano iz originala 19. 10. 2014. g. Pristupljeno 19. 10. 2014. Tekst „ Humanities 360 ” ignorisan (pomoć)
- ^ a b v g Ray, P. Orman (1918). „Woman Suffrage in Foreign Countries”. The American Political Science Review. 12 (3): 469—474. JSTOR 1946097. S2CID 146961744. doi:10.2307/1946097.
- ^ „Women in Parliament - Parliament of Victoria”. Parliament.vic.gov.au. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ „Canada-WomensVote-WomenSuffrage”. Faculty.marianopolis.edu. 27. 1. 1916. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ "Wee, Small Republics: A Few Examples of Popular Government," Hawaiian Gazette, Nov 1, (1895). str. 1
- ^ a b v g Women's Suffrage
- ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 11. 10. 2009. g. Pristupljeno 20. 10. 2014.
- ^ Bourdiol, Julien (1908), Condition internationale des Nouvelles-Hebrides. str. 106
- ^ a b „Summary: Rights to Vote in Romania”. Arhivirano iz originala 09. 10. 2014. g. Pristupljeno 6. 10. 2014.
- ^ „CONSTITUȚIA României din 1938”. Arhivirano iz originala 03. 03. 2016. g. Pristupljeno 6. 10. 2014.
- ^ „The Evolution of Bermuda's Franchise”. Parliamentary Registry Bermuda.
- ^ (jezik: italijanski) Extension to the women of the right to vote Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. maj 2008)
- ^ „Women's Suffrage”. Ipu.org. 23. 5. 1997. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ Gregory Hammond, The Women's Suffrage Movement and Feminism in Argentina From Roca to Peron (U of New Mexico Press; 2011)
- ^ The Universal Declaration of Human Rights
- ^ „Pakistan Ministers”. Guide2womenleaders.com. Arhivirano iz originala 04. 05. 2013. g. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ „Woman Suffrage Timeline International - Winning the Vote Around the World”. Womenshistory.about.com. 25. 4. 1908. Arhivirano iz originala 12. 07. 2015. g. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ „El Voto Feminino en Ecuador, published 6 April 1991, accessed 1 November 2010”. Hoy.com.ec. 14. 10. 2011. Arhivirano iz originala 21. 05. 2014. g. Pristupljeno 6. 5. 2013.
- ^ a b Women's Suffrage
- ^ Darwish, Adel (25. 10. 2002). „Bahrain's women vote for first time”. The Daily Telegraph. London. Pristupljeno 25. 5. 2010.
- ^ „Kuwait grants women right to vote”. CNN. 16. 5. 2005. Pristupljeno 13. 4. 2014.
- ^ http://edition.cnn.com/2015/08/21/world/saudi-arabia-women-voting/ CNN, Pristupljeno 25.8.2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Google Spreadsheet with map - Hronologija u tabeli i na mapi sveta.
