Pređi na sadržaj

Carigradski bedemi

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Karta Carigrada sa označenim bedemima

Carigradski bedemi predstavljaju jedan od najmonumentalnijih i najboljih primera fortifikacione arhitekture na svetu. Smatra se da su praktično neosvojivi u slučaju kada u gradu ima dovoljno branilaca da ih opsluže, a tokom svoje milenijumske uloge u zaštiti Carigrada poklekli su samo dva puta:

Zbog njihovog značaja UNESKO je kopneni deo bedema uvrstio na svoju listu svetske baštine 1980. godine.

Delovi Carigradskih bedema

[uredi | uredi izvor]

Carigradske bedeme formira 5 zasebnih celina:

  1. Bedem Akropolja — Bedemi antičkog Vizantiona
  2. Unutrašnji bedem — Konstantinov bedem
  3. Morski bedem
  4. Kopneni bedemi — Dvostruki bedemi Teodosija II i Vlahernski bedem
  5. Bedemi gradskih četvrti — Bedemi koji su opasivali gradska naselja:Fanar, Petrion i Psamatiju

Konstantinov bedem

[uredi | uredi izvor]

Konstantinov bedem je predstavljao prvu kopnenu liniju odbrane Carigrada. Podignut je 328. godine po nalogu Konstantina Velikog (po kome je i dobio naziv) sa ciljem zaštite nove prestonice koja je po njegovom nalogu podignuta 324. godine na temeljima antičkog Vizantiona kao Novi Rim. Sam Car je pešice oružan kopljem prošao od Zlatnog roga do Mramornog mora i označio putanju budućeg bedema i granicu novog grada koji će uskoro poneti njegovo ime. O monumentalnosti Konstantinovog bedema najbolje svedoči činjenica da su Goti 378. godine, posle pobede kod Hadrijanopolja došli do Carigrada, ali su odustali od napada na grad zastrašeni moćnim izgledom kopnenog bedema.

Teodosijevi bedemi

[uredi | uredi izvor]

Teodosijevi bedemi se sastoje od tri linije odbrane:

  1. Unutrašnji bedem ispred koga se prostirao međuprostor zvan Peribolos
  2. Spoljašnji bedem ispred koga se prostirao međuprostor zvan Paratehion
  3. Niski bedem ispred koga se prostire široki šanac ispunjen vodom

Unutrašnji bedem

[uredi | uredi izvor]

Unutrašnji bedem je predstavljao najjači deo Teodosijevih bedema. Visok je oko 9.2m sa spoljašnje odnosno oko 12m sa unutrašnje tj. gradske strane. Debljina bedema se kreće od 4.1m pri vrhu do 4.7m u temelju. Na vrhu bedema se nalazi grudobran visine oko 145cm iza koga se prostirala široka staza. Na vrh bedema se izlazi kamenim stepenicama postavljenim sporadično uz unutrašnji deo bedema. Bedem je bio ojačan kulama koje su izgrađene kao zasebne građevine, iako su sa bedemom činile deo isti defanzivni sistem, čime je postignuto da rušenje dela bedema ne izazove i urušavanje kule koja se na njega naslanjala.

Kule unutrašnjeg bedema
[uredi | uredi izvor]
Porušena kula unutrašnjeg bedema

Kule se nalaze na međusobnoj udaljenosti od 52.5m do 54.3m. Njihova visina se kreće od 17.1m do 18m, dok im se radijus kretao od 5.4m do 10.2m. Osnova kula je najčešće bila pravougaona, ali je bilo i kula sa:

Kule su kamenim svodovima podeljene na dve prostorije,gornju i donju, dok se na vrhu nalazi terasa okružena grudobranom. Ove dve prostorije nisu direktno povezane, čime je omogućeno da ukoliko neprijatelj prodre u donju prostoriju, branitelji iz gornje prostorije mogu nesmetano da nastave defanzivno dejstvo po napadačima.

  • Donja prostorija služi kao skladište ili baraka za smeštaj stražara. U nju se ulazi sa gradske strane kroz veliki lučni svod koji joj obezbeđuje vazduh i svetlost, jer se sa spoljašnje strane nalazilo samo nekoliko puškarnica. U nekim kulama se nalaze mala vrata kroz koja se prolazi u Peribolos.
  • Gornja prostorija se koristi kao soba stražara. Njeni prozori je snabdevaju sa dovoljnom količinom vazduha i svetlosti, dok istovremeno stražarima pružaju odličan pogled na spoljni deo grada i omogućuju nesmetano dejstvo na neprijatelja svim vrstama lakih projektila. U nju se ulazi kroz lučni svod sa vrha bedema u čijem se nivou nalazi njen pod.
  • Terasa sa grudobranom nalazi se na vrhu kule i do nje se stiže preko stepenica ispod kojih se nalazi lučni ulaz u gornju prostoriju. Tokom opsade se na nju može postaviti balista, manji katapult ili top.

Peribolos

[uredi | uredi izvor]

Peribolos je brisani prostor koji se prostire između unutrašnjeg i spoljašnjeg bedema. Širina mu se kreće od 15 m do 19.2m. Značaj Peribolosa bio je tokom opsada kada su u njemu bile stacionirane trupe koje su branile i opsluživale spoljašnji bedem.

Spoljašnji bedem

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnji bedem se prostire između Peribolosa i Paratehiona. Njegova visina je od 3 m sa unutrašnje do 8.3m sa spoljašnje strane. Donji deo bedema je izgrađen od punog kamena, dok je gornji deo izgrađen od lučno zasvođenih prostorija dubine oko 2.6m koje se završavaju puškarnicama. Nad ovim lukovima je podignuta staza sa grudobranom koja čini gornji deo spoljašnjeg bedema. Kao i kod spoljašnjeg bedema i na vrh spoljašnjeg bedema se izlazi sporadično postavljenim kamenim stepenicama, a kule su građene kao zasebne građevine.

Kula spoljašnjeg bedema
Kule spoljašnjeg bedema
[uredi | uredi izvor]

Kule spoljašnjeg bedema su postavljene između dve kule unutrašnjeg bedema. Visina im se kreće od 9 m do 10.5m, sa dužinom od oko 4.8m. Prilikom gradnje Teodosijevih bedema na spoljašnjem zidu su se naizmenično smenjivale kule sa osnovom izduženog kvadrata odnosno polumeseca, ali je tokom vekova obnavljanja bedema ta pravilnost narušena.

Kule su pored terase sa grudobranom do koje se stiže kamenim stepenicama sa vrha bedema imaju i prostoriju u unutrašnjosti koja je u visini Peribolosa i koja se spoljašnje strane ima puškarnice ili otvore za male topove. Najdonji deo kule je bio od pun od čvrstog materijala, ali se u osnovi kvadratnih kula nalazi mala prostorija u koju se ulazi iz Paratehiona i koja je podzemnim prolazom bila povezana sa unutrašnjošću grada.

Paratehion

[uredi | uredi izvor]

Paratehion je brisani prostor između spoljašnjeg i niskog bedema čije je širina oko 18.3m. Njegova uloga je bila da prilikom opsade odalji napadače i branioce i omogući opsađenima da dejstvuju po protivniku koji napreduje.

Niski bedem

[uredi | uredi izvor]

Na unutrašnjoj obali šanca nalazi se niski bedem odnosno grudobran visine oko 2 m koji se uzdiže nad unutrašnjim kamenim ojačanjem šanca.

Šanac

[uredi | uredi izvor]

Prvu liniju odbrane grada činio je veliki šanac ispunjen vodom, širine oko 18.3m i dubine oko 6 m. On je sa obe strane bio ojačan kamenim zidom debljine oko 1.5m. Šanac je sporadično isprekidan niskim zidom koji ga deli u nekoliko pregrada, dok se u njegovoj unutrašnjosti nalazi sakriveni tunel kojim se opsađeni grad snabdevao vodom.

Kapije

[uredi | uredi izvor]

Na Teodosijevom bedemu se nalazi nekoliko velikih kapija koje se mogu podeliti na:

  • Javne, koje su imale imena i pred kojima se nalazio most preko šanca

i

  • Vojne, koje su bile označene brojevima i kojima stizalo u različite delove utvrđenja

koje su se naizmenično menjale duž bedema.

Velike kapije su sastavljene od velikog lučnog otvora u unutrašnjem bedemu ojačanog sa po kulom na obe strane. Na nju se nadovezivao lučni otvor u spoljašnjem bedemu, ispred koga se nalazio otvor u niskom bedemu koji se nalazio na početku mosta koji je vodio preko šanca.

Spisak kapija:

  1. Prva vojna kapija (Hristova kapija)
  2. Zlatna kapija uz koju se nalazi Orlova kapija (Jedikule kapija)
  3. Druga vojna kapija (kapija Deuterou,Beogradska kapija)
  4. Izvorska kapija (kapija Pege,Silivri kapija)
  5. Treća vojna kapija (kapija Teodosija II)
  6. Kapija Regium (kapija Crvenih,kapija Jeni Mevlihane)
  7. Četvrta vojna kapija
  8. Romanova kapija (kapija svetog Romana,Topovska kapija)
  9. Peta vojna kapija (Kučum kapija)
  10. Kapija Harsius (kapija Poliandriu,Jedrenska kapija)
  11. Ksilokerkou kapija ili Kerkoporta (Cirkuska kapija)
Romanova kapija
[uredi | uredi izvor]

Romanova kapija, odnosno V vojna kapija (vojna kapija Svetog Romana), nalazi se na kopnenim bedemima u Carigradu i smatra se da je kraj nje u borbi poginuo poslednji vizantijski car Konstantin XI Dragaš (1449—1453) u završnim borbama tokom osmanskog zauzeća grada. Smeštena je između civilnih kapija Svetog Romana i Harsijus, u dolini Likosa. Formira je jednostavan lučno zasvođeni prolaz kroz unutrašnji bedem, a ojačana je jednom kvadratnom kulom smeštenom sa njene desne strane, gledano iz grada. Danas je u Turskoj poznata kao Kučum kapija ili kapija napada/proboja čime se označava da su Osmanlije kroz nju prodrle u grad, rano izjutra u utorak 29. maja 1453. godine. Iako se u vizantijsko doba kroz nju nije moglo izaći iz grada, tokom osmanskog perioda su bedemi zapušteni, tako da danas kroz nju prolazi asfaltirana ulica koja predstavlja sporedni izlaz iz grada kao alternativu obližnjoj velikoj petlji kod nekadašnje civilne kapije Svetog Romana, koja se nalazi nešto južnije. Pored kapije je postavljena spomen-ploča na kojoj je izgravirano da su kroz nju Osmanlije prodrle u grad.

Sistem kula, kapija i natpisa

[uredi | uredi izvor]

Teodosijevi bedemi počinju od Mermerne kule na obali Mramornog mora koja je bila carski letnjikovac i mesto na kome se spajaju morski i kopneni bedemi. Od nje bedemi se kreću na sever ka Zlatnom rogu.

Neposredno posle prve kule na unutrašnjem bedemu nalazi se prva vojna kapija poznata i kao Hristova kapija. Na nju se nastavlja još šest kula, a sedma kula formira jugozapadni ćošak tzv. Utvrde Sedam kula, čuvenog zatvora iz osmanskog perioda. Između sledeće dve kule koje su izgrađene isključivo od mermera (bez maltera) nalazi se bivši rimski slavoluk koji čini Zlatnu kapiju. Na njih se nadovezuje još jedna kula (11.) koja predstavlja severni kraj utvrde Sedam kula i uz nju se nalazi Orlova kapija koja je u vizantijsko doba korišćena kao javni ulaz u taj deo grada.

Od Orlove kapije do druge vojne kapije prostire se novi niz od 11 kula. Na 8. kuli u ovom nizu očuvani su natpisi o obnovi za vremem careva Lava III i Konstantina V od 720. do 741. godine. Natpis na 10. kuli u ovom nizu beleži da ju je 1434. godine obnovio Jovan VIII. Na kraju ovog niza kula nalazi se druga vojna kapija (kapija Deuterou,Beogradska kapija).

Na prostoru između druge vojne kapije i Izvorske kapije prostire se 13 kula. Natpise o obnovi za vladavine Lava III i Konstantina V od 720. do 741. godine nose 3. i 4. kula, dok je Jovan VIII obnovio 5.(1440),10.(1434) i 12.(1434). Na kraju niza se nalazi Izvorska kapija (kapija Pege,Silivri kapija) na kojoj su očuvani natpisi o obnovi Manojla Brijenija na južnoj kuli iz 1438. godine i iz doba vladavine Vasilija II (976—1025) i njegovog brata Konstantina VIII (1025—1028) na severnoj kuli. Kroz ovu kapiju su nikejske snage pod vođstvom Aleksija Strategopulosa oslobodile Carigrad 25.08. 1261. godine.

Potez od Izvorske kapije do kapije Regium pokriva 15 kula, među kojima se nalazi i treća vojna kapija. Na 2. kuli nalazi se natpis o obnovi za vlade Lava III i Konstantina V od 720. do 741. godine. Između 3. i 5. kule nalazi se malo uvlačenje bedema u grad poznato kao Sigma, jer ima oblik grčkog slova sigma (koje podseća na ćirilično slovo S). Neposredno posle Sigme nalazi se treća vojna kapija (kapija Teodosija II). Na 10. kuli u ovom nizu na natpisu o obnovi stoje imena Lava IV (775—780), Konstantina VI (780—797) i Irene (797—802). Ovaj niz bedema završava se kapijom Regium (kapija Crvenih,kapija Jeni Mevlihane) na kojoj se nalazi veći broj natpisa o obnovi.

Bedemi između kapije Regium i četvrte vojne kapije ojačani su sa 8 kula. Na 7. kuli obnovljenoj tokom vladavine Lava III i Konstantina V od 720. do 741. godine, pored njihovih imena urezana je molitva:

Hriste Bože, Grad ovaj sačuvaj netaknut i rata oslobodi ga. Pokori gnev neprijatelja naših.

Na 1. kuli posle četvrte vojne kapije nalazi se natpis na kamenu (koji pominje izvesnog Đorđa) koji je najverovatnije uzet sa neke od obližnjih zarušenih crkava tokom obnova koje je sproveo Jovan VIII. Posle niza kula nalazi se kapija Svetog Romana u čijoj je blizini Konstantin Dragaš krenuo u svoj poslednji juriš u zoru 29.05. 1453. godine u pokušaju da zaustavi prodor Turaka u grad. Nakon Romanove kapije stiže se do pete vojne kapije na kojoj je očuvan natpis o tome da ju je u 5. veku obnovio Pusije.

Na 8. kuli koja se nalazi između pete vojne kapije i kapije Harsijus nalaze se dva natpisa o obnovi. Prvi za vlade Jovana VIII (1433) i drugi o obnovi koju je sproveo Manojlo Jagari za vladavine Konstantina Dragaša.

Na jednoj od najviših tačaka Carigrada (oko 60 m nmv.) pri vrhu šestog brežuljka nalazi se kapija Harsius (kapija Poliandriu,Jedrenska kapija) kroz koju je Mehmet Osvajač napravio svoj pobednički ulazak u Carigrad tokom popodneva 29. maj 1453. godine. Od nje se prostire niz od 9 kula na čijem se kraju nalazi Cirkuska kapija (Ksilokerkou kapija ili Kerkoporta) kroz koju su Turci prodrli u grad.

Neposredno posle nje nalazi kraj Teodosijevih bedema na koje se nadovezuje palata Porfirogenita od koje počinju Vlahernski bedemi kao nastavak kopnenih bedema.

Morski bedem

[uredi | uredi izvor]

Morski bedem Carigrada predstavlja deo kompleksa Carigradskih bedema koji je opasivao Carigrad u doba Vizantije sa morske strane. Formira ga bedem ojačan četvrtastim kulama, a čine ga dva dela:

Danas skoro i da ne postoji, pošto je njegov ogroman deo uništen tokom dugog procesa izgradnje Carigrada u osmanlijsko i tursko doba, najbolje očuvani deo nalazi se na ulazu u Bosfor, ispod kompleksa osmanske Topkapi palate.

Prošlost morskog bedema u Carigradu

[uredi | uredi izvor]

Prvi bedem na morskoj obali je podignut oko 325. godine po naredbi Konstantina Velikog (324—337) u doba podizanja Novog Rima i sačinjavao je jedinstvenu zatvorenu celinu sa tzv. Konstantinovim bedemom. Vek kasnije, nakon gradnje tzv. Teodosijevih bedema morski bedem biva proširen da se povezao sa novom linijom kopnenih bedema. Taj posao je po naredbi Teodosija II (408—450) izveo 439. godine pretorijanski prefekt Istoka Kir Panopolit. Morski bedem je po izgledu podsećao na kopneni deo bedema, ali je imao samo jednu liniju bedema i bio je niži, jer Carigradu nije pretila opasnost sa mora pošto je Vizantija suvereno vladala Bosforom i Dardanelima, a njena mornarica je predstavljala najveću pomorsku silu tog doba. Prilikom združene opsade 626. godine koju su izveli Sloveni, Avari i Persijanci, slovenska flota je blokirala grad sa mora. Uništenje njenog većeg dela lukavstvom Jermena naseljenih u Carigradu, dovelo je do raspada avarskoslovenskog saveza i podizanja opsade.

Opadanje moći vizantijske flote na moru i uspon Saracena koji uspešno pljačkaju po Sredozemlju, primoravaju Anastasija II (713—715.) da izvrši obnovu morskog bedema tokom svoje kratke vlade. Stotinak godina kasnije Mihajlo II (820—829.) otpočinje veliku obnovu morskih bedema, koju je dovršio njegov naslednik Teofilo (829—842.). Tokom radova izvedenih pod Teofilom bedem je povišen, a u njegovom sklopu izgrađen je i dvorac Bukeleon, koji će se kasnije naći u sklopu Velikog Dvorca.

Slabost morskog bedema u odnosu na kopnene bedeme, pokazala se tokom krstaških opsada Carigrada tokom 1203. i 1204. godine kada su krstaši IV krstaškog pohoda uz pomoć Mlečana dva puta preko morskog bedema na obali Zlatnog roga prodrli u grad, zauzevši ga:

  1. 1203. godine u ime Isaka II (1185—1195, 1203.-1204) i Aleksija IV Anđela (1203—1204)
  2. 1204. godine u svoje ime srušivši Vizantiju i stvorivši na njenim temeljima Latinsko carstvo.

Posledica ovih osvajanja grada, kao i stravično pljačkanje i iživljavanje nad stanovništvom koje ih je pratilo, bilo je stvaranje velikog straha među Vizantincima od slabosti morskih bedema što je za posledicu imalo hitne opravke prvo morskog bedema kad god bi se ukazala opasnost pred Carigradom.

Neposredno nakon oslobođenja Carigrada i obnove Vizantije 1261. godine Mihajlo VIII Paleolog ((1259) 1261—1282) je u strahu od zapadne intervencije, prvenstveno Karla I Anžujskog sproveo poslednju fazu u gradnji morskog bedema. Bedem je tom prilikom dodatno povišen i podebljan. Posle izbijanja sukoba sa Đenovljanima u Peri 1351. godine i pokretanja flote Đenovljanske republike ka Carigradu izvršena je velika obnova zarušenih delova bedema.

Tokom poslednje opsade Carigrada i njegovog konačnog pada 1453. godine mali deo borbe vodio se na morskom bedemu. Prvi razlog tome je pojava teškog artiljerijskog oružja kojim je dejstvovano po kopnenim bedemima zbog čega je Mehmed II (1451—1481) svoje trupe koncentrisao na njih. Drugi razlog je premoć koju je malobrojna, ali sposobnija mešovita (vizantijska, đenovljanska i mletačka) flota imala nad osmanlijskom u Zlatnom rogu. Bez obzira na to efekat osvajanja Carigrada iz 1204. godine i dalje je bio veliki, jer je stanovnike zahvatio potpuni užas kada su jednog jutra u Zlatnom rogu ugledali osmansku flotu koja je pomoću balvana po Mehmedovoj naredbi prevučena preko kopna iz Bosfora. Poslednji vizantijski car Konstantin Dragaš (1449—1453) je odbranu morskog bedema na obali Zlatnog roga poverio mornarima sa Krita koji su takvom žestinom branili povereni bedem čak i nakon pada većeg dela grada i pogibije Dragaša, da su Osmanlije ovladale tim bedemom tek kada su se sporazumele sa Krićanima da oni mogu na miru i pod oružjem, da na svojim brodovima napustite grad.

Izgled bedema

[uredi | uredi izvor]

Morski bedem čini jednostruki bedem ojačan sa 298 kula, ukupne dužine oko 14.5km sa 30 kapija. Prostire se od Drvene kapije (grč. Xyloporta) u Vlahernskom bedemu na obali Zlatnog roga preko rta svetog Dimitrija (Seraglio) do Mermerne kule na obali Crnog mora. Sam bedem se sastoji od dva dela koja se spajaju na ulazu u Bosfor odnosno na rtu svetog Dimitrija (Seraglio):

  • Bedem na obali Zlatnog roga
  • Bedem na obali Crnog mora

Poseban segment morskog bedema sačinjavaju njegovi delovi koji su opasivali Carigrdska pristaništa.

Bedem na obali Zlatnog roga
[uredi | uredi izvor]

Bedem na obali Zlatnog roga nije podignut na samoj obali mora već je od nje udaljen oko 40m. Visina mu je oko 10m i prostire se 5.6km u dužinu sa 17 kapija, a ojačan je sa 110 kula.

Spisak kapija, polazeći od rta svetog Dimitrija (Seraglio):

  1. Evgenijeva kapija (grč. Pylē Evgeniou) ili Mermerna kapija(grč. Marmaroporta), tur. Yali Kiosk Kapısı.
  2. Bonova kapija (grč. Porta Vōnou).
  3. Kapija Neorion (grč. Pylē Neōriou, Kapija Brodogradilišta) ili kapija Oraja(grč. Ōraia Pylē, Krasna kapija).
  4. Kapija Ikanatisa (grč. Porta Ikanatissēs).
  5. Kapija svetog Marka(grč. Porta Agiou Markou) ili Jevrejska kapija(grč. Evraikē Pylē), tur. Baluk Bazar Kapısı.
  6. Kapija Perame (grč. Pylē Peramatos).
  7. Kapija svetog Jovana Korniškog ()
  8. Kapija Drungarija (grč. Pylē Drouggariōn), tur. Odun Kapan Kapısı.
  9. Kapija Ajazma(?)
  10. Kapija Plateja (grč. Pylē Plateias), tur. Un Kapan Kapısı.
  11. Kapije eje Pege (grč. Pylē eis Pēgas).
  12. Kapije svete Teodosije (grč. Pylē Agias Theodosias), tur. Aya Kapı.
  13. Kapija Deksiokrat (grč. Pylē Dexiokratous), tur. Yeni Aya Kapı.
  14. Kapija Petriona (grč. Pylē Petriou), tur. Petri Kapı.
  15. Kapija Fanara (grč. Pylē Fanariou), tur. Fener Kapı.
  16. Kapija Bahit
  17. Kapija Vasiliska (Careva) (grč. Vasilikai Pylai), tur. Balat Kapı (Dvorska kapija).
  18. Kapija Kinegou (grč. Pylē Kynēgou, Lovčeva Kapija).
  19. Kapija svete Anastasije (grč. Pylē Agias Anastasias).
  20. Kapija Koilomena (grč. Koiliōmenē Porta), tur. Ayvan Saray Kapısı.
Bedem na obali Crnog mora
[uredi | uredi izvor]

Bedem na obali Crnog mora je podignut na samoj obali sa temeljima u moru. Visina mu je između 12m i 15m i prostire se 9km u dužinu sa 10 velikih i 3 male kapije, a ojačan je sa 188 kula. U sklopu ovog dela bedema nalaze se i dva dvorca:

Spisak kapija, polazeći od Mermerne kule:

  1. Kapija svetog Jovana Studijskog (grč. Pylē Agiou Iōannou tou Stouditou), (tur. Narli Kapı,Kapija Ruža).
  2. Kapija Psamatije (grč. Porta Psamatheos), tur. Samatya Kapı.
  3. Kapija svetog Emilijana (grč. Pylē Agiou Aimilianou), tur. Daut Paşa Kapısı.
  4. Kapija Vlaga (grč. Porta Vlaggas).
  5. Kapija Kontoskaliona (grč. Porta Kontoskaliou), tur. Kum Kapısı.
  6. Gvozdena kapija (grč. Sidēra Pylē).
  7. Kapija Bika i Lava (grč. Porta Vōos kai Leontos) odnosno kapija Bukeleon (grč. Porta Voukoleōn), tur. Catladi Kapı.
  8. Bezimena kapija na južnom delu kompleksa Velikog Dvora, tur. Ahir Kapısı.
  9. Bezimena kapija na istočnom delu kompleksa Velikog Dvora, tur. Balukhane Kapısı.
  10. Kapija svetog Lazara (grč. Porta Agiou Lazarou).
  11. Mala kapija Odegetrije (grč. Porta tēs Odēgētrias).
  12. Mala kapija protovestijara Mihajla (grč. Porta Mikhaēl Prōtovestiariou), tur. Değirmen Kapı.
  13. Istočna kapija (grč. Eōa Pylē) ili kapija svete Varvare (grč. Pylē Agias Barbaras), tur. Top Kapısı.

Materijali korišćeni u gradnji Carigradskih bedema

[uredi | uredi izvor]
Kapija (Deuterou ili Beogradska) na Teodosijevim bedemima

Za izgradnju bedema korišćena je kombinacija kamenih blokova sa ciglama, dok je kao vezivo korišćen krečni malter. Pored toga, dosta često je u gradnji korišćen mermer koji je uziman sa ruševina iz doba antike kojih je bilo po gradu ili iz kamenoloma sa obala Mramornog mora koji su njime, očigledno, bili bogati.

Kameni blokovi su rađeni od tercijarnog krečnjaka vađenog u kamenolomima, koji su se nalazili oko 5km zapadno od Zlatne kapije. Cigle su pečene u blizini grada, iako do danas nisu pronađeni ostaci ciglana iz doba Vizantije. Dužina cigala je varirala od 30cm do 36cm sa oko 6cm u širinu. Na njima se ponekad moglo videti ime njihovog ktitora, proizvođača ili trenutnog cara. Malter je pravljen mešanjem kreča sa komadićima ili prašinom nastalim od cigala. Sam malter je nakon sušenja, postajao je veoma tvrd.

Sam zid je građen od spoljašnjeg i unutrašnjeg dela. Sa spoljnih strana se nalazi deset redova materijala:

  • 9 redova kamenih blokova
  • 1 red u kome se nalazi 5 redova cigala.

Unutrašnjost zida je ispunjena delovima cigala i kamenih blokova povezanih malterom.

Hronologija najznačajnijih događaja

[uredi | uredi izvor]
Veći deo bedema je danas ruševina

Carigradski bedemi danas

[uredi | uredi izvor]

Danas je kopneni deo bedema jedini ostao u svom približnom stanju i sporadično se radi na njegovoj restauraciji i konzervaciji kao dela svetske kulturne baštine. Morski bedem na Zlatnom rogu praktično ne postoji. Tu i tamo ima ostataka morskih bedema na obali Mramornog mora.

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Carigradski bedemi na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Цариградски_бедеми&oldid=27045745”