Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Popama

Crkva svetih apostola Petra i Pavla
Crkva svetih apostola Petra i Pavla
	Izgled hrama nakon konzervacije
Opšte informacije
Mesto	Pope
Opština	Grad Novi Pazar
Država	Srbija
Vrsta spomenika	crkva
Vreme nastanka	XVII vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Kraljevo
	www.novipazar.org.rs

Crkva svetih apostola Petra i Pavla se nalazi u selu Pope, 15 kilometara zapadno od Novog Pazara.

Danas se nalazi pod zaštitom republike Srbije, kao spomenik kulture od velikog značaja,^[1] u okviru spomeničke celine koja obuhvata crkve Sopoćanske okoline.^[a]

Konzervacija

Osnova sadašnjeg hrama, crkve iz XIV veka i bazilike

Sama crkva svetog Petra i Pavla je bila u veoma lošem stanju, pa su preduzeti arheološki i konzervatorski radovi 1971. godine. Prilikom tih radova ustanovljeno je da se sadašnja crkva, koja potiče iz XVII veka, nalazi na temeljima dve starije kultne građevine.

Temelji današnjeg hrama leže na temeljima starije crkve koji potiču iz XIV veka, a temelji ove dve crkve leže na podu malo veće trobrodne bazilike koja predstavlja najstariji kulturni objekat, koji najverovatnije potiče iz ranovizantijskog perioda.

Na prostoru apside srednjeg broda bazilike očuvana je stopa za časnu trpezu, kao i u apsidi severnog broda. Nasuprot stope za časnu trpezu srednjeg broda nalazi se banak koji je služio kao sedište.

Bazilika je najverovatnije imala sa severne strane aneks, koji nije istražen, a tu se verovatno nalazila krstionica.

Sadašnja crkva je živopisana i živopis je većem delu sačuvan. U unutrašnjosti crkve nalazi se mermerna ploča na kojoj se nalazi ktitorski natpis gde stoji da je crva podignuta 1650. godine, a ktitor je bio Velimir Čolić sa bratijom.

Na širem prostoru oko hrama nalazi se veća nekropola. Najzanimljiviji deo nekropole koji se nalazi oko same crkve pripada srednjem veku i vezuje se za srednju crkvu. Nadgrobni spomenici imaju oblik horizontalnih ploča. Pojedini grobovi pored ploča imaju i po manju ploču postavljenu kod glave i kod nogu. Veći deo ploča nema nikakav ornament, osim manjeg broja koje na sebi imaju isklesanu ljudsku figuru. Jedna horizontalna ploča ima natpis koji se odnosi na popadiju popa Mihovila. Smatra se da je iz XIII veka. Najveći deo grobova vezuje se za mlađu crkvu. Nadgrobni spomenici imaju oblik krsta. Ima ih raznih oblika i svaki ima različit ornament.

Pored crkve pronađen je i jedan antički spomenik sa reljefnim ljudskim predstavama, bez natpisa. Ovaj spomenik nema nikakve veze sa pomenutom bazilikom i verovatno je bio deo starijeg antičkog lokaliteta.

Napomene

^ U ovoj celini se još nalaze:
Crkva svetog Lazara u Živalićima,
Crkva svetog Dimitrija u Janči,
Crkva svetih Petra i Pavla u Popama,
Crkva svetog Lazara u Purću,
Crkva svetog Nikole u Štitarima.

Reference

^ „Crkva svete Marine — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Doinoviće, Crkva svete Marine”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.

Literatura

Maletić Mihailo, „Novi Pazar i okolina“, monografija. Književne novine, Beograd 1969.
Obrenija Vukadin, „Novopazarski zbornik 1“, Novi Pazar, 1977.

Spoljašnje veze

„Crkva sv. Petra i Pavla Marine — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
Projekat Rastko: Crkve i crkvene opštine Arhivirano na sajtu Wayback Machine (28. novembar 2010) (jezik: srpski)
Rimska bazilika a srpska svetinja („Večernje novosti“, 28. septembar 2013)

[2] U ovoj celini se još nalaze:
Crkva svetog Lazara u Živalićima,
Crkva svetog Dimitrija u Janči,
Crkva svetih Petra i Pavla u Popama,
Crkva svetog Lazara u Purću,
Crkva svetog Nikole u Štitarima.

[СК-1] „Crkva svete Marine — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU.
(iz knjige Pejić, Svetlana; Milić, Mileta, ur. (1998). „Doinoviće, Crkva svete Marine”. Spomeničko nasleđe Srbije: nepokretna kulturna dobra od izuzetnog i od velikog značaja (na jeziku: srpski). Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture. str. 459. ISBN 8680879126.

[1]

[a]

p r u Nepokretna kulturna dobra u Raškom upravnom okrugu
Vrnjačka Banja	Dvorac Belimarkovića u Vrnjačkoj Banji Crkva Svetog Save u Gračacu Kapela Belimarkovića u Vrnjačkoj Banji Vila Avala Vila Mi La Vila Palas Zgrada „Zadužbina Lazara Stojadinovića”, višeg kontrolora pošte i telegrafa i žene mu Anke - „Poštanski dom”
Kraljevo	Manastir Studenica Manastir Žiča Srednjovekovni grad Maglič Crkva Svetog Đorđa u Vrhu Bogorodičina crkva u Dolcu Crkva Svetog Nikole u Reci (Zaseok Palež) Crkva Svetog Nikole u Rudnom Kuća narodnog heroja Živana Maričića Crkva brvnara u Vrbi Crkva brvnara sa grobljem u Cvetkama Zgrada Osnovne škole „Četvrti Kraljevački bataljon“ Crkva Sv. Trojice u Kraljevu Švapčića kuća u Kraljevu Gospodar Vasin konak u Kraljevu Adžića kuća u Kraljevu Seničića kuća Gornja Savina isposnica Donja Savina isposnica Spomenik srpskim ratnicima 1912-1918. u Polumiru Crkva Svetog Nikole u Ušću Čardak Podgorac Igrutina Kuća Periše Damljanovića Crkva Svete Katarine u Tadenju Crkva Svetog Nikole u Tepečima Crkva Svetog Aleksija u Milićima Kuća Markovića u Kraljevu Kuća Božića u Kraljevu Kuća Petrovića u Kraljevu Okućnica Slavka Radojičića u Lascu Crkva Svetog Bogojavljenja Zgrada stare škole u Ušću Novakovića kuća u Kraljevu Manastir Svete Varvare na Reljinoj Gradini Rimokatolička crkva svetog Mihaela Arkanđela sa Župnim dvorom u Kraljevu Kompleks Poljoprivredne škole „dr Đorđe Radić” u Kraljevu
Novi Pazar	Manastir Đurđevi Stupovi Manastir Sopoćani Novopazarska tvrđava Jeleč raški (tvrđava) Petrova crkva Kurt-Čelebijina džamija u Svojboru Hadži Huremova — Bor džamija sa grobljem Amir-agin han Crkva Svetog Dimitrija u Janačkom Polju Crkva Svetog Nikole u Štitarima Crkva Svete Marine u Doinovićima Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Popama Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Rasu Stari hamam u Novom Pazaru Stari hamam u Novopazarskoj Banji Crkva Svetog Lazara u Živalićima Bogorodičina crkva u Kovačevu Veliko groblje Parice u Novom Pazaru Groblje Gazilar sa turbetom Lejlek džamija Srednjovekovni grad Ras Crkva Svetog Nikole u Novom Pazaru Zgrada Starog suda u Novom Pazaru Upravna zgrada „UNIPROMA“ u Novom Pazaru Zgrada „Mitropolija” u Novom Pazaru Jevrejsko groblje u Novom Pazaru Altun-alem džamija Turistički dom „Sopoćani” Crkva Lazarica u Purću Zgrada Muzeja „Ras” u Novom Pazaru
Raška	Manastir Gradac Crkva Nova Pavlica Crkva Stara Pavlica Crkva Sv. Petke u Trnavi Crkva Svetog Nikole u Šumniku Crkva Svetog Nikole u Baljevcu Manastir Končul Kuća Radomira Vujanca Kursulića kuća u Raški Srednjovekovni grad Brvenik sa crkvom Sv. Nikole Staro kupatilo u Jošaničkoj Banji Novo kupatilo u Jošaničkoj Banji
Tutin	Manastir Crna Reka Crkva Svetih Petra i Pavla u Lukavici Kuća narodnog heroja Bogoljuba Čupića Hamzagića kuća u Tutinu Crkva Svetog Dimitrija sa starim grobljem u Mitrovoj Reci