Crkva Svetog Karla Boromejskog u Beču
| Crkva Svetog Karla Boromejskog | |
|---|---|
_-_Luegerkirche_(2).JPG) Crkva Svetog Karla Boromejskog na Središnjem bečkom groblju | |
| Osnovni podaci | |
| Tip | crkva |
| Jurisdikcija | Rimokatolička crkva |
| Osnivanje | 1911 |
| Upravnik | Bečka gradska uprava |
| Posvećen | Svetom Karlu Boromejskom |
| Arhitektura | |
| Arhitekta | Maks Hegele |
| Stil | Secesija |
| Rekonstruisan | 1995-2000 |
| Cena obnove | 183 miliona austrijskih šilinga |
| Lokacija | |
| Mesto | Središnje bečko groblje, Beč |
| Država |  Austrija |
Crkva Svetog Karla Boromejskog u Beču (nem. Friedhofskirche zum heiligen Karl Borromäus) je rimokatolička crkva na Središnjem bečkom groblju u 11. bečkom okrugu, Simeringu. Crkva je građena od 1908. do 1911. po nacrtu arhitekte Maksa Hegelea. Crkva je posvećena Svetom Karlu Boromejskom, milanskom nadbiskupu od 1564. do 1584. godine i kardinalu rimokatoličke crkve.
Istorijat gradnje i obnove
[uredi | uredi izvor]Projektanti Središnjeg bečkog groblja, arhitekte iz Frankfurta Karl Jonas Milijus i Alfred Fridrih Blunčli, su još 1870. godine predvideli da u centru groblja bude jedna crkva. Prošle su decenije od otvaranja groblja 1874. godine, sve do 1899. godine, kada je bečka gradska uprava, kao upravnik groblja, raspisala konkurs za izgradnju crkve i završetak izgradnje groblja. Na konkursu je pobedio Maks Hegele sa planom gradnje u stilu secesije.[1]
Kamen temeljac za izgradnju crkve položio je 11. maja 1908. gradonačelnik Beča Karl Luger, a radovi su trajali do oktobra 1910. Nakon smrti Karla Lugera u martu 1910. godine, grad Beč je odlučio da se izgradi crkva pod imenom Memorijalna crkva Karla Luegera (nem. Dr. Karl-Lueger-Gedächtniskirche). Lugerovi ostaci, koji su privremeno sahranjeni u porodičnoj grobnici, premešteni su u crkvenu kriptu ispod glavnog oltara krajem oktobra 1910. godine.[2] Na muralu u gornjem delu svetilišta, Karl Luger je prikazan kako kleči u svom pokrovu. Dana 16. juna 1911. godine crkva je posvećena svecu zaštitniku Karlu Boromejskom.[3]
Za vreme Drugog svetskog rata kupola crkve je uništena zapaljivom bombom; radovi na popravci nakon završetka rata trajali su do 1950-ih godina.[1]
Od 1995. do 2000. godine crkva je potpuno obnovljena; troškovi su iznosili 183 miliona austrijskih šilinga. Unutrašnja kupola, koja je tek privremeno obnovljena posle Drugog svetskog rata, vraćena je u prvobitni oblik. Ponovno otvaranje je 27. oktobra 2000. obavio gradonačelnik Beča Mihael Hojpl, a četiri dana kasnije bečki nadbiskup kardinal Kristof Šenborn. U toku ponovnog otvaranja postavljen je novi naziv: Grobljanska crkva Svetog Karla Boromejskog (nem. Friedhofskirche zum heiligen Karl Borromäus).[4]
Dizajn crkve
[uredi | uredi izvor]Crkva se po svom arhitektonskom i umetničkom dizajnu može pripisati secesiji, ali ima i elemente egipatske arhitekture. Fridrih Ahlajtner je komentarisao: "U stvari, već se radilo o upotrebi secesije dekora na pozadini difuznog istorizma ili o adaptaciji za suvi monumentalizam koji se učvrstio u beživotnom patosu. Međutim, tipologija pokazuje vizuelni otpor koji predstavlja sopstveni kvalitet u kontekstu velikih razmera."[5]
Postoje dizajnerske paralele sa crkvom Štajnhof koju je dizajnirao Oto Vagner i koja je završena 1907. godine.[6]
Gornja crkva je oko 3 metra iznad nivoa groblja i do nje se dolazi preko tri široka stepeništa. Ispod je donja crkva, koja služi kao kripta. Iznad portala su prikazani parovi anđela. Na istočnoj i zapadnoj strani su naslikana četiri jevanđelista: Sveti Jovan, Sveti Luka, Sveti Matej i Sveti Marko.[4] Zidni reljef „Vaskrsenje Jairove kćeri” delo je Jakoba Grubera.
Reljefi u predvorju prikazuju Izgon Adama i Eve iz raja i Žalost za Abelom. Vitraži i zidni mozaici crkve su delo Leopolda Forstnera, koji je, prema sopstvenim nacrtima, prikazao četvoricu jevanđelista u kupolskim pandantima i je dizajnirao ulazne prostore u bočne kapele. Slikar Hans Zacka naslikao je prikaz Strašnog suda iznad glavnog oltara.[4]
Umesto brojeva, slova su pričvršćena za brojčanike satova na kuli, koja kad se čitaju u smeru kazaljke na satu od 1 do 11 – prikazuju latinsku frazu TEMPUS FUGIT („Vreme leti“).
Fotografije
[uredi | uredi izvor]-
Oltar -
Desni transept -
Levi transept -
Vitraž Leopolda Forstnera -
Donja crkva sa 44 grobnice -
Ulaz u crkvu -
Sat sa natpisom Tempus Fugit -
Mozaik sa motivom Iskušenja -
Rad Teodora Kuena u keramici
Mediji vezani za članak Crkva Svetog Karla Boromejskog u Beču na Vikimedijinoj ostavi
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b „Luegerkirche / Geschichte”. www.luegerkirche.at. Pristupljeno 2022-08-29.
- ^ „Kirchengruft Lueger Zentralfriedhof”. www.viennatouristguide.at. Pristupljeno 2022-08-29.
- ^ 9, De Gruyter, 1911-12-31, str. 241—274, Pristupljeno 2022-08-29
- ^ a b v „Zum Heiligen Karl Borromäus”. www.geschichtewiki.wien.gv.at (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2022-08-29.
- ^ Achleitner, Friedrich (1980). Österreichische Architektur im 20. Jahrhundert : ein Führer in drei Bänden. Museum Moderner Kunst. Salzburg: Residenz. ISBN 3-7017-0248-9. OCLC 7926015.
- ^ „Jugendstilkirche am Wiener Zentralfriedhof in neuem Glanz”. OTS.at (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2022-08-29.
