Šablon:Zadužbine kralja Milutina

Crkve i manastiri kralja Milutina
koji su podignuti na prostoru kraljevine Srbije
po navodima Danila II u „Žitijima kraljeva i arhiepiskopa srpskih”
Naziv	Narodni naziv	Vreme nastanka	Položaj i današnje stanje
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice (Sedište Prizrenske episkopije)	Bogorodica Ljeviška	(1307—1309)	Obnovljena 1950—1953, spaljena u martovskom nasilju 2004.
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice (sedište Gračaničke episkopije)	Gračanica	(1321)	Jugoistočno od Prištine u istoimenom selu. Danas je u potpunosti očuvana.
Crkva Bogorodice Trojeručice (sedište skopskog episkopa)			Danas ne postoji, pošto su je uništile Osmanlije 1392. godine, pri zauzeću grada.
Crkva Svetog Georgija na reci Seravi		(1283)	Nedaleko od Skoplja, na reci Seravi. Osnovao ga je vizantijski car Roman III Argir (1028—1034), porušile su ga Osmanlije i na njegovom mestu je podignuta Sultan-Muratova džamija.
Crkva Svetog Konstantina u Skoplju			Osim pominjanja u žitiju, ovaj hram se više nigde ne spominje.
Crkva Svetog Georgija Nagoričskoga	Staro Nagoričino	(1313—1318)	Severoistočno od Kumanova u istoimenom selu. Postoji i danas, a osnovao ga je vizantijski car Roman IV Diogen (1068—1071)
Crkva Svetih pravednika Joakima i Ane u domu Presvete Bogorodice	Kraljeva crkva u Studenici	(1314 1313—1314)	Manja crkva u sklopu manastira Studenice kod Raške. Postoji i danas.
Crkva Svetog mučenika Hristova Georgija u Dabru u mestu zvanom Orahovica	Orahovica/Mažić		Nalazi se kod sela Mažića kraj Priboja na Limu, a bio je u ruševinama sve do 1999. godine kada je arheološki istražen i obnovljen.
Crkva Svetog mučenika Hristova Nikite	Banjani	(između 1307. i 1316., 1307—1310, pre 1307.^[1] pre 1309. )	15 km severno od Skoplja, između Banjana i Čučera(u ataru sela Gornjana na Skopskoj Crnoj Gori)
Crkva Svetog prvomučenika i apostola Hristova Stefana	Banjska	(1312—1314, 1313—1315)	Milutinova zadužbina (mauzolej) severozapadno od Kosovske Mitrovice. Danas je u procesu obnove jer su ga Osmanlije porušile i pretvorile u džamiju.
podignuti na prostoru kraljevine Srbije
koje ne navodi Danilo II u „Žitijima kraljeva i arhiepiskopa srpskih”
Naziv	Narodni naziv	Vreme nastanka	Položaj i današnje stanje
Crkva Svete Bogorodice Odigitrije		(1314—1315)	Zapravo je podigao Milutinov kaznac Dragoslav u Mušutištu kod Prizrena.
Crkva Svetog Petra		(1320)	Obnovljena zadužbina kneza Miroslava (XII vek) u Bijelom Polju koja i danas postoji.
Manastir Svetog Nikole			U Kožlju (kod ušća Pčinje u Vardar), a navodi ga car Dušan 1353. godine u povelji.
Samostan Svetog Srđa		(1293 po Jirečeku)	Na Bojani kod Skadra, sa majkom Jelenom.
Crkva Svetog Jovana u Svaču		(1300^[2])	U utvrdi Svač (današnji Šas) kod Ulcinja.
koja mu pripisuju narodna predanja i rodoslovi
Naziv	Narodni naziv	Vreme nastanka	Položaj i današnje stanje
Manastir Svetog Stefana			Pominje se u rodoslovima u ili nedaleko od Prizrena
Manastir Uspenja Presvete Bogorodice	(Tvrdoš)		Na reci Trebišnjici kod Trebinja, a povezuje ga sa Milutinom narodno predanje.
Manastir Vitovnica			Nalazi se nedaleko od Požarevca, a pominje se u narodnom predanju.
Crkva Svete trojice			Prema natpisu na zastavi sremskog sela Morovića, podigao ga je Milutin negde u (Skopskoj) Crnoj Gori.
Manastir Vratna			Nedaleko od Negotina, a podigao ga je, po predanju,sveti Nikodim za Stefana (Milutina^[3]).
Manastirica			Nedaleko od Kladova na Dunavu, narodno predanje takođe pripisuje Nikodimu.
Pored ovih navedenih,Vasilije Marković pominje još neke bogomolje koje se pojavljuju u izvorima iz Milutinovog doba, ali je za njih nemoguće utvrditi, kako bližu lokaciju, tako i ko su im bili ktitori.
koji su podignuti van prostora kraljevine Srbije
po navodima Danila II u „Žitijima kraljeva i arhiepiskopa srpskih”
Naziv	Narodni naziv	Vreme nastanka	Položaj i današnje stanje
Manastirska crkva u Hilandaru		(započeto 1293. ili 1303^[1])	Crkva je opstala do danas, uz pripratu koju je dozidao knez Lazar krajem XIV veka.
Crkva Vaznesenja Hristova			Nalazila se na vrhu pirga Hrusija na Svetoj Gori kod Hilandara, a kasnije je uklonjena.
Crkva u Prodromu			Podignuta je u sklopu carigradskog manastir svetog Jovana Preteče (tes Petras).
Crkva Svetog arhijereja Hristovog Nikole			Nalazila se u Solunu, ali se ne zna o kojoj tačno građevini posvećenoj Svetom Nikoli je reč.
Crkva Svetog mučenika Hristovog Georgija			Nalazila se u Solunu, a danas je pretvorena u muzej agios Ierios .
Crkva Presvete Bogorodice u Treskavcu	(Treskovac)		U pitanju je manastir Uspenja Bogorodice kod Prilepa, koji je on značajno pomogao ili iznova podigao na prelazu sa XIII na XIV vek.
Crkve Svetoga mučenika Hristova Georgija u kičevskom kraju			U pitanju je crkva u sklopu manastira Bogorodice, 12 km južno od Kičeva, koja je spaljena sredinom XVI veka.
Pored toga, Danilo Pećki navodi da je Milutin pomagao manastir Svete Katarine na Sinaju i podigao bolnicu u Carigradu.
podignuti van prostora kraljevine Srbije
koje ne navodi Danilo II u „Žitijima kraljeva i arhiepiskopa srpskih”
Naziv	Narodni naziv	Vreme nastanka	Položaj i današnje stanje
Manastir Svetih arhangela			Podignut je kao srpski manastir u Jerusalimu.
Crkvu Svete trojice			Nalazila se u Solunu.
Crkvu Svetog Stefana			Podignuta je u sklopu manastira posvećenog Bogorodici na Sinaju.
Pored toga, on je Crkvi Svetog Nikole u Bariju poklonio srebrni oltar/ikonu.

Reference

^ ^a ^b Aleksandar Deroko, „Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjevekovnoj Srbiji” (treće izdanje) Beograd 1985.
^ „Ilustrovana istorija Srba”, Pristupljeno 8. april 2013.
^ Odrednica Stefan sa može odnositi i na Milutinovog sina Stefana Dečanskog, ali je verovatnije da je reč o Milutinu, pošto je Nikodim umro 1324. godine, a Dečanski je tada još uvek bio zaokupljen ratom sa braćom oko vlasti.

[Аца-1] Aleksandar Deroko, „Monumentalna i dekorativna arhitektura u srednjevekovnoj Srbiji” (treće izdanje) Beograd 1985.

[2] „Ilustrovana istorija Srba”, Pristupljeno 8. april 2013.

[3] Odrednica Stefan sa može odnositi i na Milutinovog sina Stefana Dečanskog, ali je verovatnije da je reč o Milutinu, pošto je Nikodim umro 1324. godine, a Dečanski je tada još uvek bio zaokupljen ratom sa braćom oko vlasti.

[1]

[2]

[3]