Pređi na sadržaj

Šesnaesta muslimanska brigada NOVJ

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Šesnaesta muslimanska brigada NOVJ
Borci 16. muslimanske brigade prelaze Drinjaču
Osnivanje21. septembar 1943.
Mesto formiranja:
Bukvik, kod Brčkog
Formacijačetiri bataljona
Jačina700 boraca[1]
DeoNarodnooslobodilačka vojska Jugoslavije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Angažovanje
Odlikovanja
Orden zasluga za narod
Orden zasluga za narod
 Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem
Komandanti
KomandantSalim Ćerić
Politički komesarMuhidin Begić

Šesnaesta muslimanska brigada NOVJ je formirana 21. septembra 1943. godine u Bukviku kod Brčkog od Muslimanskog bataljona Šeste istočnobosanske udarne brigade kao Treća bosanska muslimanska brigada. Na dan formiranja imala je četiri bataljona i prateću četu sa oko 700 boraca. Po formiranju ušla je u sastav Sedamnaeste istočnobosanske divizije NOVJ.[2] Konačni naziv dobila je 17. oktobra 1943. godine prilikom uvođenja jedinstvene numeracije brigada NOVJ.[1]

Za komandanta brigade imenovan je Salim Ćerić, a za političkog komesara Muhidin Begić. Za obaveštajnog oficira postavljen je Hilmija Šahinpašić, za intendanta Šerif Buljubašić, za referenta saniteta Ankica Pavlović–Albahari, kasnije Adem Akšamija i za brigadnog lekara Ervin Ginzberg. Za komandante 1. i 2. bataljona postavljeni su Izo Jahić i Arslan Gotovušić. Posle oslobođenja Tuzle, kao rezultat masovnog priliva novih boraca, formiraju se 3. i 4. bataljon. Za komandante postavljeni su Sadik Kadrušić Dik i Ragib Džindžo, narodni heroj Jugoslavije. U vreme formiranja blizu 90% boračkog i rukovodećeg sastava brigade bili su Muslimani, 7% Srbi, 1,8% Hrvati, 1,2 % ostalih nacionalnosti. Po socijalnom sastavu brigada je imala: 292 radnika, 247 seljaka, 127 đaka, 5 studenata, 36 činovnika i 35 ostalih. U njoj bilo je 58 žena.[3]

Za svoje zasluge tokom Narodnooslobodilačkog rata, brigada je odlikovana Ordenom zasluga za narod i Ordenom bratstva i jedinstva.[1]

Ratni put brigade

[uredi | uredi izvor]
Prva godišnjica 16. muslimanske brigade, linorez Ismeta Mujezinovića.

Učestvovala je u operaciji za oslobođenje i odbranu Tuzle od 29. septembra do 7. oktobra 1943, i posebno se istakla 30. septembra-1. oktobra pri zauzimanju naselja i rudnika Bukinje i brda Ilinčice. U to vreme domobranski pukovnik Sulejman Filipović bio je u Tuzli, a sa partizanima je sarađivao od 1941. i mnogo doprineo uspehu akcije. Posle oslobođenja Tuzle formirana su još dva bataljona. U sastavu 17. divizije učestvovala je u napadu na neprijateljske posade u dolini Spreče i razbijanju četničkih snaga na planini Ozrenu, a 20-22. oktobra u oslobođenju Vareša. Do kraja oktobra i u novembru vodila je borbe na Romaniji sa četnicima, ustašama, domobranima i Nemcima. Početkom decembra obezbeđivala je prebacivanje ranjenika 17. divizije sa Romanije u Šekoviće, a 9. decembra zauzela ustaški garnizon Kladanj.[1]

U istočnobosanskoj zimskoj operaciji, decembra 1943, vodila je borbe pri prelasku reke Krivaje. U teškim borbama oko Tuzle 16-20. januara 1944. pretrpela je znatne gubitke. Do 15. marta dejstvovala je na Majevici, a potom je u sastavu 27. divizije vodila teške borbe sa četnicima i delovima 7. SS divizije „Princ Eugen” na prostoriji Kalinovik, Foča, Goražde. Jedinice čiji su pripadnici (pretežno Folksdojčeri s područja Banata) imali dosta iskustva u antipartizanskoj borbi, ali su bili upamćeni i po velikoj brutalnosti. No, 16. muslimanska brigada je, zahvaljujući sposobnosti manevrisanja i odlično primenjenoj partizanskoj taktici, uspešno prebrodila tu ofanzivu, a gubici su nadomešteni vrbovanjem i mobilisanjem ljudstva u krajevima u kojima se kretala. Kad se 27. divizija NOVJ prebacila na Romaniju, brigada je od 6. aprila ostala u Šćepan-polju u zaštiti divizijske bolnice. Istakla se u borbama protiv nemačkih i ustaško-domobramnskih snaga u Birču tokom jula i na planini Javoru tokom prve polovine avgusta, za oslobođenje Kladnja 1. septembra, Zvornika 12. septembra, Živinica 15. septembra, i Tuzle 17. septembra. ponovo je upućena na Romaniju i Jahorinu, oslobodila je Goražde 26. oktobra, u novembru je vodila borbe s Nemcima i četnicima duž druma Višegrad-Rogatica-Sokolac, a u prvoj polovini decembra duž druma Sokolac-Vlasenica i u rejonu Drinjače. Dana 22. decembra učestvovala je u razbijanju četničkih snaga u rejonu Šekovića, a 27. decembra istočno od Tuzle.[1]

Krajem 1944. godine, brigada odigrala je ključnu ulogu u odbrani Tuzle od četničke grupacije, predvođene samim Dražom Mihailovićem.[4] Nakon toga je reorganizovana, opremljena novim oružjem i opremom, te popunjena novim borcima. Bili su to mahom Srbi, kako mobilisani civili, tako i bivši pripadnici kvinslinške Srpske državne straže i prebegli četnici. Kao što su ranije primljeni dezerteri iz 13. SS divizije, tako su borci 16. muslimanske brigade primili i ove nove ratne drugove. Zajedno sa Srbima, u brigadu je stupio i značajan broj etničkih Albanaca sa Kosova. Time je i procenat Muslimana u 16. muslimanskoj brigadi sa oko 90% spao na nekih 70-60 procenata, ali je zato u drugim partizanskim jedinicama postotak muslimanskih boraca rastao iz dana u dan.

U okviru operacija Druge armije NOVJ u istočnoj Bosni, brigada je učestvovala u borbama oko Vlasenice 5-9. januara 1945, zauzimanju Han-Pijeska 11-12. januara, duž druma Kladanj-Tuzla krajem januara, u rejonu Zvornika tokom februara te u Sarajevskoj operaciji 29. marta-10. aprila. Borci 16. muslimanske brigade bili prvi partizani koji su zakoračili u Sarajevo, spustivši se preko Vratnika i Kovača na Baščaršiju. Kroz Vratničku kapiju jedinice brigade su prošle oko 17.30 sati, likvidirale nemački otpor u Većnici, istaknuvši na njoj novu jugoslovensku zastavu, što je simbolično označilo oslobođenje Sarajeva od fašizma. Brigada je nakon toga učestvovala u oslobođenju Zavidovića 11-15. aprila. Borbeni put završila je čišćenjem prostorije Gračanica, Modriča, Doboj od razbijenih ustaških i četničkih delova[1] u teškoj bici, u poslednjem uporištu ustaških snaga kod Odžaka, kao prva jedinica koja je probila ustaške linije odbrane.

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b v g d đ Vojna enciklopedija, 661−662. str.
  2. ^ „Edin Šaković, prof -PODSJEĆANJE NA 16. MUSLIMANSKU UDARNU BRIGADU (U POVODU 70. OBLJETNICE FORMIRANJA)” (PDF). 12 • GRAČANIČKI GLASNIK 35/18. Pristupljeno 2. 9. 2017. 
  3. ^ „Marko Attila Hoare: Bosnian Muslims in the Second World War: A History”. Oxford University pres, 2013. Pristupljeno 9. 2. 2016. 
  4. ^ „Đorđe Lazarević -NAPAD ČETNIKA NA TUZLU DECEMBRA 1944” (PDF). Pristupljeno 2. 9. 2017. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Vojna enciklopedija. Beograd: Vojnoizdavački zavod. 1973. 
  • Ahmet Đonlagić, Ćamil Kazazaović – Borbeni put 16. Muslimanske brigade, Istorijski arhiv Sarajevo, Tuzla, 1981
  • Muhidin Begić – Borbeni put 16. Muslimanske brigade -Istočna Bosna u NOB
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Шеснаеста_муслиманска_бригада_НОВЈ&oldid=28509991”