Vigna radiata
| Vigna radiata | |
|---|---|
_Dired_open_Pod_in_Hong_Kong.JPG)
| |
| Mungo | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Kladus: | Rosids |
| Red: | Fabales |
| Porodica: | Fabaceae |
| Rod: | Vigna |
| Vrsta: | V. radiata
|
| Binomno ime | |
| Vigna radiata (L.) R. Wilczek 1753
| |
| Sinonimi[1] | |
|
Spisak sinonima ↓↓↓
| |
Zlatni mungo pasulj (Vigna radiata) je jednogodišnja zeljasta biljka koja pripada rodu Vigna iz porodice bobova (Fabaceae). Najviše se uzgaja na području Indije, Kine i u celoj Jugoistočnoj Aziji, a to su ujedno i područja gde se najviše i koristi.
U ishrani se koristi osušeno seme, mahune i klice.
Osnovne karakteristike
[uredi | uredi izvor]Zlatni mungo je ejdnogodišnja zeljasta legumnioza koja u visinu može da naraste i do 120 centimetara. Kao i većina biljaka iz roda Vigna, i mungo pasulj ima krupne trodelne listove formirane na dugačkim lisnim drškama. Cvast je racemozna, a pojedinačni cvetovi imaju oblik usnatica i žute su do ljubičaste boje. Plod je mahuna u kojoj se nalaze jestivo seme zelenkaste boje. Kada se seme oljušti dobija karakterističnu zlatnožutu boju. Seme je sitno i dostiže dužiinu od svega 2 do 4 mm.
Domestifikacija i kultivizacija
[uredi | uredi izvor]| Nutritivna vrednost na 100 g (3,5 oz) | |
|---|---|
| Energija | 441 kJ (105 kcal) |
19,15 g | |
| Šećeri | 2 g |
| Prehrambena vlakna | 7,6 g |
0,38 g | |
7,02 g | |
| Vitamini | |
| Tiamin (B1) | (14%) 0,164 mg |
| Riboflavin (B2) | (5%) 0,061 mg |
| Niacin (B3) | (4%) 0,577 mg |
| Vitamin B5 | (8%) 0,41 mg |
| Vitamin B6 | (5%) 0,067 mg |
| Folat (B9) | (40%) 159 μg |
| Vitamin C | (1%) 1 mg |
| Vitamin E | (1%) 0,15 mg |
| Vitamin K | (3%) 2,7 μg |
| Minerali | |
| Kalcijum | (3%) 27 mg |
| Gvožđe | (11%) 1,4 mg |
| Magnezijum | (14%) 48 mg |
| Mangan | (14%) 0,298 mg |
| Fosfor | (14%) 99 mg |
| Kalijum | (6%) 266 mg |
| Cink | (9%) 0,84 mg |
| |
| Procenti su grube procene zasnovane na američkim preporukama za odrasle. Izvor: NDb USDA | |
Mungo pasulj nastao je domestifikacijom divlje vrste Vigna radiata subs. sublobata na području Persije (današnji Iran).[2][3] Arheolozi su pronašli brojno ugljenisano seme mungo pasulja, a veruje se da su ovu vrstu za ishranu uzgajali još u Harapan civilizaciji (današnje indijske države Pendžab i Harajana) još pre 4,5 hiljada godina.[4] Najstariji arheološki dokazi o domestifikaciji na području južne Indije (država Karnataka) datiraju na period od pre 4.000 godina. Mnogi biolozi smatraju da su to bila dva odvojena područja domestifikacije ove vrste.
Za kratko vreme ova vrsta povrća se iz Indije proširila na Kinu i na celu jugoistočnu Aziju. Na području Tajlanda ova vrsta se uzgaja najmanje 2.200 godina.[5] Tokom IX i X veka počinje da se uzgaja i na tlu Afrike (ostrvo Pemba).[6]
Upotreba
[uredi | uredi izvor]Kao i sve leguminoze i mungo pasulj je visokokalorična namirnica sa jako visokim sadržajem proteina biljnog porekla. Sadrži i prirodne inhibitore proteaze, te vitamine B i C, kalijum, magnezijum, gvožđe, fosfor, bakar i druge elemente. U tradicionalnoj kineskoj medicini koristi se kao detoksikator.
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „The Plant List: A Working List of All Plant Species”. Pristupljeno 13. 01. 2015.
- ^ Tomooka, N.; Vaughan, D. A.; Moss, H.; Mixted, N. (2003). The Asian Vigna: genus Vigna subgenus Ceratotropis genetic resources. New York: Kluwer.
- ^ Fuller, D. Q. (2007). „Contrasting patterns in crop domestication and domestication rates: recent archaeobotanical insights from the Old World”. Annals of Botany. 100 (5): 903—924. PMC 2759199
. PMID 17495986. doi:10.1093/aob/mcm048.
- ^ Fuller, D. Q.; Harvey, E. (2006). „The archaeobotany of Indian Pulses: identification, processing and evidence for cultivation”. Environmental Archaeology. 11 (2): 219—246. doi:10.1179/174963106x123232.
- ^ Castillo, Cristina; Fuller, Dorian Q. (2010). „Still too fragmentary and dependent upon chance? Advances in the study of early Southeast Asian archaeobotany”. Ur.: Bellina, B.; Bacus, E. A.; Pryce, O.; et al. 50 Years of Archaeology in Southeast Asia: Essays in Honour of Ian Glover. Bangkok/ London: River Books. str. 91—111. ISBN 9786167339023.
- ^ Walshaw, S. C. (2010). „Converting to rice: urbanization, islamization and crops on Pemba, AD 700-1500”. World Archaeology. 42: 137—154. doi:10.1080/00438240903430399.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- GRIN-CA Taxonomy for Vigna
- "mung bean Vigna radiata". Integrated Taxonomic Information System.
- "mung bean Vigna radiata var. radiata". Integrated Taxonomic Information System.
