Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri
| Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri | |
|---|---|
 Crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Kucura |
| Opština | Vrbas |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 1820. |
Grkokatolička crkva Uspenja Presvete Bogorodice u Kucuri (rsn. Грекокатолїцка церква Успения Пресвятей Богородици у Коцуре) je grkokatolička parohijalna crkva u Kucuri, koja potpada pod nadležnost Krsturske grkokatoličke eparhije. Potiče iz druge polovine 18. veka. Po svojim i arhitektonskim odlikama, pripada stilu koji je poznat kao panonski barok. Ima četvorougaonu apsidu, a bočni zidovi su ojačani kontraforima.[1] Proglašena je za spomenik kulture Republike Srbije decembra 2022. godine.[2]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prva grkokatolička crkva u Kucuri, sagrađena je 1765. godine, neposredno nakon doseljavanja grkokatoličkih Rusina u to mesto. Pre toga je u selu postojala samo srpska pravoslavna crkva za Srbe starosedeoce.
Crkva je građena od naboja. Unutra je moglo stati do 300 ljudi. U unutrašnjosti nije bilo nikakvih umetničkih vrednosti. Nije imala toranj, već je umesto tornja bio podignut zvonik od greda, a u zvoniku je bilo jedno zvono teško oko 50 kilograma. Bila je posvećena Pokrovu Presvete Bogorodice.
Godine 1778, je u Kucuri bilo 658 grkokatolika. Već nakon tri godine, 1781. broj grkokatolika u Kucuri je narastao do 1215. Naglo povećanje rusinskog stanovnišva u selu bio je razlog da je ta crkva postepeno postajala tesna. Godine 1792. je postavljen temelj nove crkve. Taj događaj je opisan u prvim srpskim novinama „Serbskija novini” (Beč, broj 79 od 1. oktobra 1792. godine).
Izgradnju nove crkve koja je i danas aktivna, dozvolila je carica Marija Terezija i o tome izdala rešenje 8. jula 1780. To je potvrdio njen sin Josip II 1786. godine i crkva je izgrađena o trošku ugarske dvorske komore 1795. godine. Iako je gradnja crkve započeta 1792. godine, kada je postavljen kamen temeljac, zbog ratova koje je vodila Austrougarska, izgradnja je trajala dugo.[3] Projektant crkve je bio Josip Kiš, a glavni zidar Francisko Fric. Luka Šosterić je bio predstavnik ugarske dvorske komore i građevinski rukovodilac. Bogosluženja su se i dalje održavala u staroj crkvi, dok se nova crkva nije uredila iznutra. Ikonostas je slikao slikar Arsen Teodorović, a rezbarije na ikonostasu je izradio Johan Štajnhauzer, skulptor i ikonorezac iz Sombora. Ikonostas je postavljen 1813. godine. Vladika Konstantin Stanić je 1820. posvetio novu crkvu koja nosi ime Uspenja Presvete Bogorodice.
Crkva je dugačka 33,2 metra, široka 13,7 m, iznutra je visoka 11 m. Toranj je visok 47,2 metra.[4]
Ispred crkve se nalazi veliki krst od crvenog mermera, koji je postavljen 1872. godine.
U više navrata, crkva je bila popravljana i oslikavana. Pod je najpre bio od cigala, a 1843. je postavljen kameni patos. Unutrašnjost crkve je oslikana 1910. Između 1920. i 1923. nabavljena su i postavljena tri crkvena zvona. Godine 1939, podignut je novi mermerni presto. Akademski slikar Lazar Mikulić je naslikao veliku sliku Carice-Bogorodice 1959. i postavio je u svetilište.[5] Iste godine je uz crkvu dograđena sakristija. Crkva je obnovljena sa spoljašnje strane, 1974. godine. Elektrifikacija zvona urađena je 1978. godine. Zbog neispravne električne instalacije, 1980. je na ikonostasu izbila vatra. U požaru je potpuno uništeno ili značajno oštećeno 11 ikona, kao i deo rezbarija na ikonostasu. Gradnja crkvene sale u porti crkve, započeta je 1989. godine. U sali se nalaze tri slike akademske slikarke, poreklom iz Kucure, Serafine Puškaš Stojšić. Temelje za novi parohijalni dom pored crkve je 1998. godine posvetio vladika Slavomir Miklovš a gradnja je završena u oktobru 2000. godine.[6]
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Grkokatolička crkva u Kucuri -
Crkva u Kucuri -
Krst ispred crkve -
Slika Carice-Bogorodice u grkokatoličkoj crkvi u Kucuri -
Krst ispred Grkokatoličke crkve -
Crkva Uspenja Presvete Bogorodice
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Zoz skarbnїci hristiяnskeй kulturi”, Roman Miz. . Нови Сад. 1994. ISBN 978-86-82503-01-9.
- ^ Serbia, RTS, Radio televizija Srbije, Radio Television of. „Šest crkava u Srbiji proglašeno za spomenike kulture”. www.rts.rs. Pristupljeno 2022-12-31.
- ^ Dorokhazi, Silvester. „230 godina samostalnosti kucuske parohije”. Hrišćanski časopis Dzvoni, septembar 2006: 6.
- ^ Dr Йoakim Seґedi:„Parohiї oseckogo vikariяta u 18. i 19. stolїtiю”, Hristiяnski kalendar 1980, Ruski Krstur
- ^ „Hristiяnski kalendar 1975”, Mihajlo Makaj, Ruski Krstur 1974.
- ^ Mikola M. Cap:„Dva i pol stolїtiя peršeй grekokatolїckeй cerkvi u Kocure”, Švetlosc - časopis za literaturu, kulturu i umetnost, jul-septembar 2015. broj 3 (str.391)
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Laboš, Fedor (1979). Istoriя Rusinoh Bačkeй, Srimu i Slavoniї 1745-1918. Vukovar: Soюz Rusinoh i Ukraїncoh Gorvatskoй.
- Mikola M. Cap „Cerkva i škola u Kocure” (Crkva i škola u Kucuri), Novi Sad, 1996. ISBN 86-82503-07-7.
- Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti 37, Novi Sad 2009. ISSN 0352-6844 / UDK 7 (05)
- Mr Janko Ramač:„Grekokatolїcka cerkva u Bački pod юrisdikciю kaločskeй arhiepiskopiї (1751—1777), Hristiяnski kalendar 1995. („Grkokatolička crkva u Bačkoj pod jurisdikcijom kaločke arhiepiskopije(1751–1777), Hrišćanski kalendar 1995.” Novi Sad 1994.
