Gustina
Gustina je po definiciji odnos mase[1][2] i zapremine[3] nekog tela.[4]
U ovoj formuli (ro) označava gustinu, m označava masu tela, a V njegovu zapreminu.[5] Dimenzije gustine su M L-3 a SI jedinica: kilogram po kubnom metru - kg/m³).
Gustine elemenata i čistih jedinjenja su karakteristične konstante ali pošto zavise od temperature, saopštavaju se zajedno sa temperaturom na kojoj su određene.[6][7]
Na gustinu neke materije utiče sastav, temperatura, agregatno stanje, alotropski oblik, električno polje itd. Jedan od prvih zadataka fizičke hemije je bio da na osnovu merenja makroskopskih osobina materije dokuči nešto o njenoj mikroskopskoj građi. U tom pogledu gustina je od ogromnog značaja jer su na osnovu merenja gustine i indeksa prelamanja ili dielektrične konstante izračunavala molekulska refrakcija a na osnovu nje, dimenzije molekula.
Zanimljivo je da su za merenje gustine gasovitog azota godine 1904. Nobelove nagrade dobili Vilijem Remzi za hemiju i Lord Rejli za fiziku. Naime, iz veoma male razlike u gustinama azota iz vazduha i hemijski dobijenog azota oni su zaključili da u vazduhu pored azota postoji još neki gas i tako su pronašli argon. To je suština fizičke hemije - meriti nešto obično i iz toga pronaći nešto neobično.
Gustina čvrstih tela u (kg/m³) na 20°C
[uredi | uredi izvor]| Telo | u kg/m³ | Telo | u kg/m³ |
| Aluminijum | 2720 | Magnezijum | 1740 |
| Antimon | 6685 | Mangan | 7400 |
| Arsen | 5776 | Bakar (elektrolitni) | 8933 |
| Azbest | 2000-2800 | grupa minerala-mika | 2600-3200 |
| Bakelit | 1340 | Mikanit | 1900-2600 |
| Barijum | 3600 | Molibden | 10200 |
| Berilijum | 2690-2700 | Legura bakra sa cinkom | 8400-8700 |
| Bor (hemijski element) | 3300 | Naftalin | 1150 |
| Beton | 1800-2400 | Nikl | 8350-8900 |
| Bizmut | 9807 | Nikelin | 8600-8850 |
| Bronza | 8800-8900 | Novo srebro | 8400-8700 |
| Celuloza | 1380 | Najlon | 1140 |
| Hrom | 6920 | Olovo | 11300-11400 |
| Hromonikelin | 8200-8370 | Parafin | 870-910 |
| Opeka | 1400-2200 | Pesak (suv) | 1550-1800 |
| Kalaj (beli) | 7200-7400 | Platina | 21300-21500 |
| Cink | 7130-7200 | Pleksiglas | 1180-1200 |
| Drvo | 800 | Porcelan | 2300-2500 |
| - hrast | 600-900 | Kalijum | 870 |
| - lipa | 400-600 | Šalitra | 2260 |
| Duraluminijum | 2800 | Sumpor monoklitni | 1960 |
| Ebonit | 1100-1300 | Sumpor romboidan | 2067 |
| Elektron (legura magnezijuma) | 1740-1840 | Koža (suva) | 860 |
| Fosfor beli | 1830 | Natrijum | 980 |
| Gips | 2310-2330 | Srebro | 10500 |
| Glina (suva) | 1500-1800 | Čelik | 7500-7900 |
| Grafit | 2300-2720 | nerđajući čelik | 7860 |
| Guma | 1100-1190 | Topljeni čelik | 7840 |
| Palakvijum | 960-990 | Sneg | 125 |
| Invar | 8000 | Staklo obično | 2400-2800 |
| Iridijum | 22400 | Kvarcno staklo | 2900 |
| Kadmijum | 8640 | Masti | 920-940 |
| Pampur | 220-260 | Tantal | 16600 |
| Kreda | 1800-2600 | Drveni ugalj | 300-600 |
| Kobalt | 8900 | Volfram | 19100 |
| Silicijum | 2329,6 | Vosak | 950-980 |
| Kvarc | 2500-2800 | Zlato | 19282 |
| Igelit | 1350 | Gvožđe čisto (α) | 7875 |
| Led na 0 °C | 880-920 | Gvožđe (sivo) | 800-7250 |
Gustina tečnosti u (kg/m³) na 22°C
[uredi | uredi izvor]Za određivanje gustine tečnosti može se koristiti instrument areometar.
- aceton - 790
- etilalkohol - 790
- metilalkohol - 790
- benzen - 880
- benzin - 700
- etilni etar - 716
- krv (ljudska) - 1050
- azotna kiselina - 1410
- sirćetna kiselina - 1050
- sumporna kiselina - 1840
- sona kiselina - 1190
- nafta - 810
- maslinovo ulje - 920
- ricinusovo ulje - 950
- živa - 13546
- toluen - 870
- voda - 998
Gustina gasova u (kg/m³) na 20°C
[uredi | uredi izvor]- etin - 1,17
- amonijak - 0,76
- argon - 1,780
- azot - 1,25
- butan - 2,703
- hlor - 3,21
- hlorovodonik - 1,64
- deuterijum - 0,188
- azot dioksid - 2,05
- sumpor dioksid - 2,83
- ugljen-dioksid - 1,96
- etan - 1,32
- fluor - 1,69
- helijum - 0,178
- metan - 0,71
- vazduh - 1,29
- propan - 2,019
- sumporvodonik - 1,529
- kiseonik - 1,43
- ugljen-monoksid - 1,25
- vodonik - 0,0898
Istorija
[uredi | uredi izvor]U poznatoj, ali verovatno apokrifnoj priči, Arhimed je dobio zadatak da utvrdi da li je zlatar kralja Hijera proneverio zlato tokom izrade zlatnog venca posvećenog bogovima i zamenio ga drugom, jeftinijom legurom.[8] Arhimed je znao da se venac nepravilnog oblika može smrskati u kocku čija se zapremina može lako izračunati i uporediti sa masom; ali car to nije odobravao. Zbunjen, Arhimed se navodno okupao u kupatilu i uočio da se iz porasta nivoa vode nakon uranjanja može izračunati zapremina zlatnog venca kroz istiskivanja vode. Nakon ovog otkrića, on skočio iz kupatila i nag trčao ulicama vičući: „Eureka! Eureka!” (Εύρηκα! na grčkom znači „pronašao sam“). Kao rezultat toga, termin „eureka” je ušao u uobičajeni govor i danas se koristi da označi trenutak prosvetljenja.
Ova priča se prvi put pojavila u pisanoj formi u Vitruvijevim Knjigama o arhitekturi, dva veka nakon što se navodno odigrala.[9] Neki naučnici su sumnjali u tačnost ove priče, rekavši između ostalog da bi metoda zahtevala precizna merenja koja bi u to vreme bilo teško izvršiti.[10][11]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Bray, Nancy (2015-04-28). „Science”. NASA. Arhivirano iz originala 30. 05. 2023. g. Pristupljeno 20. 3. 2023. „Mass can be understood as a measurement of inertia, the resistance of an object to be set in motion or stopped from motion.”
- ^ „New Quantum Theory Separates Gravitational and Inertial Mass”. MIT Technology Review. 2010-06-14. Pristupljeno 2020-09-25.
- ^ „SI Units - Volume”. National Institute of Standards and Technology. 13. 4. 2022. Arhivirano iz originala 7. 8. 2022. g. Pristupljeno 7. 8. 2022.
- ^ The National Aeronautic and Atmospheric Administration's Glenn Research Center. „Gas Density Glenn research Center”. grc.nasa.gov. Arhivirano iz originala 14. 4. 2013. g. Pristupljeno 9. 4. 2013.
- ^ „Density definition in Oil Gas Glossary”. Oilgasglossary.com. Arhivirano iz originala 5. 8. 2010. g. Pristupljeno 14. 9. 2010.
- ^ „Balances, Weights and Measures” (PDF). Royal Pharmaceutical Society. 4. 2. 2020. str. 1. Arhivirano (PDF) iz originala 20. 5. 2022. g. Pristupljeno 13. 8. 2022.
- ^ Cardarelli, François (6. 12. 2012). Scientific Unit Conversion: A Practical Guide to Metrication (2nd izd.). London: Springer Science+Business Media. str. 151. ISBN 978-1-4471-0805-4. OCLC 828776235.
- ^ Archimedes, A Gold Thief and Buoyancy Arhivirano avgust 27, 2007 na sajtu Wayback Machine – by Larry "Harris" Taylor, Ph.D.
- ^ Vitruvius on Architecture, Book IX, paragraphs 9–12, translated into English and in the original Latin.
- ^ „EXHIBIT: The First Eureka Moment”. Science. 305 (5688): 1219e. 2004. doi:10.1126/science.305.5688.1219e
.
- ^ Biello, David (2006-12-08). „Fact or Fiction?: Archimedes Coined the Term "Eureka!" in the Bath”. Scientific American.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- A. Halpern (1988). 3000 Solved Problems in Physics. Schaum Series, Mc Graw Hill. ISBN 978-0-07-025734-4.
- G. Woan (2010). The Cambridge Handbook of Physics Formulas
. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-57507-2. - P. A. Tipler, G. Mosca (2008). Physics for Scientists and Engineers - with Modern Physics (6th izd.). Freeman. ISBN 978-0-7167-8964-2.
- R.G. Lerner, G.L. Trigg (1991). Encyclopaedia of Physics (2nd izd.). VHC publishers. ISBN 978-0-89573-752-6.
- C.B. Parker (1994). McGraw Hill Encyclopaedia of Physics (2nd izd.). VHC publishers. ISBN 978-0-07-051400-3.
- P.M. Whelan, M.J. Hodgeson (1978). Essential Principles of Physics (2nd izd.). John Murray. ISBN 0-7195-3382-1.
- „Physics 2: Electricity and Magnetism, Course Notes, Ch. 2,” (PDF). MIT OpenCourseware. Massachusetts Institute of Technology. 2007. str. 15—16. Pristupljeno 3. 12. 2017.
- Serway, Raymond A.; Jewett, John W. (2013). Physics for Scientists and Engineers, Vol. 2, 9th Ed. Cengage Learning. str. 704. ISBN 9781133954149.
- French, A. (1968). „8:Relativity and electricity”. Special Relativity. W. W. Norton. str. 229—265.
- Mould, Richard A. (2001). „Lorentz force”. Basic Relativity. Springer Science & Business Media. ISBN 0-387-95210-1.
- Lawden, Derek F. (2012). An Introduction to Tensor Calculus: Relativity and Cosmology. Courier Corporation. str. 74. ISBN 978-0-486-13214-3.
- Vanderlinde, Jack (2006). „11.1:The Four-potential and Coulomb's Law”. Classical Electromagnetic Theory. Springer Science & Business Media. str. 314. ISBN 1-4020-2700-1.
- R. J. Gillespie & P. L. A. Popelier (2001). „Chemical Bonding and Molecular Geometry”. Environmental Science & Technology. Oxford University Press. 52 (7): 4108—4116. Bibcode:2018EnST...52.4108E. PMID 29510032. doi:10.1021/acs.est.7b06400.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- „Density”. Encyclopædia Britannica (na jeziku: engleski). 8 (11 izd.). 1911.
„Density”. The New Student's Reference Work. 1914.- Video: Density Experiment with Oil and Alcohol
- Video: Density Experiment with Whiskey and Water
- Glass Density Calculation – Calculation of the density of glass at room temperature and of glass melts at 1000 – 1400°C
- List of Elements of the Periodic Table – Sorted by Density
- Calculation of saturated liquid densities for some components
- Field density test Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (15. decembar 2010)
- Water – Density and specific weight
- Temperature dependence of the density of water – Conversions of density units
- A delicious density experiment Arhivirano na veb-sajtu Wayback Machine (18. jul 2015)
- Water density calculator Arhivirano jul 13, 2011 na sajtu Wayback Machine Water density for a given salinity and temperature.
- Liquid density calculator Arhivirano 2013-01-22 na sajtu Archive.today Select a liquid from the list and calculate density as a function of temperature.
- Gas density calculator Arhivirano 2013-01-22 na sajtu Archive.today Calculate density of a gas for as a function of temperature and pressure.
- Densities of various materials.
- Determination of Density of Solid, instructions for performing classroom experiment.
- Lam EJ, Alvarez MN, Galvez ME, Alvarez EB (2008). „A model for calculating the density of aqueous multicomponent electrolyte solutions”. Journal of the Chilean Chemical Society. 53 (1): 1393—8. doi:10.4067/S0717-97072008000100015 .
- Radović IR, Kijevčanin ML, Tasić AŽ, Djordjević BD, Šerbanović SP (2010). „Derived thermodynamic properties of alcohol+ cyclohexylamine mixtures”. Journal of the Serbian Chemical Society. 75 (2): 283—293. CiteSeerX 10.1.1.424.3486 . doi:10.2298/JSC1002283R.
