Gnjilan (Pirot)

Gnjilan
Gnjilan;
	Gnjilan
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Pirotski
Grad	Pirot
Stanovništvo
— 2011.	2520
Geografske karakteristike
Koordinate	43° 09′ 26″ S; 22° 33′ 11″ I / 43.157333° S; 22.553° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	367 m
	Gnjilan Gnjilan na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	18309
Pozivni broj	010
Registarska oznaka	PI

Gnjilan je naselje grada Pirota u Pirotskom okrugu. Prema popisu iz 2011. ima 2520 stanovnika (prema popisu iz 2002. bilo je 2478 stanovnika).

Prošlost[uredi | uredi izvor]

Gljilan je 1879. godine imao 87 kuća sa 532 duše, među kojima nije bilo pismene osobe a broj poreskih glava iznosio je 115.^[1]

Gnjilan se nalazi zapadno od Pirota, na oko 2-3 kilometra, gotovo kao njegov sastavni deo. Povezan je asfaltnim putem i ima dobre autobuske veze. Na njegovom ataru su rasadnik i pirotska bolnica. Zaštićen je Belavom od hladnih severnih vetrova i izložen suncu čitavog dana.

O nastanku sela i njegovom imenu nema legendi ali može da se pretpostavi da je ime nastalo od stare srpske reči gnjila, što znači „glina“, koje u atarima Gnjilana i susednih sela ima u izobilju i koju koriste nadaleko poznati lončari iz ovih sela. Po njoj su inače dobili ime Gnjilane, Gnjionik, Gnjilište i druga mesta. Deo atara odgovara sitnom stočarstvu, pa je više od jedne trećine domaćinstava imalo pojate. Gnjilan je od davnina čuven po velikim površinama pod vinogradima i po najboljem grožđu i vinu. Oranične površine su pogodne za vinogradarstvo, voćarstvo, ratarstvo i povrtarstvo. Tržišni viškovi su grožđe, vino, rakija, arpadžik. Oskudicu u ogrevnom drvetu su rešavali sa Lužničanima razmenom grožđa za drva. Veliki broj stanovnika, a malo zemlje, pa su oskudica i siromaštvo bili prisutni u velikom broju domaćinstava.

Bilo je mnogo zanatlija u ovom naselju: desetak lončara, pa opančari, krojači, kacari, kolari, kovači, bravari. Bilo je pet do šest rabadžija i nekoliko fijakerdžija a mnogi su išli u pečalbu. Blizina Pirota olakšava prodaju tržišnih viškova i lakši dolazak do novca od prilike do prilike. Selo ima desetak bunara (Klisursći, kod Duplju, Vovsći, Tričkov bunar, bunar na širintu, Džunćin, Čačin, Gospodinsći i Vlatkov bunar) i izvorsku vodu sa desetak česama (Kod školu, kod Zadrugu, Tričkova, Ćućurkova /Čučurćina, Klisurska, Alćevac, Taratorova, Popazova, Bajir češma prema Krajište), ali se često javljala oskudica u vodi pre nego što je priključeno na seoski vodovod. Vodenice na Kosturskoj reci su čitave godine radile (Popazova / Potina, Tornjina i Vlatkova / Kikina i Selimova sa tri, a Golubova sa jednim vitlom).

Delovi sela: Donja i Gornja Mala.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Gnjilan živi 1960 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 37,6 godina (37,2 kod muškaraca i 38,1 kod žena). U naselju ima 774 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,20.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je porast u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[2]
Godina	Stanovnika
1948.	1.342
1953.	1.353
1961.	1.341
1971.	1.453
1981.	1.474
1991.	2.143	2.124
2002.	2.478	2.527

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[3]

Srbi	2.366	95,48%
Romi	73	2,94%
Jugosloveni	2	0,08%
Crnogorci	1	0,04%
Hrvati	1	0,04%
Mađari	1	0,04%
nepoznato	14	0,56%

Stanovništvo prema polu i starosti^[4]


	m	ž
?	16	10
80+	19	31
75—79	25	29
70—74	45	45
65—69	42	55
60—64	52	51
55—59	57	47
50—54	116	90
45—49	126	107
40—44	109	100
35—39	82	98
30—34	75	65
25—29	97	103
20—24	90	90
15—19	114	97
10—14	86	71
5—9	58	57
0—4	64	59
Prosek :	37,2	38,1

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	248	263	327	372	410	606	774

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	88	175	161	247	63	30	7	2	1	0	3,20

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena	Nepoznato
Muški	1.065	312	695	46	11	1
Ženski	1.018	197	693	114	13	1
UKUPNO	2.083	509	1.388	160	24	2

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	569	28	0	0	244
Ženski	367	28	0	0	188
UKUPNO	936	56	0	0	432
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	23	70	41	9	35
Ženski	6	5	27	6	1
UKUPNO	29	75	68	15	36
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	2	3	38	17	6
Ženski	1	2	5	15	36
UKUPNO	3	5	43	32	42
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	9	0	0	44
Ženski	1	0	0	46
UKUPNO	10	0	0	90

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Otadžbina", Beograd 1880. godine
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Dragoljub Zlatković, Mikrotoponimija sliva Rasničke reke i Kosturske reke, Pirotski zbornik br.35-36, 2011

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] "Otadžbina", Beograd 1880. godine

[2] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[3] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[4] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

p r u Grad Pirot
Naseljena mesta	Bazovik Barje Čiflik Basara Bela Berilovac Berovica Blato Brlog Velika Lukanja Veliki Jovanovac Veliki Suvodol Veliko Selo Visočka Ržana Vlasi Vojnegovac Vranište Gnjilan Gornja Držina Gostuša Gradašnica Gradište Dobri Do Dojkinci Držina Zaskovci Izvor Jalbotina Jelovica Kamik Koprivštica Kostur Krupac Kumanovo Mali Jovanovac Mali Suvodol Milojkovac Mirkovci Nišor Novi Zavoj Obrenovac Oreovica Orlja Osmakovo Pakleštica Pasjač Petrovac Pirot Planinica Pokrevenik Poljska Ržana Ponor Prisjan Ragodeš Rasnica Rosomač Rsovci Rudinje Sinja Glava Slavinja Sopot Srećkovac Staničenje Sukovo Temska Topli Do Trnjana Cerev Del Cerova Crvenčevo Crnoklište Činiglavci Šugrin
Verski objekti	Manastir Poganovo Manastir Rsovci Manastir Svete Bogorodice Manastir Svetog Onufrija Manastir Temska Manastir Svete Marije Magdaline Pećinska crkva Svetih Petra i Pavla Spomen crkva Svetog Jovana Glavoseka Manastir Sukovo Crkva Svetog Nikole u Krupcu Crkva rođenja Hristovog Crkva Svete Petke Crkva Svetog Nikole u Dojkincima
Znamenitosti i tradicija	Pirotski Grad Stara kuća u Pirotu Dom kulture Pirot Pirotski ćilim Zavojsko jezero Pirotski kačkavalj Begov most Park prirode Stara planina
Sport u Pirotu	FK Radnički Pirot Stadion Dragan Nikolić Vitezovi Pirot FK Lokomotiva Belo Polje
Obrazovanje u Pirotu	Škola za osnovno i srednje obrazovanje "Mladost" Pirot Mlekarska škola sa domom učenika ''Dr. Obren Pejić'' Pirot Visoka škola strukovnih studija za obrazovanje vaspitača Pirot Tehnička škola Pirot Ekonomska škola Pirot OŠ „Dušan Radović" Pirot Srednja stručna škola Pirot Osnovna škola za muzičko obrazovanje "Dr Dragutin Gostuški" Pirot
Grb Pirota