Državni putevi IA reda

Državni putevi IA reda (auto-putevi) imaju ukupnu dužinu od 1602, od čega je izgrađeno i u upotrebi 1040 km, a gradi se još 195 km.^[1] Prema Generalnom master planu saobraćaja u Srbiji^[2] predviđeno je da svi putevi IA reda budu izgrađeni u profilu auto-puta. Takođe, predviđeno je i da pojedine deonice puteva IB reda u Srbiji budu nadograđene u profil motoputa.^{[traži se izvor]} Ukupna dužina auto-puteva i brzih puteva nakon izgradnje svih predviđenih putnih pravaca bila bi nešto više od 2.710 km.^{[traži se izvor]}

Auto-puteve odlikuje signalizacija sa zelenom podlogom i belim slovima, opšte ograničenje brzine 130 km/h, postojanje zaustavne trake, kontrola pristupa i naplata putarine. Za razliku od auto-puteva, brze puteve odlikuje signalizacija sa plavom podlogom i belim slovima, opšte ograničenje od 100 km/h i nepostojanje zaustavne trake.

Istorija

Ukrštanje auto-puteva A1 i A3 kod Dobanovaca

Auto-putevi na prostoru Balkana su počeli da se grade u vreme Jugoslavije. S obzirom na rastuću potražnju (tranzitni položaj Jugoslavije), kapacitet drumske mreže sa 2×1om-trakom nije bio dovoljan. Plan je tražio povećanje kapaciteta drumske prohodnosti i počela je izgradnja drumske mreže sa najmanje 2×2-traka auto-puta, odnosno sa razvijanjem potencijalnih magistrala. Važnu ulogu u ovome je igrao prozapadni uticaj sa kojim je Beograd uvek rado čuvao svoj integritet i time sprečavao jačanje uticaja ostalih komunističkih i socijalističkih zemalja istočnog bloka^[3].

Jugoslavija je sa ovim planovima krenula još u sedamdesetim godinama 20. veka. Jugoslovenska vlada je zatražila zajam od MMF-a koji je i dobila. Zapadu je ovaj jugoslovenski projekat odgovarao iz strateško-političkih razloga, pa je time ujedno bilo i olakšano dobijanje zajma. Auto-putevi su uglavnom građeni na delovima nekadašnjeg auto-puta Bratstvo-jedinstvo.

Severno-južna ruta auto-puta je jačala sa slabljenjem socijalizma, tako da je već tokom osamdesetih izgrađen deo auto-puta Beograd–Novi Sad–Bačka Topola. Ovaj planirani auto-put je prvobitno u stvari bio samo polu-auto-put sa 1×2 saobraćajne trake i 1×1 zaustavnom trakom, ukupno sa 3 trake za dva smera.

Početkom devedesetih završen je deo ovog puta na relaciji Bačka Topola–Subotica–Horgoš, ali put se nije spojio sa ostatkom puta dalje na sever na Mađarskoj granici, koji je već bio spreman na relaciji Reske–Segedin–Kečkemet–Budimpešta–Đer–Heđešhalom. Ovim spajanjem bi se otvorio koridor koji bi spajao luke Soluna i Istanbula, (Bosfora) sa srednjom i zapadnom Evropom.

Po prvobitnom planu Srbija je do 1998. godine trebalo da ima 420 km auto-puteva i 220 km polu-auto-puteva. Rat u Jugoslaviji i NATO bombardovanje su bili glavni uzročnici da se ovi ciljevi ne ostvare.

Tokom dvehiljaditih početo je sa radovima na vojvođanskoj deonici Bačka Topola–Horgoš auto-puta, deo puta u delu Beograd–Novi Sad je proširen na 2×2+1 traku i počelo je sa izgradnjom beogradske zaobilaznice koja bi imala dužinu od 69 km. Takođe započeta izgradnja Auto-puta A2 odnosno Auto-puta „Miloš Veliki” od Beograda do Čačka i dalje.

U 2016. godini, Srbija ima 741,46 km puteva koji se računaju u ovu kategoriju. U 2021. godini, Srbija ima 926,80 km puteva koji se računaju u ovu kategoriju.

Lista auto-puteva

U Srbiji trenutno postoji 12 ovakvih putnih pravaca obeleženih oznakama od A1 do A12.

Auto-put A1

Auto-put A1 spaja najveće gradove u Srbiji pravcem sever-jug. Njegova trasa je GP Horgoš - Subotica - Novi Sad - Beograd - Niš - GP Preševo i ima dužinu od 612 km. Ovaj putni pravac je deo Koridora 10. Celokupan auto-put sa obilaznicom je završen u junu 2023.^[4].

Auto-put A2

Auto-put A2 je auto-put u izgradnji koji će se pružati od Beograda do granice sa Crnom Gorom. Trenutno je završena deonica Surčin - Pakovraće u dužini od 132 km puta kroz težak teren, izgrađeno je više od 66 mostova i četiri tunela, urađeno korišćenje reka, postavljeno 7,5 km ograde za buku... [1] [2]^{[mrtva veza]}^[5]. Ukupna dužina auto-puta u izgradnji je 19km a ukupna dužina autoputa je 265km km.

Auto-put A3

Auto-put A3 pruža se trasom GP Batrovci - Beograd. Ukupna dužina auto-puta je oko 96km km i on je izgrađen celom svojom dužinom. Auto-put predstavlja deo Koridora 10.

Auto-put A4

Auto-put A4 spaja Niš sa GP Gradina i dug je 109km i on je izgrađen celom svojom dužinom km. Ovaj putni pravac je takođe deo Koridora 10.

Auto-put A5

Auto-put A5 spaja auto-puteve A1 i A2 duž reke Zapadne Morave, gradove, Kruševac, Kraljevo i Čačak. Trenutno je u upotrebi km58km, od Pojata do Vrnjačke banje, dok je ostatak u izgradnji. Ima ukupnu dužinu od 112km km.

Auto-put A6

Auto-put Novi Sad - Zrenjanin- Beograd.^[6]Autoput je u izgradnji, ukuopna dužina 105.4km.

Auto-put A7

Auto-put je celom dužinom od 17km km, od Kuzmina do Sremske Rače, u izgradnji. Sa mostom preko reke Save, spajaće se s auto-putem do Bijeljine.^[6]

Auto-put A8

Novoizgrađeni auto-put spaja Rumu i Šabac. Dug je 25km km.^[6]

Auto-put A9

Planirani auto-put treba da poveže Beograd, od petlje Bubanj Potok, preko Pančeva, do granice s Rumunijom.^[6]

Auto-put A10

Veza sa državnim putem A 2 (Požega) - Sevojno - državna granica sa Bosnom i Hercegovinom (granični prelaz Kotroman).

Auto-put A11

Severni deo Beogradske obilaznice, spajaće budući auto-put E70-A9 kod Pančeva sa postojećim E75-A1, kod Batajnice.

Auto-put A12

Budući auto-put Niš-Merdare-(Priština), dužine 77 km. Trenutno u upotrebi desna kolovozna traka od petlje Merošina, do petlje Merošina istok u dužini od 5,5 km.^[7]

Tabelarni pregled

Auto-put	Trasa	Ukupno^[1]	Izgrađeno^[1]	%	U izgradnji
	Horgoš — Beograd — Niš — Preševo	612 km	612 km	100%	000 km ^[a]
	Beograd — Čačak — Sjenica Boljare	265 km	140 km	053%	019 km ^[b]
	Batrovci — Šid — Beograd	095 km	095 km	100%
	Niš — Pirot — Dimitrovgrad — Gradina	105 km	105 km	100%
	Pojate — Kruševac — Kraljevo — Preljina	112	58	65	54
	Novi Sad — Zrenjanin — Beograd	105	000 km	000%	105
	Kuzmin — Sremska Rača	017 km	000 km	000%	017 km ^[v]
	Ruma — Šabac	025 km	0025 km	00100%	0
	Bubanj Potok — Pančevo — Vatin	097 km	000 km	000%	0
	Požega — Užice — Kotroman	061 km	000 km	000%	0
	Pančevo — Batajnica —	31 km	000 km	000%	0
	Merošina — Prokuplje — Kuršumlija — Merdare — R7	077 km	005,5 km	007%	0
Ukupno:		1602	1040	065%	195

^ 28. juna 2023. g, otvorena poslednja deonica Straževica — Bubanj potok
^ U izgradnji je deonica Pakovraće — Požega
^ U izgradnji je cela deonica (sa mostom preko Save dužine 1.310m)

Deonice auto-puteva i brzih puteva u izgradnji

Napomena: Ovde su ubrojane i deonice za koje je samo potpisan ugovor ili predugovor za izvođenje radova.

Auto-putevi IA

Pakovraće - Požega 19kn km
Kruševac - Kraljevo - Preljina 54km km „Moravski koridor”^[8]
Kuzmin - Sremska Rača 17 km (sa mostom preko Save dužine 1.310m)
Niš - Pločnik 39,5 km

Ukupno: 152 km

Brzi putevi IB

Novi Sad - Ruma 47,7 km (sa tunelom kroz Frušku goru dužine 3,5km)^[9]
Šabac - Loznica 55 km
Valjevo - Lajkovac 18,3 km
Požarevac - Golubac 67 km

Ukupno: 188 km

Deonice auto-puteva i brzih puteva planirane da se grade

Auto-putevi IA

Požega - Sjenica - Granica Crne Gore (GP Boljare) 107 km
Beograd - Zrenjanin 68 km
Novi Sad - Zrenjanin 38 km
Pločnik - Merdare 33 km
Bubanj Potok - Pančevo 22 km (DEO OBILAZNICE OKO BEOGRADA)
Beograd - Vršac- Granica Rumunije (GP Vatin) 97 km

Ukupno: 365 km

Brzi putevi IB

Požega - Užice - Granica Republike Srpske (GP Kotroman) 63 km
Kragujevac - Mrčajevci - Veza sa A5 „Moravskim koridorom” 35 km
Požarevac - Negotin - Granica Bugarske (GP Mokranje) 140 km
Paraćin - Zaječar - Granica Bugarske (GP Vrška Čuka) 82 km
Granica Mađarske (GP Bački Breg) - Sombor - Kula - Vrbas - Srbobran - Bečej - Kikinda - Granica Rumunije (GP Srpska Crnja) 185km
Brza saobraćajnica „Vožd Karađorđe” - po deonicama:
- Deonica 1: Lazarevac (Županjac) – Aranđelovac L= 35 km.
- Deonica 2: Mali Požarevac – Mladenovac –Aranđelovac L= 32 km.
- Deonica 3: Aranđelovac – Topola – Rača – Markovac (veza na autoput E-75) L= 60 km
- Deonica 4: Markovac – Svilajnac - Despotovac L= 31 km
- Deonica 5: Despotovac – Bor L= 60 km

Ukupno: 723 km

Vidi još

Reference

^ ^a ^b ^v https://www.putevi-srbije.rs/images/pdf/referentni-sistem/2.2.1_spisak_drzavnih_puteva_IAreda.pdf
^ „Generalni master plan saobraćaja u Srbiji”. Arhivirano iz originala 5. 8. 2013. g. Pristupljeno 4. 6. 2013.
^ Prevedeno sa Vikipedije na mađarskom jeziku
^ Nema novih gradilišta na Koridoru 10 : Ekonomija : POLITIKA
^ [„Press Online :: Politika :: Potpisan ugovor - Azerbejdžan gradi deo Koridora 11[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 30. 12. 2013. g. Pristupljeno 30. 12. 2013. Sukob URL—vikiveza (pomoć) Press Online :: Politika :: Potpisan ugovor - Azerbejdžan gradi deo Koridora 11]
^ ^a ^b ^v ^g „Usvojena uredba o kategorizaciji puteva i odluka o linijama vazdušnog saobraćaja”. RTV. Tanjug. 12. 10. 2023. Arhivirano iz originala 13. 10. 2023. g.
^ Uredba DP IA i IM reda 2024
^ Dugalić, Miroljub (10. 8. 2019). „Sele Moravu zbog moravskog koridora”. Politika. Pristupljeno 13. 8. 2019.
^ Greška kod citiranja: Nevažeća oznaka <ref>; nema teksta za reference pod imenom automatski generisano1.

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Državni putevi IA reda na Vikimedijinoj ostavi
„Putevi u Srbiji" (srpski, engleski)
Koridor X Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. jun 2009) (srpski, engleski)
Via Vita - drumska asocijacija Srbije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. avgust 2012) (srpski, engleski)
Uvod u evro-rute
Detaljni spiskovi E– auto-puteva
Otvorena deonica auto-puta E80

[8] 28. juna 2023. g, otvorena poslednja deonica Straževica — Bubanj potok

[9] U izgradnji je deonica Pakovraće — Požega

[10] U izgradnji je cela deonica (sa mostom preko Save dužine 1.310m)

[референтни_систем-1] v https://www.putevi-srbije.rs/images/pdf/referentni-sistem/2.2.1_spisak_drzavnih_puteva_IAreda.pdf

[мастер_план-2] „Generalni master plan saobraćaja u Srbiji”. Arhivirano iz originala 5. 8. 2013. g. Pristupljeno 4. 6. 2013.

[3] Prevedeno sa Vikipedije na mađarskom jeziku

[automatski_generisano2-4] Nema novih gradilišta na Koridoru 10 : Ekonomija : POLITIKA

[5] [„Press Online :: Politika :: Potpisan ugovor - Azerbejdžan gradi deo Koridora 11[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 30. 12. 2013. g. Pristupljeno 30. 12. 2013. Sukob URL—vikiveza (pomoć) Press Online :: Politika :: Potpisan ugovor - Azerbejdžan gradi deo Koridora 11]

[Уредба2023-6] v ^g „Usvojena uredba o kategorizaciji puteva i odluka o linijama vazdušnog saobraćaja”. RTV. Tanjug. 12. 10. 2023. Arhivirano iz originala 13. 10. 2023. g.

[7] Uredba DP IA i IM reda 2024

[11] Dugalić, Miroljub (10. 8. 2019). „Sele Moravu zbog moravskog koridora”. Politika. Pristupljeno 13. 8. 2019.

[automatski_generisano1-12] Greška kod citiranja: Nevažeća oznaka <ref>; nema teksta za reference pod imenom automatski generisano1.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[a]

[b]

[v]

[8]

[9]

*