Enver Štaljo
| Enver Štaljo | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 18. avgust 1931. |
| Mesto rođenja | Banja Luka, Kraljevina Jugoslavija |
| Datum smrti | 2. jun 1991. (59 god.) |
| Mesto smrti | Banja Luka, SFRJ |
| Umetnički rad | |
| Polje | slikarstvo |
Enver Štaljo (Banja Luka, 18. avgust 1931 − Banja Luka 2. jun 1991) bio je jugoslovenski i bosanskohercegovački slikar.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen je u 1931. Banjaluci kao sin jedinac majke Dibe (Sejdinović) i oca Džemila, vladinog činovnika. Odrastao je u kući Sejdinovića, majčinih roditelja, okružen ljubavlju roditelja, djeda Mahmuta i bake po majci, Izete. Velike promjene u porodičnom životu nastaju početkom Drugog svjetskog rata. Porodica je bila svjedok ustaškog terora prema najbližim komšijama, i u takvim nemogućim uslovima svesrdno pomaže zatvorene prijatelje, što trajno učvršćuje dječakove moralne stavove. Porodica gubi dom u savezničkom bombardovanju tokom posljednjih dana rata. Gubitak djeda i bake, te period u kojem mu nakon rata otac pada u nemilost poslijeratnih vlasti, uspio je prevladati uz ljubav i čvrstinu majke Dibe od koje je naučio da održi moral i nikad ne žrtvuje svoj ponos za bilo kakav napredak. Veoma rano je ispoljio stvaralačke ambicije i želju da svoj rad predstavi javnosti, samostalna izložba održana 1946. godine je na određen način obilježila i njegovo profesionalno opredjeljenje. Prvu samostalnu izložbu imao je još u osmoj godini na inicijativu učiteljice Sofije Tombolani koja je među prvima otkrila njegovu darovitost. Srednju tehničku školu završava 1952. i upisuje Višu pedagošku školu u Banjoj Luci likovnog smjera. Na Višoj pedagoškoj školi slikarstvo mu predaje profesor Božo Nikolić. Školovanje nastavlja 1953. na Višoj pedagoškoj školi u Sarajevu, gdje mu slikarstvo predaje profesor Radenko Mišević, koji se te godine vratio u Bosnu, a istoriju umjetnosti Žarko Vidović, teoretičar i likovni kritičar koji je umjetnost svojim studentima tumačio kroz presjek cjelokupnog slikarstva od praistorije do moderne umjetnosti. U Banja Luku se vraća 1954, gdje se pun entuzijazma zapošljava kao nastavnik u osnovnoj školi.[1]
Ubrzo po zapošljavanju izbila je polemika oko uvođenja njegovih novih metoda, zbog kojih je zamalo ostao bez posla. U svojim sjećanjima na to vrijeme isticao je: „na sastanku aktiva likovnih pedagoga analizirana je jedna deskriptivno – perspektivna zavrzlama, bio sam protiv pogrešnog tumačenja nekih zakona perspektive u slikarstvu, izbio je skandal koji je arbitrirala komisija iz Sarajeva u moju korist. Međutim, ta pirova pobjeda je okrenula čitav aktiv i druge pedagoge protiv mene.“ Tih godina, radovi njegovih učenika među prvim u Jugoslaviji su odabrani da se štampaju za UNICEF. Druženje, prijateljstvo i zajednički pogledi na umjetnost sa Bekirom Misirlićem, Dušanom Simićem i Alojzom Ćurićem prerastaju 1955. godine u umjetničku grupu Četvorica. Oko ovog nukleusa moderne umjetnosti u Banjoj Luci okuplja se mnoštvo mladih i talentovanih učenika od kojih su neki kasnije postali priznati akademski slikari (Kemal Širbegović, Mersad Berber). Tragičnom smrću Dušana Simića u jesen 1961. godine, umjetnička grupa Četvorica, se raspada, ali ostaje njen trajan značaj za sredinu u kojoj je nastala. Godine 1957. počinje druga slobodnija slikarska faza u kojoj svoje slikarstvo gradi na osnovu razgrađivanja kompozicije prema planovima i odnosima enterijer – eksterijer. Tokom 1958. boravi nekoliko mjeseci u Zadru. Za vrijeme ovog boravka u svoje slikarstvo uvodi tehniku akvarela. Provodi šest mjeseci tokom 1959. na studijskom boravku u Francuskoj (Pariz, dolina Loare). U periodu 1959 – 1965. radi kao scenograf, lutkar i kostimograf u Dječijem pozorištu. Iz tog se perioda pamti predstava „Pepeljuga“ čije je gostovanje bilo veoma zapaženo na Dječijem festivalu u Šibeniku 1968. godine, gdje se Dječije pozorište iz Banje Luke predstavilo prvi put. Ponovo se vraća pedagoškom radu u periodu 1961 – 1970. Na Učiteljskoj školi u Banjoj Luci predaje likovnu pedagogiju. U ovom periodu njegov rad sa učenicima bio je veoma zapažen.[1]
Svake godine je priređivao izložbe najboljih radova svojih učenika, koje su vremenom prerasle u zanimljiv gradski događaj. Sa Šahzijom Jakirlić, nastavnicom matematike, tada uspješnom gimnastičarkom vjenčao se 1962.. Prilikom posjete Venecijanskom bijenalu Misirlić, Ćurić i Štaljo dolaze na ideju da kupe keramičke boje i ozbiljnije se počnu baviti keramikom. U novembru je održan Prvi jesenji salon u Banjoj Luci. Njegova ćerka Izeta rođena je 1963. Započinje ciklus Kolijevki, a ubrzo nakon toga i ciklus Djevojačko ruho. Tokom 1963 – 1965. traje faza u kojoj slika enterijere sa kolijevkama i djevojačkim ruhom u koje je uklopio naglašene emocije roditeljstva.[1]
Izložba banjalučkih slikara u Sarajevu održana je 1966. nakon koje su Berber, Ahmed Bešić, Tomislav Dugonjić, Gašić, Josip Granić, Viktor Majdandžić, Misirlić, Živorad Pećarić, Jovan Spremo, Kemal Širbegović i Štaljo primljeniu Udruženje likovnih umjetnika Bosne i Hercegovine. Ciklus slika (1967) pod nazivom Invalidi izraz su duboko ukorijenjenog pacifizma i ljubavi prema ljudima. Izlaže na izložbi bosanskohercegovačke umjetnosti u Dižonu i izložbi jugoslovenske umjetnosti u Nici. Prelazi u izdavačko – novinsku kuću „Glas“ gdje radi kao likovni i tehnički urednik. Njegov rad je bio poznat po grafičkim inovacijama koje su ostale kao obrazac po kojima se radilo i poslije njegovog odlaska. Kao afirmisani likovni urednik novinske kuće „Glas” radi likovno rješenje za monografiju Banjaluka i likovno rješenje gradskog grba. Rođenje kćerke Aide 1971. iznova pobuđuje roditeljsku emociju. Očaran ljepotom male djevojčice radi seriju crteža rafiniranog stila i emocije. Umjetnička galerija u Banjoj Luci 1978. priređuje mu retrospektivnu izložbu. Likovni je i tehnički urednik časopisa Putevi tokom 1978–1980. Iz izdavaštva povlači se 1984. Slijedi period zrelih, meditativno – reflektivnih figuralnih kompozicija. Intimno, prijatelji mu „dodjeljuju“ titulu Maestro. Iznenada je preminuo 2. juna 1991, uvrzo poslije otvaranja izložbe, simbolično nazvane „Dolazak proljeća“, na kojoj je izložio djela iz posljedlje decenije stvaralaštva.[1]
Nagrade
[uredi | uredi izvor]- 1964. Nagrada grada Banje Luke „Veselin Masleša“ za domete na području umjetnosti
- 1964. Prva nagrada na Drugom jesenjem salonu u Banjoj Luci
- 1969. Nagrada grada Sarajeva na Drugom sarajevskom salonu
- 1970. Otkupna nagrada na Trećem sarajevskom salonu
- 1971. Otkupna nagrada Socijalističkog saveza radnog naroda na Petom jesenjem salonu u Banjoj Luci
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b v g Vujković, Sarita (2010). Enver Štaljo : 1931-1991. Banja Luka: Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske. ISBN 978-99938-45-48-5. OCLC 809990437.
