Invazija SAD na Grenadu
| Invazija na Grenadu | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Hladnog rata | |||||||||
 Marinski helikopter Sikorski CH-53D Si Stelion nadleće područje na kojem se nalazi sovjetski protivavionski top ZU-23 | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 SAD Antigva i Barbuda Barbados.svg){kind=small} Dominika Jamajka.svg){kind=small} Sveta Lucija.svg){kind=small} Sent Vinsent i Grenadini |
 Grenada Kubasavetnici:  Severna Koreja SSSR Bugarska Istočna Nemačka Libijska Džamahirija | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Admiral Džozef Metkelf III Norman Švarckopf |
Hadson Ostin Pedro Tortolo Savetnici: Muamer el Gadafi Erih Honeker Jurij Andropov Kim Il Sung Todor Živkov | ||||||||
| Jačina | |||||||||
|
SAD: 7.300 vojnika karipske zemlje: 353 vojnika |
Grenada: 1.500 pripadnika redovne vojske Kuba: 722 (uglavnom inženjerci) | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
|
Sjedinjene Države: 19 mrtvih 116 ranjenih[1] |
Grenada: 45 mrtvih 358 ranjenih Kuba: 25 mrtvih 59 ranjenih 638 zarobljenih[1] | ||||||||
| 24+ ubijena grenadska civila | |||||||||
Invazija na Grenadu, poznata i pod šifrom Operacija Hitan bes (engl. Operation Urgent Fury), bila je vojna akcija kojom su u jesen 1983. godine američke oružane snage, uz simboličko učešće nekoliko karipskih ostrvskih država, zauzele ostrvsku državu Grenadu i tako svrgnuli pro-sovjetski režim generala Hadsona Ostina.
Raniji događaji
[uredi | uredi izvor]Pojavom demokratije na Grenadi 1950. godine, vlast u ovoj koloniji Velike Britanije (do 1974. godine) je s kratkim prekidima uvek bila u rukama Grenadske ujedinjene laburističke partije i njene tajne policije sve do 1976. godine i kontroverznih izbora u kojima je ona proglasila pobedu s čime se nije složilo niti lokalno stanovništvo niti internacionalna zajednica. Tokom tog razdoblja dolazi do drastičnog pogoršanja životnih uslova na ostrvu-državi tako da je 1979. godine u doba komunističke revolucije 80% osoba mlađih od 25 godina bilo nezaposleno dok se od trenutka nezavinosti. Bruto domaći proizvod našao u padu.[2] Posledica takve političko-ekonomske situacije postaje komunistička revolucija kojom na vlast 13. marta 1979. godine dolazi Moris Bišop koji odmah po preuzimanju vlasti ukida sve političke partije osim one svoje imena Pokret Nju džul. Unutrašnja neslaganja unutar pokreta rezultovala su novim državnim udarom 14. oktobra 1983. kojim je na vlast pet dana kasnije došao Hadson Ostin, a što je ujedno i kasus beli za američku invaziju.
Invazija
[uredi | uredi izvor]
Zvanično objašnjenje za američku invaziju je bilo strahovanje da će tadašnji grenadski režim kroz gradnju novog aerodroma stvoriti novu sovjetsku vojno-pomorsku bazu iz koje bi se mogle ugroziti ključne pomorske komunikacije u Karipskom moru, odnosno dodatno ugroziti sigurnost američkih komunikacija. Drugo objašnjenje kojim je američki predsjednik Ronald Regan akciju opravdao brigom za bezbednost 1000 američkih državljana - studenata Univerziteta Sent Džordžiz. Akcija je, s obzirom na potpunu vazdušnu i pomorsku nadmoć Amerikanaca, kao i relativnu malobrojnost i slabu obučenost grenadske Narodne revolucioanrne armije (PRA), nakon nekoliko dana završila američkom pobedom. Početkom decembra 1983. američke su se snage počele povlačiti, a generalni guverner Pol Skun imenovao privremenu vladu koja je sledeće godine organizovala „demokratske izbore“.
Internacionalna reakcija
[uredi | uredi izvor]Ova američka invazija je bila jedan od retkih događaja tokom Hladnog rata kada se ceo svet praktično jednoglasno udružio po pitanju nekog cilja. To zajedništvo se ogledalo u sveukupnoj svetskoj osudi američke invazije. Osim očekivanih osuda Sovjetskog Saveza i Narodne Republike Kine koji u svojim izjavama pominju kršenje internacionalnog zakona i tipičan primer američkog hegemonizma, tu se neočekivano našla i britanska javna osuda u liku premijerke Margaret Tačer o čemu će Ronald Regan pisati u svojoj knjizi:Ona nastavlja insistirati da zaustavimo invaziju Grenade, a ja joj nisam mogao reći da je ona već počela.[3] Rezultat tog svetskog zajedništva protiv ove agresije postaje rezolucija Savetu bezbednosti na koju će SAD uložiti veto, kao i glasanje u generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija koja završava rezultatom 108 na prema 9 kojom je invazija osuđena.[4][5] Takvo glasanje je jedino komentarisalo američko ministarstvo spoljnih poslova rečima:Tužno je da Ujedinjene nacije osuđuju akcije izvršene iz humanitarnih razloga kako bi se spasili nevini ljudski životi i zaštitila ljudska prava.[5] To identično opravdanje će potom biti korišćeno od američkog ministarstva spoljnih poslova u 21. veku tokom invazije Iraka i rata u Libiji.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b Cole, op. cit., pp. 6, 62
- ^ Payne, Sutton & Thorndike 1984, str. 16.
- ^ Reagan 1990, str. 454
- ^ „Spartacus Educational”. Arhivirano iz originala 29. 06. 2008. g. Pristupljeno 05. 01. 2013.
- ^ a b The Spokesman-Reviev, 101st year, no. 170, 4 November 1983,, Pristupljeno 8. 4. 2013.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Reagan, Ronald (1990). An American Life. Simon and Schuster. str. 454. ISBN 978-0-671-69198-1.
- Payne, Anthony; Sutton, Paul K.; Thorndike, Tony (1984). Grenada: Revolution and Invasion. Croom Helm. str. 16—. ISBN 978-0-7099-2080-9.
- Cole, Ronald H.; Office, United States. Office of the Chairman of the Joint Chiefs of Staff. Joint History (1997). Operation Urgent Fury: the planning and execution of joint operations in Grenada, 12 October-2 November 1983. Joint History Office, Office of the Chairman of the Joint Chiefs of Staff.
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]
- The 1983 Invasion of Grenada, Operation: Urgent Fury
- A history of the operation from the U.S. perspective as written by naval historians. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (4. mart 2008)
- Grenada - a 1984 comic book about the invasion written by the CIA.
- Operation Urgent Fury Ronald H. Cole. The Planning and Execution of Joint Operations in Grenada, 12 October - 2 November 1983.
- NBC Nightly News report on day of Invasion of Grenada
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
