Kraljevina Hrvatska (925—1102)
| Kraljevina Hrvatska Regnum Croatiae (latinski) | |||
|---|---|---|---|
 Hrvatske županije sredinom 10. veka, po Konstantinu Porfirogenitu | |||
| Geografija | |||
| Prestonica | Biograd na Moru Solin Zadar Split | ||
| Društvo | |||
| Službeni jezik | starohrvatski, latinski | ||
| Religija | katolicizam | ||
| Politika | |||
| Oblik države | kraljevina | ||
| — kralj | |||
| Istorija | |||
| Istorijsko doba | rani srednji vek | ||
| — Osnivanje | prva polovina 10. veka | ||
| — Ukidanje | prelom 11. i 12. veka | ||
| Zemlje prethodnice i naslednice Hrvatske | |||
| Prethodnice: | Naslednice: | ||
|
.svg){kind=small}
| ||
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Hrvatske i Bosne i Hercegovine | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
Kraljevina Hrvatska (lat. Regnum Croatiae) bila je srednjovjekovna država u jugoistočnoj Evropi, koja je postojala tokom 10. i 11. veka. Obuhvatala je primorske delove današnje Republike Hrvatske i jugozapadne delove današnje Bosne i Hercegovine. Državom je vladala narodna dinastija Trpimirovića. Nastala je uzdizanjem prvobitne Kneževine Hrvatske na stepen kraljevine, što se dogodilo tokom prve polovine 10. veka. Postojala je do preloma 11. i 12. veka, kada je potpala pod vlast Kraljevine Ugarske.[1]
Najznačajniji izvor za istoriju Hrvatske u 10. veku je istoriografsko delo vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (945-959), koje je poznato pod nazivom O upravljanju carstvom (lat. De administrando imperio).[2]
Tokom 11. veka, hrvatskim kraljevima je u pojedinim periodima bila priznavana i uprava nad primorskim gradovima u tadašnjoj vizantijskoj Dalmaciji.[3]
Problem istoričnosti
[uredi | uredi izvor]Istoričnost pojedinih tradicionalnih datuma, događaja i osoba o kojima nema pomena u savremenim izvorima, već tek u poznim spisima iz 15. ili 16. veka, osporena je od strane hrvatske naučne istoriografije, što se između ostalog odnosi na dva ključna pitanja:[4]
- pitanje o verodostojnosti poznih spisa koji govore o održavanju splitskih sabora tokom 925. i 928. godine i postojanju hrvatskog vladara Tomislava, kome se pripisuje krunisanje za kralja 925. godine
- pitanje o autentičnosti poznih akta koji slove kao prepisi Pacta conventa iz navodne 1102. godine
Jedan od najvećih istoriografski problema u oblasti proučavanja rane novovekovne istorije Hrvata predstavlja pitanje o autentičnosti akata koji se odnose na navodno održavanje pojedinih crkvenih sabora u Splitu početkom 10. veka. Prema tim aktima, koji su poznati samo na osnovu veoma poznih prepisa iz 16. veka, reč je o saborima koji se datuju u navodnu 925. i 928. godinu. U istim aktima opisano je uređenje splitske crkvene pokrajine, koje je sprovedeno po praviima Rimske crkve.[5][6]
Jedan od dodatnih problema, koji se odnosi na pitanje o istoričnosti pomenutih splitskih sabora, proističe iz potpunog odsustva njihovog pomena u poznatom istoriografskom delu Tome Arhiđakona (13. vek) pod naslovom Historia Salonitana (minor). To je delo bilo posvećeno upravo istoriji splitske crkve, a njegov je autor bio splitski sveštenik, koji je dobro poznavao crkvenu prošlost svog grada. Tek u 16. veku, nastala je nova (prerađena i proširena) verzija istog dela (Historia Salonitana Maior) u koju su uneti i narativi o pomenutim splitskim saborima.[7]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Klaić 1971.
- ^ Ferjančić 1959, str. 1-7.
- ^ Ferluga 1957.
- ^ Klaić 1990.
- ^ Prozorov 2013, str. 275–287.
- ^ Komatina 2016, str. 57-58, 61-64.
- ^ Jarak 2003, str. 543-548.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Jarak, Mirja (2003). „Toma Arhiđakon i vrijeme osnutka Splitske metropolije”. Opuscula archaeologica. 27: 543—548.
- Klaić, Vjekoslav (1905). „O krunisanju ugarskih Arpadovića za kraljeve Dalmacije i Hrvatske (1091-1207)”. Vjesnik Hrvatskoga arheološkoga društva. 8: 107—117.
- Klaić, Nada (1971). Povijest Hrvata u ranom srednjem vijeku (1. izd.). Zagreb: Školska knjiga.
- Klaić, Nada (1990). Povijest Hrvata u srednjem vijeku. Zagreb: Globus.
- Komatina, Ivana (2016). Crkva i država u srpskim zemljama od XI do XIII veka. Beograd: Istorijski institut.
- Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
- Omrčanin, Ivo (1984). Military History of Croatia. Dorrance.
- Prozorov, Vadim (2013). „The Tenth Century Councils in Split and the Problem of the Reliability of Their Acts”. Crkvene studije. 10: 275—287.
- Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000-1500. Seattle: University of Washington Press.
- Szoldos, Attila (1998). „Hrvatska i Slavonija u kraljevstvu Arpadovića”. Povijesni prilozi. 17: 287—296.
- Thomas of Split (2006). History of the Bishops of Salona and Split: Historia salonitanorum atque spalatinorum pontificum. Budapest: Central European University Press.
- Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantiski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98.
- Ferluga, Jadran (1957). Vizantijska uprava u Dalmaciji. Beograd: Naučno delo.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.
- Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge: Cambridge University Press.
