Operacija Brana 94

Brana 94
Deo rata u Bosni i Hercegovini
Mapa borbenih dejstava sjeverno od Vozuće 1994.
Vreme 1. jun — 5. jul 1994. Mesto Vozuća, Ozren Ishod Pobjeda Vojske Republike Srpske Jedinice ARBiH nisu uspjele odsjeći Vozuću od ostatka Republike Srpske, pa su se povukle
Sukobljene strane
Armija Republike Bosne i Hercegovine	Vojska Republike Srpske
Komandanti i vođe
Refik Lendo	Vladeta Živković
Uključene jedinice
2. korpus 3. korpus Crni labudovi El Mudžahid	2. ozrenska brigada 1. srbačka brigada Garda Panteri Vučijačka brigada 3. ozrenska brigada
Jačina
oko 17.000	oko 3.000
Žrtve i gubici
preko 200	nepoznato

Brana 94 je bila naziv operacije združenih snaga Trećeg i Drugog korpusa ARBiH. Operacija je počela 1. juna 1994. godine iz pravca Zavidovića i sa kraćim prekidima trajala je do 5. jula 1994. godine. Srbi su na kraju, sa daleko manje vojnika, uspeli da zaustave napad i odbrane Vozuću.

Operativna grupa Bosna, na čelu pukovnika Refika Lenda, sa oko 5.000 vojnika iz tri brdske brigade (318. zavidovićka pod komandom majora Jasmina Šarića, 320. zavidovićka pod komandom majora Fuada Zilkića, i 309. kakanjska pod komandom majora Ibrahima Hukića, koje su standardno držale linije na tom sektoru. One su pojačane udarnim formacijama iz Trećeg korpusa: 7. muslimanska brigada pod komandom pukovnika Šerifa Patkovića, Odred El mudžahid, Specijalna jedinica "Delta", diverzantska jedinica "Asim Čamdžić", 303. brdska jedinica na čelu sa majorom Muhamedom Begagićem, 311. laka jedinica iz Kaknja pod komandom majora Fadila Imamovića, 314. brdska jedinica iz Zenice pod komandom majora Dževada Smajlagića, 330. brdska jedinica iz Nemile, dve lake brigade iz rejona Tešnja, 3. bataljon IDG i elitna 120. brigada „Crni labudovi“. Sve navedene vojne jedinice potekle su iz pravca Zavidovića i etnički očišćenog Gostovića. Nadgledao ih je komandant Kopnene vojske general Rasim Delić, sa ispostave IKM u Brašljevini. U nastojanju da prikriju poraz, muslimanski oficiri su javno prikazali smanjen broj učesnika u operaciji Brana 94, pošto američki vojni stručnjaci procenjuju ukupno učešće od 17.000 vojnika iz oba korpusa. Glavnina početnog napada Trećeg korpusa, čiji je štab bio u Zenici, koncentrisana je na položaje Vučijačke brigade VRS iz Podnovlja u rejonu Svinjašnice (od reke Krivaje do Podsjelova) kojom je komandovao kapetan Vladeta Živković, a na Motajičkom bataljonu u rejonu Podvolujaka (od reke Krivaje do sela Oštrića) pod komandom Neđeljka Suvajca Pepea.

Da bi pripremili što bolje polazne položaje za veliku ofanzivu na Ozren, muslimani su u aprilu i maju izveli uspešnu operaciju pod nazivom „Proljeće 94“, čiji je cilj bio vis Vijenac (619 m), 10 km severozapadno od Banovića.

Tok operacije

Kako se očekivalo, Treći korpus, sa jedinicama raspoređenim u dva ešalona, prvo je napao bočne položaje koje su držali pripadnici Četvrte ozrenske brigade VRS i Motajičkog bataljona.Prvog dana napadnih dejstava, 1. juna, elitni „Crni labudovi“ probijaju srpsku odbranu i zauzimaju objekat Pavetinu iznad sela Podvolujak. Istovremeno pripadnici zeničke 314. brigade izbijaju na Kameničku Premet, gdje gine branilac Ranko Todorović, a pripadnici zeničke 303. brigade pomjeraju srpsku odbranu na Podsjelovu ka Nikolinom brdu. Ujutro, u šest sati, uragan je krenuo. Srpski borci su prihvatili borbu, stisli zube i odolijevaju napadima.

Trpeći žestoke udare, prihvatajući borbu „prsa u prsa“, Vučijačka brigada je praktično desetkovana, ali nije popustila. Ljudski gubici su bili visoki. Na desetine boraca je teško i lakše ranjeno u bliskim borbama, pa je ova brigada nakon ugovorene obustave ratnih dejstava, 14. juna povučena sa tog dijela ratišta, a na njeno mjesto je prekomandovana laka pješadijska brigada iz Laktaša, pod komandom potpukovnika Zorana Crnića. I Pepin bataljon je zamenjen bataljonom 43. motorizovane brigade. Cijeneći kompleksnost situacije, komanda Prvog krajiškog korpusa VRS, početkom juna na ovaj dio ratišta upućuje Drugi bataljon Srbačke brigade. Narednih dana stigla su još dva bataljona, tako da je 6. juna kompletna Srbačka brigada, sastavljena od mladića podmotajičkih sela, Posavine i Lijevča polja, zaposjela rejon odbrane u dužini od 20 kilometara, od Popovog Osoja (selo Medići), preko Čukure do Kameničke Premeti. Takođe, komanda 1.KK upućuje i 1. bataljon vojne policije. Glavna operacija je započela 18. juna, razbivši desetodnevno primirje pod pokroviteljstvom UN-a. Plan ARBiH predviđao je pokret kliješta sa trupama 2. korpusa koje su napadale sa istoka i trupama 3. korpusa koje su napadale sa zapada kako bi se spojile u sredini 10 kilometara širokog mostobrana. Početno napredovanje iznenadilo je VRS-ovu Ozrensku taktičku grupu operativne grupe "Doboj" i brzo probilo srpske linije. Tokom naredne nedelje, muslimanske trupe nastavile su napad, postepeno probijajući srpsku odbranu. Do 26. juna, jedinice 2. i 3. korpusa ARBiH bile su unutar srpske teritorije, 3 kilometra od spajanja. VRS je, međutim, pripremao smeli protivnapad, premestivši elitne jedinice 1. krajiškog i Istočnobosanskog korpusa u mostobran. Do 1. jula, početni protivnapad povukao je elemente 3. korpusa ARBiH dalje od njihove glavne ose. Dok su se muslimanske trupe manevrisale da blokiraju srpski napad, VRS im je omogućio da uđu u neobeleženo minsko polje na koje je prethodno usmerio artiljeriju. Gubici ARBiH su bili teški, a šok od akcije je omogućio pojačanjima VRS da izvrše protivnapad i vrate snage 2. i 3. korpusa nazad na početne linije do 4-5. jula.