Planinica (Zaječar)
Planinica | |
|---|---|
 | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Upravni okrug | Zaječarski |
| Grad | Zaječar |
| Stanovništvo | |
| — 2011. | 305 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 43° 50′ 09″ S; 22° 07′ 07″ I / 43.835833° S; 22.1185° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 322 m |
.svg)  Planinica Planinica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Pozivni broj | 019 |
| Registarska oznaka | ZA |
Planinica je naseljeno mesto grada Zaječara u Zaječarskom okrugu. Planinica se nalazi pored starog regionalnog puta Boljevac - Zaječar koji prolazi kroz selo. Teren je brdovit nadmorska visina je oko 300-400 mnv. Od Boljevca je Planinica udaljena oko 19 a od Zaječara oko 16 km. Atar sela je površine od 2375 ha, naseljen je duž leve i desne obale Planiničke reke u dužini od oko jedan kilometar i zbijenog je tipa.
Okolna sela su: Osnić sa zapada i severozapada, Lubnica sa istoka, Lenovac i Vrbovac sa juga.[1]
Selo je dobilo naziv ili po nazivu prethodne postojbine doseljenih meštana Planinica u okolini Durmitora ili po izgledu okoline koja je ličila na malu planinu na kojoj se naselje formiralo. Prvobitno je bilo nastanjeno na mestu koje je bilo okruženo šumom koje se nazivalo Staro Selo koje je bilo bliže Lenovcu, a gde su kasnije bile seoske gradine. Kasnije se selo preselilo nešto severnije uz reku zbog većeg broja izvora i blizina livada za stoku.[2]
Najveći broj meštana je poreklom sa Kosova i Metohije koji su se doselili u toku velikih seoba Srba 1737. godine u Matejevac u okolinu Niša, neki u Grgure u topličkom okrugu, a neki su nastavili put severoistočnije i doselili se u Planinicu, Vrbovac, Lenovac i Lasovo. Kasnije je manji broj doseljenih iz okolnih mesta.[3]
Prema turskim popisima Vidinskog sandžaka iz 1455 godine prvi put se pominje Gornja Planinica sa 5 kuća i Donja Planinica sa 9 kuća, a u popisu iz 1466. godine Donja Planinica ima 25, a Gornja Planinica 13 kuća.[4]
U borbama protiv Turaka u Prvom srpskom ustanku 1804. godine bio je poznat u celom kraju prota Radosav, a u borbama za prisajedinjenje Srbiji ovih krajeva 1833. godine poginuli su Stanisav Jovanović i Marinko Stanković.
U vreme srpsko-turskih ratova 1876-1878. godine usled najezde Turaka stanovnici su se iselili do Senja i manastira Ravanice a selo su spalili i potpuno razorili Čerkezi. Po završetku tih ratova stanovnici su se vratili i obnovili svoje selo. Iz tog vremena istaknuta su imena nekoliko Planinčana od kojih su pojedini bili poznati načelnici ministartava, ministri, sveštenici, učitelji.[5]
Osnovna škola je prvi put izgrađena 1872. a obnovljena je 1924. godine, do 2002. godine je bilo izdvojeno odeljenje osnovne škole Đura Jakšić iz Zaječara koju su pohađali učenici od prvog do četvrtog razreda.
U centru sela je 1928. godine podignuto narodno javno kupatilo sa šest tuševa u blizini česme koja je 1908. godine prepravljena za potrebe kupatila, koje je bilo dar Higijenskog zavoda iz Niša. Prvih nekoliko godina kupanje je bilo besplatno. Danas je ova zgrada kupatila spomenik pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika u Nišu u jako lošem je stanju te se planira da se uskoro restaurira i zaštiti.
Borcima izginulim, nestalim i umrlim u ratovima 1912.-1918. godine čija su 125 imena ispisana na spomenuku koji su meštani podigli, nalazi se u centru sela pored crkve sv. Voznesenja.
Crkva u Planinici je podignuta 1904. godine, osvećena je 1905. godine a obuhvatala je i sela Osnić i Vrbovac. Pre izgradnje crkve za Planinicu je bila u funkciji crkva u Grlištu udaljenu oko dva ipo časa hoda.
Postoje tragovi da je pre crkve prva kapelica izgrađena od drvenih brvana verovatno 1832. godine, ne zna se tačno ali se zaključuje prema jednoj spomen ploči koja je bila ukopana uz samu kapelu.
Meštani se danas pretežno bave zemljoradnjom, voćarstvom i stočarstvom, dok manji broj njih radi u susednim gradovima.
Od 1999. godine je u blizini Planinice započet ekološko-etnološki projekat sa ciljem da se podigne alternativno-ekološko naselje na površini od nekoliko hektara.
Prema popisu iz 2002. bilo je 305 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 463 stanovnika).
Demografija
[uredi | uredi izvor]U naselju Planinica živi 295 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 61,0 godina (59,5 kod muškaraca i 62,3 kod žena). U naselju ima 136 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,24.
Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.
|
| ||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 5 | 5 | ||
| 80+ | 17 | 18 | ||
| 75—79 | 16 | 17 | ||
| 70—74 | 14 | 28 | ||
| 65—69 | 18 | 23 | ||
| 60—64 | 10 | 16 | ||
| 55—59 | 10 | 15 | ||
| 50—54 | 12 | 9 | ||
| 45—49 | 9 | 11 | ||
| 40—44 | 6 | 6 | ||
| 35—39 | 5 | 1 | ||
| 30—34 | 4 | 3 | ||
| 25—29 | 4 | 4 | ||
| 20—24 | 5 | 1 | ||
| 15—19 | 2 | 4 | ||
| 10—14 | 0 | 1 | ||
| 5—9 | 2 | 2 | ||
| 0—4 | 2 | 0 | ||
| Prosek : | 59,5 | 62,3 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 137 | 18 | 92 | 26 | 1 | 0 |
| Ženski | 161 | 10 | 89 | 57 | 5 | 0 |
| UKUPNO | 298 | 28 | 181 | 83 | 6 | 0 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 58 | 45 | 0 | 1 | 0 |
| Ženski | 53 | 47 | 0 | 0 | 1 |
| UKUPNO | 111 | 92 | 0 | 1 | 1 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| Ženski | 0 | 0 | 1 | 0 | 0 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 2 | 1 | 1 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 0 | 0 | 2 | 1 | 2 |
| Ženski | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 |
| UKUPNO | 0 | 0 | 2 | 1 | 5 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 1 | 0 | 0 | 3 | |
| Ženski | 1 | 0 | 0 | 0 | |
| UKUPNO | 2 | 0 | 0 | 3 | |
Galerija
[uredi | uredi izvor]- Planinica
-
Panorama -
Crkva -
Spomenik -
Detalj spomenika -
Spomen tabla -
Narodno kupatilo -
Zadružni dom -
Stara koliba -
Česma 1925 -
Deo naselja
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Milosavljević V., Miloš (1989). Planinica istorijska zbivanja i etnografski spisi. Zaječar: Istorijski arhiv Timočka Krajina. str. 5—7.
- ^ Draškić, Miroslav (1978). „Zapisi o stanovništvu”. Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu. 42: 330—331.
- ^ Stanojević, Marinko (1931). Crna Reka, Zbornik priloga za poznavanje Timočke Krajine, knjiga 3. Beograd. str. 58—62.
- ^ Bojanić-Lukač, Dušanka (1978). „Zaječar i Crna reka u vreme turske vladavine (XV-XVIII vek)”. Glasnik etnografskog muzeja Beograd. 42: 49.
- ^ Spomenica Timočke eparhije 1834-1934. Sremski Karlovci: Književni fond Timočke eparhije. 1934. str. 282—292.
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
