Prištinski sandžak
| Prištinski sandžak Priştine sancağı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| sredina 19. veka—1912. | |||||||||
.svg) Prištinski sandžak (najtamnija zelena), prema stanju iz 1900. godine | |||||||||
| Glavni grad | Priština | ||||||||
| Regija | Jugoistočna Evropa | ||||||||
| Zemlja |  Osmansko carstvo | ||||||||
| Događaji | |||||||||
| Status | Bivša pokrajina | ||||||||
| Istorija | |||||||||
• Uspostavljeno | sredina 19. veka | ||||||||
• Ukinuto | 1912. | ||||||||
| |||||||||
.jpg)
Prištinski sandžak (tur. Priştine sancağı) bio je sandžak (administrativna jedinica) Osmanskog carstva, sa sedištem u Prištini. Osnovan je nakon niza administrativnih reformi koje su sprovedene sredinom 19. veka, a postojao je sve do 1912. godine. Nalazio se u sastavu tadašnjeg Kosovskog vilajeta. Na čelu Prištinskog sandžaka nalazio se upravitelj - mutesarif, a nižim administrativnim jedinicama (kazama) upravljali su kajmakami. Teritorijalni opseg Prištinskog sandžaka menjan je u nekoliko navrata usled upravnih promena, a njegovo postojano središte činile su kaze (Prištinska, Vučitrnska, Gnjilanska) u centralnom delu kosovske oblasti, dok su kaze u susednim oblastima (Preševska, Mitrovička, Novopazarska) naknadno uključivane ili isključivane iz sastava ovog sandžaka.[1]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Sredinom 19. veka, u Osmanskom carstvu sproveden je niz administrativnih reformi, koje su dovele do nekoliko uzastopnih preuređenja pokrajinske uprave. Reforme su obuhvatile i dotadašnji Vučitrnski sandžak sa susednim oblastima.[2]
Na tom području je nakon reforme iz 1864. godine stvorena nova administrativna jedinica - Prištinski sandžak, na čelu sa upravnikom - mutesarifom. Nedugo potom, Prištinski sandžak je 1877. godine uvršten u sastav novostvorenog Kosovskog vilajeta. Prvobitno područje Prištinskog sandžaka prošireno je 1902. godine, kada je došlo do ukidanja susednog Novopazarskog sandžaka, čije su kaze Novi Pazar i Mitrovica pripojene Prištinskom sandžaku.[3][4]
Na području Prištinskog sandžaka ukrštali su se suprotstavljeni interesi Turske i Srbije, a pretenzije pema tom području takođe su imale Austrougarska i Bugarska. Radi zaštite svojih interesa na prostoru Prištinskog sandžaka, Srbija je uspela da 1889. godine otvori Srpski konzulat u Prištini. Tokom Prvog balkanskog rata (1912—1913), celokupno područje Prištinskog sandžaka oslobodila je u jesen 1912. godine vojska Kraljevine Srbije, nakon čega je došlo do priključenja te oblasti i stvaranja Prištinskog okruga, čime je dotadašnji Prištinski sandžak prestao da postoji.[5][6][7]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Ağanoğlu 2000.
- ^ Stojančević 1971, str. 75, 81.
- ^ Mušović 1976, str. 164.
- ^ Rakočević 1983, str. 264.
- ^ Đorđević 1983, str. 189.
- ^ Jagodić 2010.
- ^ Jagodić 2013.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Ağanoğlu, Yıldırım (2000). Salnâme-i Vilâyet-i Kosova: Yedinci defa olarak vilâyet matbaasında tab olunmuştur: 1896 (hicri 1314) Kosova vilâyet-i salnâmesi (Üsküp, Priştine, Prizren, İpek, Yenipazar, Taşlıca). İstanbul: Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği.
- Đorđević, Dimitrije (1983). „Na početku razdoblja ratova”. Istorija srpskog naroda. 6 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 174—207.
- Jagodić, Miloš (2010). Uređenje oslobođenih oblasti Srbije 1912-1914: Pravni okvir. Beograd: Istorijski institut.
- Jagodić, Miloš (2013). Novi krajevi Srbije (1912-1915). Beograd: Filozofski fakultet.
- Mikić, Đorđe (1983). „Pod mladoturcima”. Istorija srpskog naroda. 6 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 330—348.
- Mušović, Ejup (1976). „Novopazarsko-prijepoljski kraj u turskoj administrativnoj podeli”. Simpozijum Seoski dani Sretena Vukosavljevića (4): 161—166.
- Rakočević, Novica (1983). „Političke i društvene prilike”. Istorija srpskog naroda. 6 (1). Beograd: Srpska književna zadruga. str. 263—290.
- Stojančević, Vladimir (1971). Južnoslovenski narodi u Osmanskom carstvu od Jedrenskog mira 1829. do Pariskog kongresa 1856. godine. Beograd: Izdavačko-štamparsko preduzeće PTT.