Samo

Samo
Samo,
Lični podaci
Puno ime	Samo
Datum rođenja	oko 607.
Mesto rođenja	Senonagija,, Franačka.
Datum smrti	660.
Mesto smrti	Bratislava?,, Samovo slovensko kraljevstvo.
Knez Samovog slovenskog kraljevstva
Period	625. — 660.

Samo (Senonagija, Franačka, 607 – Bratislava, Samovo slovensko kraljevstvo, 660) je bio jedan od prvih poznatih slovenskih vladara i prvi poznati veliki i značajniji slovenski vladar. Bio je vladar opšte poznatog „Samovog kraljevstva”, koje je on stvorio, prve poznate organizovane slovenske države, koja je zapravo bila federacija više slovenskih država, na čijem se čelu upravo on nalazio.

Biografija

Što se tiče porekla kneza Sama, „Fredegarova hronika”, jedini zapis o Samu iz toga doba, izričito kaže: „Samo, Franak rođenjem [ili narodom], iz pokrajine Senon[ag]ije”, što nam jasno govori da je bio rođen u Franačkoj. Ovaj izvor dalje kaže kako je došao na vlast i vladao Slovenima, od one godine u kojoj je franački kralj Hlotar II Merovung (584—629) bio star četrdeset godina, što znači da je na vlast došao 624. ili 625. godine, i da je vladao trideset i pet godina, odnosno do 659. ili 660. godine. Godine njegove vladavine su veoma moguće sasvim tačne ili bar približne, u svakom slučaju, na vlast je morao najkasnije doći 626. godine, koje je bila slovensko—avarska opsada Carigrada.

Avari su do 560-ih godina stigli do Karpata iz azijskih stepa, te su ce cykobili protiv Slovena. Avarska država prostirala se od susedne im Vizantije, preko savremene južne i istočne Mađarske, uz jezero Balaton, duž južne Slovačke i Rutenije, sve do savremene istočne Slovačke. Nakon što su Sloveni i Avari poraženi pred Carigradom, 626. godine, Sloveni sy podigli ustanak protiv Avara. Jedan od trgovaca koji su Slovenima kypovali oružje bio je Samo. Tokom ustanka protiv Avara (626—631), verovatno na današnjem području Bratislava–Devin, Samo se pridružio Slovenima, koji su pod njegovim vođstvom pobedili Avare.

Moguća teritorija Samovog kraljevstva

Prema arheološkim nalazima, Samovo je kraljevstvo pokrivalo današnju Moravsku, Slovačku, Češky i Donju Austriju. Naselja u kasnijoj Moravskoj kneževini i Njitranskoj, često su ista kao i ona iz vremena Samova kraljevstva. Srbija, Karantanija i lyžička Srbija na Labi, postale su delovi kraljevstva oko 631. godine. Tako je nastalo Samovo kraljevstvo. Sloveni pod vođstvom Sama, uspeli su odbiti sve avarske napade, a pošto su pobili neke franačke trgovce ili im oteli robu, morali su se boriti i protiv Franaka. 631. godine franački kralj Dagobert I Merovung (603–639, vladao 629–639) poslao je tri vojske protiv kralja Sama, najveću među njima, koja je krenula iz Austrazije, Sloveni su potukli kod (danas nepoznatog) dvorca Wogastisburga braneći središte Samova kraljevstva. Samo je potom izveo nekoliko protivudara sve do franačke Tiringije i opljačkao je. Tada, Samu se pridružio lyžičkosrpski knez Dervan. Ni danas nije sigurno gde se nalazio Wogastisburg – neki kažu u Češkoj, drugi negde na Dunavu, treći da je to Forchajm, Bratislava, Karuntum itd.

Za ovaj period Mavro Orbin piše:„Skupini Franaka, koji putovahu iz Novog Rima sa svojom robom, bi putem oduzet sav njihov imetak, a onima koji se odupreše, Sloveni oduzeše i život. Doznavši to, Dagobert odasla kralju Samu jednog svoga izaslanika po imenu Sikhar, zatraživši od njega da ishodi pravdu. Izaslanik, uvidevši da kralj Samo ne želi da ga primi, zaogrnu se slovenskim haljama kako ga ovaj ne bi prepoznao, te tako prerušen jednoga dana istupi pred njega i izloži što mu gospodar njegov bejaše naložio, dodavši kako Samo ne sme potcenjivati narod franački, kad zna da je zajedno s tim istim narodom podložan Kraljevstvu Franačkom. Samo bi silno ogorčen tim rečima te odgovori kako bi on, zajedno sa svojim pukom, bio odan Francima kad bi Dagobert i njegovi hteli održati prijateljstvo sa Slovenima. Sikhar mu odgovori kako je nemoguće da Hristove sluge sklope savez ili bilo kakvo prijateljstvo s psima, na šta Samo pridodajući reče: Vi sasvim sigurno ispovedate veru Hristovih slugu, a mi smo njegovi psi. Stoga ono što vi protiv njegove volje grešnoga činite, nama je dopušteno ugrizima zuba osvetiti, te to izrekavši, smesta ga otera. Dagobert se na to strašno uvredi. Okupi tada biranu vojsku i pobi se sa Slovenima. A oni (kako kaže Aimon u četvrtoj knjizi, poglavlju 23.) razbiše cvet franačke vojske i odvedoše mnogo roblja. Odmah potom pojuriše u pomoć svojoj slovenskoj braći koja bejahu pod opsadom franačkom u kaštelu Vogastru, te nasrnuvši na neprijatelje, nateraše ih u beg i nekolicinu pobiše, otevši im svu opremu i šatore. Još više osokoljeni tom pobedom, Sloveni u velikom broju nagrnuše u neprijateljskom pohodu u Tiringiju i u druga mesta u franačkom susedstvu. Na to vojvoda Dervan, pod čijom upravom bejahu oni slovenski gradovi koji dotada održavaše prijateljstvo s Francima, videvši plodne i velike uspehe slovenske, kao i da su Franci svejednako nadjačani, pobuni se i pristupi Slovenima. Oni se neko vreme zadržahu u pustošenju Kraljevstva Franačkog, pa se zatim okrenuše protiv Italije, te ušavši u zemlju godine 640. ili pak 650, kako tvrdi Bardi, počiniše velike štete, zatim se, nadvladani od Grimoalda, povukoše svojim kućama.”

Nakon Samove smrti, 660. godine, istorija njegovog kraljevstva nije dovoljno poznata. Pretpostavlja se da ce kraljevstvo pacpalo njegovom smrću. Arheološki nalazi pokazuju da su se Avari vratili na stare posede (barem na jug Mađapcke) i pomešali sa Slovenima, dok su područja južno od avarskog carstva ostala potpuno slovenska. O Slovenima i Avarima opet se nešto čuje tek krajem 8. veka, kada je moravska kneževina napadala Avare, koje su konačno pobedili Franci pod Karlom Velikim 796. i 802. godine, nakon čega su Avari nestali sa svetske političke pozornice.

Glavni izvor pisanih podataka o Samu i njegovu kraljevstvu je franački dokument „Fredegarova hronika”. Napisao ga je jedan autor, koji se možda zvao Fredegar, oko 660. ili jedan od tri autora iz druge polovine 7. veka. Drugi deo letopisa navodi istoriju Franaka između 584. i 643. godine, pa se koristi kao jedan od glavnih izvora za franačku istoriju. To je jedini savremenik koji je pisao o Samu. Svi drugi izvori vuku poreklo iz tog letopisa i došli su mnogo kasnije. To su, na primjer, „Gesta Dagoberti I, regnis Francorum” iz prve trećine 9. veka i „Pokrštavanje Bavaraca i Karantanaca“ nastalo 871. – 872. godine. Ovo drugo delo je vrlo pristrano, što ne znači nužno da je pogrešno. Ono tvrdi da je Samo bio trgovac iz Karantanije. Opšte je mišljenje da je bio trgovac.