Staro jezgro Zrenjanina

Staro gradsko jezgro Zrenjanina
Staro gradsko jezgro Zrenjanina
Opšte informacije
Mesto	Zrenjanin
Opština	Zrenjanin
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Nepokretno kulturno dobro - spomenik kulture od velikog značaja
Vreme nastanka	XVIII vek - XX vek
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin
	www.zrenjaninheritage.com

Staro jezgro Zrenjanina je prostorna kulturno-istorijska celina od velikog značaja koji obuhvata istorijski vredne središnje gradske delove u vidu niza ambijenata i zgrada u središnjem delu Zrenjanina.

Opšti opis[uredi | uredi izvor]

Staro jezgro Zrenjanina nastajalo je spontano tokom 19. i 20. veka na prostoru najstarijeg dela grada. U tih dva veka zaokružena je istorijska celina sa graditeljskim nasleđem koje svojim stilskim obeležjima, konstruktivnim i dekorativnim elementima i detaljima, predstavlja likovne i prostorne vrednosti na kojima su ispoljene sve odlike arhitektonskih stilova od baroka do secesije.

Trg slobode, kao središnja zona jezgra, obuhvata zgrade koje odlikuje arhitektura istorijskih stilova, među kojima se izdvajaju: zgrade Muzeja i Treće gimnazije, gradska kuća, Rimokatolička crkva, Rimokatolički župni ured i Narodna biblioteka. Druga važna celina je Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića sa Gimnazijskom ulicom, glavna pešačka zona koja spaja tri značajna stara ambijenta, čija su oba fronta izgrađena uglavnom jednospratnim zgradama sa dekorativnim fasadama. Trg dr Zorana Đinđića predstavlja neku vrstu „kapije” za ambijent glavne ulice jezgra, odakle se pruža pogled na Županijsku palatu i iz koje se sagledava daleka vizura sledeće ambijentalne celine – Trga slobode. Poslednja urbana celina u sastavu jezgra je Ulica kralja Petra Prvog, sa reprezentativnim građevinama arhitektonsko-stilskih vrednosti i savremenim zgradama koji ne narušavaju valorizovano nasleđe.^[1]

Obuhvat prostorne kulturno-istorijske celine[uredi | uredi izvor]

Staro jezgro Zrenjanina obuhvata^[2]:

Trg slobode - 7 zgrada,
Subotićeva ulica - 1 zgrada,
Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića - 25 zgrada,
Ulica Svetozara Markovića - 1 zgrada,
Gimnazijska ulica - 5 zgrada,
Trg dr Zorana Đinđića - 2 zgrade,
Ulica dr Slavka Županskog - 3 zgrade,
Ulica kralja Petra Prvog - 3 zgrade,

Trg slobode[uredi | uredi izvor]

Trg slobode 2 - Gradska narodna biblioteka „Žarko Zrenjanin”
Trg slobode 4 - Rimokatolička crkvena opština (plebanija)
Trg slobode 5 - Zgrada Grand hotela „Vojvodina”
Trg slobode - Katedrala Sv. Ivana Nepomuka
Trg slobode 7 - Zgrada Narodnog pozorišta „Toša Jovanović”
Trg slobode 8 - Biskupski ordinarijat
Trg slobode 10 - Županijska palata (Gradska kuća)

Subotićeva ulica[uredi | uredi izvor]

Subotićeva 1 - Finansijska palata, danas Narodni muzej Zrenjanin

Ulica kralja Aleksandra I Karađorđevića[uredi | uredi izvor]

Kralja Aleksandra I Karađorđevića 1 - Bukovčeva palata (Pupinova 2)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 4 - Zgrada Srpske pravoslavne crkvene opštine (Gimnazijska 1)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 6 - Zgrada Vilmoša Grinbauma (Gimnazijska 3)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 8 - Zgrada Vladislava Cikajla
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 10 - Zgrada Prve hrvatske štedionice (Gimnazijska 7)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 17 - Zgrada Štagelšmit
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 18 - Palata Daun (Gimnazijska 15)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 20 - Palata Mencer
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 21 - Robna kuća nameštaja „Bence i sin”
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 22 - Zgrada Lipota Goldšmita
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 23 - Zgrada Gaje Adamovića
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 26 - Zgrada Filkovića (srušena 2015. godine)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 27 - Zgrada Gustava Frombaha
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 29 - Zgrada Samuela Frajnda
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 30 - Zgrada Karla Helmbolda („Šeherezada”)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 31 - Zgrada Vilmoša Hercfelda (Svetosavska 11)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 33-35 - Zgrada ekspoziture Državne hipotekarne banke
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 34 - Palata Panji (Svetozara Markovića 1)
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 37 - Zgrada Čede Udickog
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 39 - Zgrada Jovana Ekštajna
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 41 - Zgrada Hranimira Kupusarevića
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 43 - Zgrada firme „Jakšić i Ambrozi”
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 45 - Zgrada porodice Popović-Peci
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 47 - Palata Srpske štedionice
Kralja Aleksandra I Karađorđevića 49 - Kuća Živka Vukova

Ulica Svetozara Markovića[uredi | uredi izvor]

Svetozara Markovića 2 - Palata Šandora Kovača

Gimnazijska ulica[uredi | uredi izvor]

Gimnazijska 2 - Pijaristička crkva i Zgrada zrenjaninske gimnazije
zgrade pod brojevima 1, 3, 7, 15 i 19, koje čine celinu sa objektima u Ulici kralja Aleksandra