10. oktobar
10. oktobar (10.10.) je 283. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (284. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 82 dana.
Događaji
[uredi | uredi izvor]| oktobar | ||||||
| P | U | S | Č | P | S | N |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 |
| 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 |
| 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 |
| 29 | 30 | 31 | ||||
- 680 — U stranačkim borbama koje su dovele do rascepa islamskog sveta na sunite i šiite, u bici kod Karbale, na Eufratu, ubijen Husein, pretendent na kalifski presto dinastije Alida. Kasnije postao šiitski svetac.
- 1733 — Francuska objavila rat austrijskom caru Karlu VI zbog njegove podrške knezu Avgustu III u nameri da postane poljski kralj, umesto francuskog kandidata Stanislava Lešćinskog. Rat za poljsko nasleđe trajao do 1735.
- 1911 — Kineski nacionalni vođa Suen Jatsen u Vučangu proglasio republiku i počeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču. Time završena vladavina kineskih careva koja je trajala 2.000 godina. Politički naslednici ove kineske republike su se posle pobede komunista neposredno posle Drugog svetskog rata povukli na Tajvan i tamo nastavili politički kontinuitet Republike Kine.
- 1913 — Završena izgradnja Panamskog kanala dugog 81,6 km, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean.
- 1917 — Brazil u Prvom svetskom ratu objavio rat Nemačkoj pošto su Nemci torpedovali brazilske brodove.
- 1918 — Prva srpska armija pod komandom vojvode Petra Bojovića počela operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu. Grad zauzet 12. oktobra, a austrougarska vojska primorana da se povuče ka severu.
- 1941 — U Zagrebu su ustaše srušile sinagogu
- 1954 — Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.
- 1964 — U Tokiju otvorene Olimpijske igre, prve u Aziji.
- 1975 — Filmske zvezde Ričard Berton i Elizabet Tejlor venčale se po drugi put. Sledeće godine ponovo se razveli.
- 1980 — U katastrofalnom zemljotresu u Alžiru poginulo 2.590 osoba, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam ostalo bez domova.
- 1982 — SAD uvele sankcije protiv Poljske zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat „Solidarnost“.
- 1990 — SSSR i Nemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke do kraja 1994. U Istočnoj Nemačkoj bilo stacionirano 380.000 sovjetskih vojnika s 220.000 članova porodica.
- 1991 — Skupština Srbije donela odluku da republička zastava bude trobojka, bez komunističkog simbola, zvezde-petokrake.
- 1995 — Izrael u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
- 1996 — Počinje šahovski turnir u Tilburgu, Holandija.
- 2001 — Nobelovu nagradu za ekonomiju dobili Amerikanci Džordž A. Akerlof, Majkl Spens i Džozef E. Stiglic. Svojom „analizom tržišta sa asimetričnim informacijama“, oni su pokazali u kojoj meri informacije utiču na funkcionisanje tržišta, od prodaje polovnih automobila do uspona i kolapsa na velikim berzama.
Rođenja
[uredi | uredi izvor]- 19 — Tiberije Gemel, sin rimskog cara Kaligule. (prem. 37. ili 38)
- 1332 — Karlo II od Navare, kralj Navare i grof Evrea. (prem. 1387)
- 1470 — Selim I, turski sultan. (prem. 1520)
- 1684 — Antoan Vato, francuski slikar. (prem. 1721)
- 1731 — Henri Kevendiš, engleski naučnik. (prem. 1810)
- 1813 — Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor. (prem. 1901)
- 1830 — Izabela II od Španije, kraljica Španije. (prem. 1904)
- 1847 — Milan Jovanović Batut, lekar, univerzitetski profesor i utemeljivač Medicinskog fakulteta. (prem. 1940)
- 1861 — Fritjof Nansen, norveški istraživač, zoolog i diplomata. (prem. 1930)
- 1872 — Dionisios Kasdaglis, grčko-egipatski teniser. (prem. 1931)
- 1889 — Han van Megeren, holandski slikar. (prem. 1947)
- 1895 — Jakov Gotovac, jugoslovenski dirigent i kompozitor. (prem. 1982)
- 1895 — Volfram fon Rihthofen, nemački feldmaršal. (prem. 1945)
- 1900 — Helen Hejz, američka glumica. (prem. 1993)
- 1901 — Alberto Đakometi, švajcarski skulptor, slikar i grafičar. (prem. 1966)
- 1913 — Klod Simon, francuski književnik i dobitnik Nobelove nagrade za književnost. (prem. 2005)
- 1917 — Telonijus Mank, američki muzičar. (prem. 1982)
- 1923 — Mari Voker, engleski novinar. (prem. 2021)
- 1930 — Harold Pinter, engleski književnik. (prem. 2008)
- 1931 — Atena Paško, ukrajinska hemijska inženjerka, pesnikinja i aktivistkinja (um. 2012)
- 1934 — Dušanka Kalanj, spikerka i voditeljka Televizije Beograd, prva voditeljka TV Dnevnika. (prem. 2010)
- 1936 — Gerhard Ertl, nemački fizičar.
- 1938 — Oleg Gordijevski, ruski špijun.
- 1946 — Naoto Kan, japanski političar.
- 1947 — Radovan Beli Marković, srpski književnik. († 2022)[1]
- 1950 — Nora Roberts, američka književnica.
- 1954 — Fernando Santos, portugalski fudbaler i fudbalski trener.
- 1958 — Euđenio Pikano, italijanski kardiolog, akademik i inostrani član Odeljenja medicinskih nauka Srpske akademije nauka i umetnosti.[2]
- 1957 — Vlasta Cenić, srpski pesnik za decu.
- 1959 — Majkl Kobli, engleski pisac.
- 1963 — Dragan Bjelogrlić, srpski glumac, reditelj, scenarista i producent.
- 1965 — Kris Pen, američki glumac. (prem. 2006)
- 1966 — Toni Adams, engleski fudbaler i fudbalski trener.
- 1966 — Baj Ling, kinesko-američka glumica.
- 1972 — Rikardo Sa Pinto, portugalski fudbaler i fudbalski trener.
- 1974 — Naike Riveli, italijanska glumica i pevačica.
- 1978 — Džodi Lin O’Kif, američka glumica, model i modna dizajnerka.
- 1979 — Nikolas Masu, čileanski teniser.
- 1979 — Maja, američka muzičarka i glumica.
- 1980 — Čak Ejdson, američki košarkaš.
- 1982 — Jaser Al-Katani, fudbaler Saudijske Arabije.
- 1983 — Nikos Spiropoulos, grčki fudbaler.
- 1985 — Marina Lambrini Diamandis, velška muzičarka.
- 1986 — Nejtan Džavaj, australijski košarkaš.
- 1987 — Kolin Slejd, novozelandski ragbista.
- 1991 — Lali, argentinska muzičarka, glumica, plesačica i model.
- 1991 — Marijana Pahon, kolumbijska biciklistkinja.
- 1991 — Gabrijela Čilmi, australijska muzičarka.
- 1991 — Džerdan Šaćiri, švajcarski fudbaler.
- 2002 — Tomas Kuk, brazilsko-američki glumac.
Smrti
[uredi | uredi izvor]- 19 — Germanik Julije Cezar, rimski državnik i vojskovođa. (rođ. 15. p. n. e.)
- 680 — Husein ibn Ali, Muhamedov unuk. (rođ. 627)
- 827 — Papa Valentin, katolički papa.
- 1659 — Abel Tasman, holandski istraživač i pomorac. (rođ. 1603)
- 1837 — Šarl Furije, francuski ekonomista i filozof. (rođ. 1772)
- 1911 — Džek Danijel, američki proizvođač alkoholnih pića, osnivač Džek Danijels destilerije viskija. (rođ. 1846)
- 1914 — Karol I Rumunski, rumunski kralj. (rođ. 1839)
- 1963 — Edit Pijaf, francuska pevačica. (rođ. 1915)[3]
- 1964 — Hajnrih Nojhaus, sovjetski pijanista i pedagog. (rođ. 1888)
- 1970 — Eduar Daladje, francuski političar. (rođ. 1884)
- 1976 — Silvana Armenulić, jugoslovenska pjevačica. (rođ. 1939)[4]
- 1983 — Ralf Ričardson, engleski glumac. (rođ. 1902)
- 1985 — Jul Briner, američki filmski i pozorišni glumac. (rođ. 1920)
- 1985. — Orson Vels, američki filmski glumac, režiser i producent. (rođ. 1915)
- 2000 — Sirimavo Bandaranaike, bivši premijer Šri Lanke, prva žena-premijer na svetu. (rođ. 1916)
- 2004 — Kristofer Riv, američki glumac. (rođ. 1952)
- 2005 — Milton Obote, ugandski političar. (rođ. 1925)
- 2010 — Solomon Berk, američki muzičar. (rođ. 1940)
- 2010. — Džoun Saderland, australijska pevačica. (rođ. 1926)
- 2013 — Skot Karpenter, američki pilot i astronaut. (rođ. 1925)
Praznici i dani sećanja
[uredi | uredi izvor]Vidi još
[uredi izvor]Reference
[uredi izvor]- ^ „Radovan Beli Marković”. lajkovac.org.rs. Pristupljeno 4. 2. 2022.
- ^ „Euđenio Pikano”. sanu.ac.rs. Pristupljeno 26. 1. 2024.
- ^ „Život Edit Pjaf prava drama”. blic.rs. Pristupljeno 4. 2. 2022.
- ^ „Silvana Armenulić”. poznatelicnosti.org. Pristupljeno 4. 2. 2022.
