Pređi na sadržaj

Jasenovo (Bela Crkva)

Koordinate: 44° 56′ 09″ S; 21° 17′ 58″ I / 44.935934° S; 21.299561° I / 44.935934; 21.299561
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druga značenja, pogledajte stranicu Jasenovo.
Jasenovo
Pravoslavna crkva
Administrativni podaci
DržavaSrbija
Autonomna pokrajinaVojvodina
Upravni okrugJužnobanatski
OpštinaBela Crkva
Stanovništvo
 — 2011.Pad 1.243
 — gustina38.6/km2
Geografske karakteristike
Koordinate44° 56′ 09″ S; 21° 17′ 58″ I / 44.935934° S; 21.299561° I / 44.935934; 21.299561
Vremenska zonaUTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina73 m
Površina32,2 km2
Jasenovo na karti Srbije
Jasenovo
Jasenovo
Jasenovo na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj26346
Pozivni broj013
Registarska oznakaVŠ

Jasenovo je naselje u opštini Bela Crkva, u Južnobanatskom okrugu, u Srbiji. Prema popisu iz 2011. bilo je 1243 stanovnika.

Geografija

[uredi | uredi izvor]

Nalazi se u severozapadnom delu opštine, mala varošica, na raskrsnici puta sa prvom železničkom prugom u bivšoj Jugoslaviji, bila je značajno mesto u dolini reke Karaš. Ovde se nalazi železnički kompleks Jasenovo na pruzi Vršac—Bela Crkva.

Istorija

[uredi | uredi izvor]

Naziv sela je od drveta jasena. Za simbole grba uzeto je drvo jasena i vila, koja je po predanju živela u jasenovim šumama i čuvala selo.

U turskim tefterima selo Jasenovo se pominje još polovinom šesnaestog veka. A tokom istorije je više puta menjalo ime: Godine 1690. – Jasenovo. Posle – Jasenova, Jesenova 1911. – Karasjeszenö 1922. – Jasenovo. Jasenovo je kupio Neman-beg harač 1692. Jasenovo je 1699. godine pripadalo Severinskom komitatu. 1713. g. popisano je 83 doma. Krajem 1716. godine i početkom 1717. g. taborovala je u Jasenovu austrijska vojska, sa zadatkom da obezbedi Novu Palanku.[1]

A godine 1716. dodeljeno je Jasenovo palanačkom dištriktu. Godine 1717. brojalo je 120 domova i postalo je sedište podupravnika (Unterverwalter) i oberkneza. Tada je uvedena i pošta 1726. g. sazidana je prva crkva 1734. g. poučili su Italijani ovdašnje stanovništvo i zaveli gajenje svilenih buba, sađenje dudova za bube i podigli manipulacijunu zgradu.

U prvom turskom ratu pominje se češće Jasenovo. Od 8. do 10. avgusta 1736. plaćali su meštani Turcima namet, u novcu i u namirnicama. 4. februara 1739. potukla je narodna vojska kod Jasenova jednu četu pobunjenih Rumuna.[2]

Od 1747. do 1752. godine stanovao je u Jasenovu komandant banatske narodne vojske, baron Sibšen. Popisano je 1749. g. 116 domova. Godine 1769. podignuta je druga srpska crkva, a 1773. godine uvedene su matične knjige. Ovde postoji Crkva Svetog Dimitrija u Jasenovu.

Jasenovo je 1773 godine pripojeno Ilirskoj regimenti i postalo sedište kompanije. Austrijski carski revizor Erler je 1774. godine konstatovao da mesto ima militarski status, a pripada Jasenovačkom okrugu, Novopalanačkog distrikta. Stanovništvo je bilo izmešano, srpsko i vlaško.[3] Od 1780. – 1789. godine postojala je ovde jedna vojnička nemačka trivijalna škola. Godine 1802. bilo je 168 domova sa 1119 stanovnika. Godine 1820. obnovljena je trivijalna škola. Godine 1838. dodeljeno je srpskom bataljonu, a 1845. srpskoj regimenti.

Godine 1847. popisano je 1635 stanovnika. Godine 1854. popisano je 1379 stanovnika u mestu, a 5440 u kompaniji, koju su činile pet opština.

Dana 1. novembra 1856. godine otvorena je železnička stanica, a 8. jula 1858. godine puštena je u saobraćaj i železnica na pruzi prema Temišvaru. Godine 1857. sazidana je opštinska kuća. Jasenovo postaje velika opština 1896. počinje matičarsko zvanje.
Jasenovo 1875. g. dobija poštu, a 1879. tržišno pravo. Prema popisima stanovnika Jasenovo je imalo;

Godina popisa Broj stanovnika
1869. 1.619
1880. 1.795
1890. 2.054
1900. 2.156
1910. 2.207

Kretanje broja stanovnika od 1869. do 1910. godine.

Godine 1893. osnovana je apoteka a 1912. g. podignuta je nova pravoslavna crkva za koju je utrošeno 80.000 Kruna. U početku Svetskog rata internirana su dva stanovnika. 8. novembra 1918. g. srpska vojska je ušla u Jasenovo, koje je pripojeno Torontalskoj-tamiškoj županiji.

Po popisu 1921. g, bilo je 2111 stanovnika, od kojih: Srba – 1753; Čehoslovaka – 35; Ostalih Slovena – 30; Rumuna – 22; Italijana – 1; Nemaca – 192; Mađara – 78. 20. decembara 1928. izvršen je izbor novog opštinskog predstavništva.[4]

Demografija

[uredi | uredi izvor]

U naselju Jasenovo živi 1115 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 39,4 godina (37,7 kod muškaraca i 41,1 kod žena). U naselju ima 504 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,87.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika. Selo je po veličini i broju stanovnika najveće u opštini sa 1446 stanovnika i gustinom naseljenosti od 18 stanovnika po jednom hektaru.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka
Demografija[5]
Godina Stanovnika
1948. 2.030
1953. 2.159
1961. 2.333
1971. 2.108
1981. 2.062
1991. 1.927 1.609
2002. 1.446 1.784
Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍[6]
Srbi
  
 1.220 84,37%
Romi
  
 93 6,43%
Mađari
  
 18 1,24%
Rumuni
  
 15 1,03%
Makedonci
  
 12 0,82%
Česi
  
 11 0,76%
Nemci
  
 7 0,48%
Crnogorci
  
 6 0,41%
Hrvati
  
 4 0,27%
Slovaci
  
 4 0,27%
Jugosloveni
  
 3 0,20%
Rusi
  
 1 0,06%
Muslimani
  
 1 0,06%
Bugari
  
 1 0,06%
nepoznato
  
 38 2,62%

Stanovništvo, privreda i infrastruktura

[uredi | uredi izvor]

Stanovništvo se pretežno bavi zemljoradnjom, voćarstvom, stočarstvom, a jedan deo je zaposlen u preduzećima u Vršcu i Beloj Crkvi. U selu rade i dva preduzeća koja zakođe zapošljavaju dosta radnika iz sela, a to su ciglana "2. oktobar" i pogon plastične ambalaže "Hemofarm". Izgrađenost infrastrukture, komunalne opremljenosti, na zavidnom je nivou u odnosu na ostala mesta u opštini. U selu je obezbeđena zdravstvena zaštita, izgrađena je ambulanta u kojoj radi nekoliko lekara. Postoji osmogodišnja osnovna škola „Đorđe Maletić“, a takođe i predškolska ustanova — dečje zabavište. U Jasenovu je 1816. godine rođen književnik, estetičar, prevodilac, političar, pozorišni pedagog i teoretičar Đorđe Maletić.


Stanovništvo prema polu i starosti[7]
m
ž
? 1
  
  
 1
80+ 10
  
  
 20
75—79 17
  
  
 35
70—74 22
  
  
 40
65—69 46
  
  
 51
60—64 48
  
  
 44
55—59 19
  
  
 30
50—54 52
  
  
 42
45—49 71
  
  
 68
40—44 56
  
  
 40
35—39 55
  
  
 49
30—34 42
  
  
 38
25—29 60
  
  
 48
20—24 41
  
  
 42
15—19 52
  
  
 45
10—14 50
  
  
 32
5—9 60
  
  
 53
0—4 29
  
  
 37
Prosek : 37,7 41,1
Domaćinstva
Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.
Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002.
Broj domaćinstava 530 577 680 617 612 578 504
Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.
Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosek
Broj domaćinstava 130 115 77 107 49 17 4 2 0 3 2,87
Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu
Pol Ukupno Neoženjen/Neudata Oženjen/Udata Udovac/Udovica Razveden/Razvedena Nepoznato
Muški 592 153 360 45 27 7
Ženski 593 85 352 127 22 7
UKUPNO 1.185 238 712 172 49 14
Stanovništvo po delatnostima koje obavlja
Pol Ukupno Poljoprivreda, lov i šumarstvo Ribarstvo Vađenje rude i kamena Prerađivačka industrija
Muški 314 138 0 2 70
Ženski 128 65 0 0 14
UKUPNO 442 203 0 2 84
Pol Proizvodnja i snabdevanje Građevinarstvo Trgovina Hoteli i restorani Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški 0 17 15 6 29
Ženski 0 1 18 1 3
UKUPNO 0 18 33 7 32
Pol Finansijsko posredovanje Nekretnine Državna uprava i odbrana Obrazovanje Zdravstveni i socijalni rad
Muški 2 6 7 5 2
Ženski 3 0 0 9 6
UKUPNO 5 6 7 14 8
Pol Ostale uslužne aktivnosti Privatna domaćinstva Eksteritorijalne organizacije i tela Nepoznato
Muški 2 0 0 13
Ženski 1 4 0 3
UKUPNO 3 4 0 16

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9. 
  2. ^ Letopisa Period 1812 – 2009. Jasenovu u Deliblatskoj Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Jasenovu nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.
  3. ^ J.J. Erler: "Banat", Pančevo 2003.
  4. ^ Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo“
  5. ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9. 
  6. ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9. 
  7. ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7. 

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Mileker, Feliks; Pantić, Kosta; Belča, Dušan (2005). Letopisi opština u južnom Banatu. ISBN 978-86-85075-04-9. 
  • Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927. sastavio Dr Vladimir Margan, biv. predsednik oblasnog odbora, komesar oblasne samouprave, objavljeno 1927. „Napredak Pančevo“
  • Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan predsednik obl. odbora u Smederevu 1928.*
  • Istorijiski preglad Podunavske oblasti banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928.
  • Letopis perioda 1812 – 2009. g. Jasenovo u Deliblatskoj Peščari Napisao M. Marina : Beč 2009. Sastavio od pisanih tragova, letopisa, po predanju o selu Jasenovo, nastanak sela, ko su bili doseljenici, čime su se bavili meštani.

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јасеново_(Бела_Црква)&oldid=28948143”