Pređi na sadržaj

Etnički Muslimani u Republici Srpskoj

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Muslimani u Republici Srpskoj
Muslimani u Republici Srpskoj
zastava Muslimana i grb Srpske
Ukupna populacija
1.730(2013)
Jezici
srpski
srpskohrvatski
Religija
islam
Islamska zajednica u Bosni i Hercegovini
Srodne etničke grupe
Bošnjaci

Etnički Muslimani u Republici Srpskoj su stanovnici Republike Srpske koji se u etničkom smislu izjašnjavaju kao pripadnici muslimanskog naroda. Muslimani nemaju priznat status nacionalne manjine u Republici Srpskoj, pa shodno tome nemaju predstavnike i delegate u Savjetu nacionalnih manjina, i Savezu nacionalnih manjina.

Etnički Muslimani u Republici Srpskoj smatraju se dijelom muslimanskog naroda, kao posebnog južnoslovenskog naroda koji je kao takav dobio priznanje u bivšoj Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji, a samim tim i u tadašnjoj Socijalističkoj Republici Bosni i Hercegovini.[1] Nakon raspada Jugoslavije, etnički Muslimani u Republici Srpskoj su izloženi snažnim društvenim pritiscima u vidu osporavanja upotrebe pojma "Muslimani" kao etničke odrednice, uz istovremeno forsiranje njihovog prevođenja u bošnjački nacionalni korpus.[2][3][4]

Organizacija islamskih zemalja svojom Poveljom proglasila je Muslimansku naciju u modernom smislu kao naciju svih Muslimana u svijetu, čime je ozvaničila neprihvatljivo poistovjećivanje vjerskog i nacionalnog identiteta Muslimana. Do radikalnog smanjenja broja Muslimana došlo je i u Republici Srpskoj, jer je stupio na scenu „velikobošnjački nacionalistički, islamski asimilatorski program”, utemeljen na Izetbegovićevoj Islamskoj deklaraciji.[5] Najznačajnija kulturno-prosvjetna organizacija etničkih Muslimana u zemljama bivše Jugoslavije je Matica muslimanska Crne Gore.[6]

Istorijat[uredi | uredi izvor]

Muslimani su južnoslovenski narod, priznat kao takav od 1971. godine u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji. U okviru SFRJ, Muslimani su pretežno živjeli u SR Bosni i Hercegovini, a u značajnom broju na prostoru današnje Republike Srpske u kojoj su bili najbrojniji narod, gdje ih je prema popisu iz 1991. godine bilo ih je oko 1.905.274 ili 43,65%. U vrijeme postojanja Jugoslavije, Muslimani su govorili srpskohrvatskim jezikom, a prije priznanja njihove narodnosti 1971. godine, izjašnjavali su se kao pripadnici drugih naroda u SFRJ (najčešće kao Srbi ili Hrvati, odnosno Jugosloveni), dok je pojam musliman bio samo odrednica za vjersku pripadnost. Potomci su Južnih Slovena (uglavnom Srba) koji su svojevoljno ili pod pritiskom prešli u islam za vrijeme osmanske vlasti.[7] Za vrijeme postojanja SFRJ, velika većina muslimanskog naroda na teritoriji današnje Republike Srpske bila je izrazito jugoslovenski orijentisana.[1] Međutim, nakon tragične pogibije Džemala Bijedića, predsjednika Saveznog izvršnog vijeća (1971—1977), koji je kao hercegovački Musliman bio iskreni Jugosloven, vodeći kadrovi SKJ iz redova Muslimana počeli su da vode oportunističku politiku interesnog zatvaranja u okvire republičkih granica.[8]

Iako su Muslimani živjeli ne samo na tlu današnje Republike Srpske, već i u pojedinim krajevima Srbije i Crne Gore, kao i širom Jugoslavije, partijska elita u Sarajevu je tokom osamdesetih godina u potpunosti zanemarila potrebu za očuvanjem narodnog jedinstva u okviru Jugoslavije kao zajedničke države, čime je postavljena osnova za uspon partikularističkih tendencija koje su bile fokusirane isključivo na Bosnu i Hercegovinu.[9] Takvom politikom, dato je zeleno svjetlo za uspon nacionalističkih snaga, na čelu sa Alijom Izetbegovićem i njegovom Strankom demokratske akcije, koja je 1990. godine na republičkim izborima zadobila povjerenje velike većine bosansko-hercegovačkih Muslimana. Time je dat zamah separatističkim tendencijama ne samo u odnosu na Jugoslaviju kao zajedničku državu, već i u odnosu na cjelinu muslimanskog naroda, koji je živio širom Jugoslavije. Takva politika je dostigla kulminaciju početkom 1992. godine, kada se velika većina bosansko-hercegovačkih Muslimana na referendumu opredijelila za otcjepljenje Bosne i Hercegovine od Jugoslavije, iako je takva odluka direktno dovodila do cjepanja samog muslimanskog naroda i državno-političkog odvajanja od Muslimana u Srbiji i Crnoj Gori. Dodatni korak ka razbijanju jedinstva učinjen je 1993. godine na Prvom bošnjačkom saboru u Sarajevu, kada je odlučeno da se dotadašnji jugoslovenski Muslimani preimenuju u Bošnjake, čime je tom starinskom regionalnom nazivu za stanovnike Bosne dato novo nacionalno značenje. Ova odluka izazvala je brojne nedoumice, kako među Muslimanima u Hercegovini, koji se nikada (čak ni u regionalnom smislu) nisu smatrali Bošnjacima, tako i među Muslimanima u Srbiji i Crnoj Gori, što je tokom narednih godina dovelo do novih rasprava i trajnih podela. Usvajanjem novog imena, među Muslimanima je započeo proces bošnjakizacije, koji se iz Bosne i Hercegovine proširio i na područja susjednih država.[10]

Njemačke novine Frankfurter Allgemajne Zeitung u članku pod nazivom „Leći u krevet kao musliman, a probuditi se kao Bošnjak" pišu o nacionalnom identitetu Bošnjaka. Pisac Kuril Stieger, koji se decenijama bavi temom manjina na Balkanu, objavio je knjigu zanimljivog naziva - „Mi više ne znamo ni ko smo". Svoj članak autor Majkl Martens započinje rečenicom „Bošnjaci su izmišljeni jednog ponedjeljka".[11]

Muslimani u odbrani Republike Srpske[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Samostalna muslimanska jedinica Meša Selimović

Na samom početku Odbrambeno-otadžbinskog rata, veliki broj Muslimana je osttao uz srpski narod i pridružio se regularnoj vojsci Republike Srpske. U sastavu Vojske Republike Srpske djelovalo je nekoliko jedinikca sastavljenih mahom od muslimanskog naroda. Jedinice sa najvećim brojem Muslimana su bile Samostalna muslimanska jedinica Meša Selimović u sastavu 1. krajiškog korpusa i 3. semberska laka pješadijska brigada u sastavu Istočnobosanskog korpusa Vojske Republike Srpske. Borci jedinice Meša Selimović su prošli sva brodska i derventska ratišta, a učestvovali je i u borbama oko Teslića, Tešnja, Vučijaka, Maglaja i Zavidovića. Najveći dio pripadnika ove nekadašnje jedinice i danas živi u Brodu, Derventi i Prnjavoru.[12] Dio Muslimana koji nisu pošli za Alijom Izetbegovićem i njegovom politikom je poštovao zakletvu datu tadašnjoj JNA, a da bi odbranili svoje, iz te rasformisane vojske pristupili su u maju 1992. godine formiranoj Vojsci Republike Srpske. U velikom broju opština i gradova Republike Srpske bio je značajan broj Muslimana koji su pristupili u redove Vojske Republike Srpske kako bi zaštitili svoj narod i svoje domove od agresorskih namjera politike Alije Izetbegovića, kao i od hrvatskih vojnih i paravojnih formacija.[13][14] U muslimanskom groblju u Šamcu stoji nadgrobni spomenik na kojem piše „Džemal Avdić (1957-1994) srpski vojnik. Spomenik podiže zahvalna otadžbina”. Šamac je jedan od gradova gdje se veliki broj Muslimana stavio u odbranu Republike Srpske.[15]

Dio muslimanskog naroda, ostao je privržen uvjerenjima da su oni Muslimani i da ne mogu mijenjati svoje nacionalno ime, a samim tim u Republici Srpskoj se stvorila jaka struja kao protivtežnja bošnjakizaciji muslimanskog naroda.

Religija[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Religija u Republici Srpskoj

Etnički Musliimani u Republici Srpskoj, kao i većina njihovih sunarodnika, u ostalim zemljama bivše Jugoslavije, kao i širom svijeta su islamske vjeroispovijesti, dok je manji broj hrišćanske vjeroispovijesti.

Udruženja[uredi | uredi izvor]

U Republici Srpskoj, ne postoji ni jedno udruženje, koje okuplja pripadnike muslimanskog naroda naroda. Najznačajnija kulturno-prosvjetna organizacija etničkih Muslimana u zemljama bivše Jugoslavije je Matica muslimanska Crne Gore. Matica muslimanska Crne Gore je prva matica muslimanskog naroda na prostoru bivše SFRJ i Balkanu. Ona je prvi institucionalni nepolitički oblik organizovanja muslimanskog naroda za istoriju, kulturu, etnologiju, etnografiju, umjetnost, književnost, ekonomska, ljudska i nacionalna pitanja ovog naroda. [16]

Rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]

Po popisu stanovništva 2013. u Bosni i Hercegovini, a prema podacima koje je izdala Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine u Republici Srpskoj je živjelo 1.730 etničkih Muslimana.[a] [17]

Značajne ličnosti[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Institucije Republike Srpske, ne priznaju rezultate, prikazane od strane Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine, ali ne planiraju izdati sopstvene podatke za ovu popisnu kategoriju.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Ćerić 1968.
  2. ^ Dimitrova 2001, str. 94-108.
  3. ^ Kurpejovikić 2006.
  4. ^ Jović 2013, str. 132-159.
  5. ^ „Muslimani su nacionalna manjina”. Politika. Pristupljeno 10. 1. 2019. 
  6. ^ Matica muslimanska Crne Gore
  7. ^ Selimović 2001, str. 163-181.
  8. ^ Lučić 2009, str. 97–115.
  9. ^ Sarač 2009, str. 153–184.
  10. ^ Kurpejović 2013, str. 1-5.
  11. ^ „Zaspali smo kao muslimani, a probudili se kao Bošnjaci”. Dojče vele. Pristupljeno 10. 1. 2019. 
  12. ^ Lisica 1995, str. 133.
  13. ^ „Muslimani u Vojsci Republike Srpske”. RTRS. Pristupljeno 11. 1. 2019. 
  14. ^ „Komandant Ismet Đuherić - "Meša Selimović" VRS”. RTRS. Pristupljeno 11. 1. 2019. 
  15. ^ „Musliman do muslimana u istom stroju”. Pravda.bl. Pristupljeno 11. 1. 2019. 
  16. ^ „Uvod”. Matica muslimanska Crne Gore. Pristupljeno 10. 1. 2019. 
  17. ^ „Rezultati Popisa 2013, Etnička/nacionalna pripadnost”. Agencija za statistiku BiH. Pristupljeno 10. 1. 2019. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Етнички_Муслимани_у_Републици_Српској&oldid=26879889”