Ivan Jugović
| Ivan Jugović | |
|---|---|
 Ivan Jugović | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1772. |
| Mesto rođenja | Sombor, Habzburška monarhija |
| Datum smrti | 1813. |
| Mesto smrti | Veliki Bečkerek, Austrijsko carstvo |
Ivan Jugović ili Jovan Savić (Sombor, 1772 — Veliki Bečkerek, 1813) bio je srpski profesor Velike škole u Beogradu i sekretar Praviteljstvujuščeg sovjeta. Bio je pripadnik austrofilske struje među ustanicima.
Biografija
[uredi | uredi izvor]Rođen je u Somboru. Njegovo pravo ime je bilo Jovan Savić, ali je nakon dolaska u Srbiju počeo koristiti ime Ivan Jugović. Po tvrdnji nekih njegovih rođaka, Jugović je bilo staro porodično prezime. Osnovnu školu (Normu Avrama Mrazovića) i Gramatikalnu školu završio je u rodnom gradu (neki biografi pretpostavljaju i učiteljski tečaj u Mrazovićevoj „Normi"), a šestogodišnju gimnaziju u Segedinu, nakon čega je studirao prava u Pešti. Po završetku pravnih studija, sa dobrom preporukom dekana peštanskog Pravnog fakulteta Emerika Kelemana (1797) za mitropolita Stefana Stratimirovića, Jovan Savić je 1. februara 1798. godine primljen za profesora pripremnog razreda Gimnazije u Karlovcima, a već naredne školske 1799/1800. godine postavljen je za profesora prvog gramatikalnog razreda. Profesuru je napustio 1. marta 1802. godine i prešao je u Vršac, za sekretara vladike Josifa Jovanovića Šakabente. U to vreme bio je u sukobu sa mitropolitom Stratimirovićem, pa je 1805. godine ostao i bez položaja u Vršcu. U jesen iste godine prešao je u ustaničku Srbiju, u Smederevo, gde je, pod pseudonimom Ivan Jugović, ubrzo postao pisar u Praviteljstvujuščem sovjetu. Početkom 1807. godine, nakon smrti Božidara Grujovića, prvog sekretara Sovjeta, Jugović je postavljen na njegovo mesto. Početkom septembra iste godine upućen je u diplomatsku misiju u štab ruske vojske u Bukureštu, kako bi se primirje između Rusa i Turaka proširilo i na Srbiju. Na osnovu intriga ruskog izaslanika u Srbiji Konstantina Rodofinikina, Jugović je krajem 1807. godine otpušten iz službe u Sovjetu. Ostavši bez posla, Ivan Jugović je rešio da po uzoru na Mađarsku kraljevsku akademiju osnuje u Beogradu školu u kojoj će biti učene više nauke i u kojoj će biti školovani budući narodni poglavari i upravitelji Srbije. Velika škola je, zalaganjem Jugovića, svečano otvorena 31. avgusta (12. septembra po novom kalendaru) 1808. godine. Za njenog prvog upravitelja imenovan je Dositej Obradović, a Jugović je tokom prvog polugodišta bio njen jedini profesor. Krajem 1808. godine. Ivan Jugović je politički rehabilitovan i nalazio se na čelu diplomatske misije koja je više meseci boravila u Jašiju, u štabu ruske vojske, na pregovorima sa feldmaršalom knezom Aleksandrom Prozorovskim o budućem statusu Srbije. Na povratku iz ove misije, Jugović je bio imenovan za predsednika beogradskog Magistrata, a u martu 1810. godine nalazio se u diplomatskoj misiji kao Karađorđev izaslanik kod austrijskog cara Franca I u Beču. Početkom 1811. godine ponovo je imenovan za prvog sekretara Praviteljstvujuščeg sovjeta. Kada je u martu 1811. godine umro Dositej Obradović, na njegovo mesto popečitelja prosveštenija (ministra prosvete u ustaničkoj srpskoj vladi) imenovan je Ivan Jugović.[1] U sukobu rusofilske i austrofilske struje (kojoj je pripadao Jugović[2]) u srpskom političkom vrhu, Ivan Jugović je, sa Miljkom Radonjićem i Mihailom Grujovićem, krajem 1812. godine isteran iz Sovjeta. Beograd je napustio početkom marta 1813. godine, a poslednje mesece života proveo je između Bačke Palanke, Temišvara, Beča i Velikog Bečkereka (danas Zrenjanin), gde je i umro 7/19. novembra 1813. godine. Sahranjen je u porti bečkerečke Svetouspenske crkve.[3]
Jovan Savić - Ivan Jugović bio je poliglota koji je uz maternji srpski tečno govorio i razumeo još šest jezika (latinski, nemački, mađarski, ruski, italijanski i francuski).[3] Bio je darovit pravnik i pisac, prevodilac, hroničar i pesnik, i nenadmašan besednik. Imao je jednu od presudnih uloga u učvršćivanju srpske samostalnosti i oblikovanju državnog ustrojstva ustaničke Srbije, a Jugovićeve ideje o jakoj, slobodnoj i samostalnoj nacionalnoj državi, koja će biti nosilac narodnih težnji za oslobođenje i drugih krajeva u kojima žive Srbi, nekoliko decenija su prethodile „Načertaniju" Ilije Garašanina. Obrazovan i uman, ponosan i otvoren, ali nemirnog duha i bujnih ličnih i političkih strasti, Somborac Ivan Jugović (Jovan Savić), za nepunih osam godina boravka u ustaničkoj Srbiji, postao je uz Dositeja Obradovića najpoznatiji i najuticajniji prečanski Srbin u nacionalnoj, političkoj i prosvetnoj istoriji svog vremena. Njegova uloga bila je ključna za pokretanje Velike škole, čije duboke obrazovne korene danas baštini Univerzitet u Beogradu, pa je time ovaj somborski erudita, sa istančanim osećanjem za meru nacionalnog i civilizacijskog, zabeležen i kao trajan zadužbinar srpskog obrazovanja.[4]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Gavrilović, Andra, ur. (1901). Znameniti Srbi XIX. veka, godina I. Zagreb: Srpska štamparija. str. 76.
- ^ Miladinović, Ivan (11. 9. 2016). „Srbi, špijuni bečkog dvora”. Večernje novosti onlajn.
- ^ a b Gavrilović, Andra, ur. (1901). Znameniti Srbi XIX. veka, godina I. Zagreb: Srpska štamparija. str. 77.
- ^ Sažetak iz knjige Milana Stepanovića: Jovan Savić - Ivan Jugović, Pedagoški fakultet u Somboru, Sombor, 2008
Spoljašnje veze
[uredi | uredi izvor]- Vuk Karadžić: Životi najznatnijih srpskih poglavica našega vremena
- Živorad Janković: Ivan Jugović osnivač Velike škole („Pravoslavlje“ br. 911)
- Jovan Savić (Ivan Jugović) - osnivač Velike škole u Beogradu i utemeljitelj visokog školstva u Srba, Norma, Novi Sad, 2008. godine
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
