Libijsko more
Libijsko more (grčki, Λιβυκό Πέλαγος, Livykó Pélagos, arapski, البحر الليبي) je deo Sredozemnog mora između libijske obale i delte Nila u severnoj Africi na jugu i grčkih ostrva Kitera, Krit i Karpatos na severu. Zapadna granica ovog mora je nejasna i obično se navodi Tunis, a kao istočna granica navodi se Levantsko more.[1]
Komunicira sa Jonskim morem, na severozapadu, Kritskim morem, na severu, Egejskim morem, na severoistoku i Levantskim morem na istoku.
Upotreba naziva[uredi | uredi izvor]
Naziv Libijskog more danas se koristi jako retko uglavnom neformalno, i kao takvo ono nije upisano u mnogim kartama. Na primer Međunarodna hidrografska organizacija ne priznaje takvo more na Mediteranu.[2]
Međutim postoje izvori o korišćenju ovog naziva još iz davnih vremena, od strane drevnih kartografa i navigatora, kao što su bili:[3]
- Polibije — 3. vek pre nove ere,
- Strabo — 1. vek pre nove ere,
- Plutarh — 1. vek pre nove ere.
- Koji su u najširem smislu, celokupno Sredozemno more na obali Severne Afrike, u užem smislu smislu, smatrali more od zapadnih granica Egipta do zapadnih granica drevne Libije, i do zaliva Sidra do južne obale Krita, a u širem smislu, Libijsko more je uključivalo tzv Afričko more (latinski, Africum mare, Mare Africanum), ili područje od Zaliva e Sirta do ušća reke Oued el-Kebir u današnjem Alžiru,[4] ili, prema drugim izvorima, samo područje do istočne obale današnjeg Tunisa.[5][6]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Libijsko more kao deo Sredozemnog mora nalazi se severno od afričke obale drevne Libije (obala današnje istočne Libije i zapadnog Egipta, između Tobruka i Aleksandrije) i južne obale Krita. Kako ne postoje jasno definicije granica Libijskog mora, obično se uzimaju jasno definisane granice Jonskog, Egejskog, Kritskog i Levantskog mora.
Ostrva[uredi | uredi izvor]
Libijskog more je nasuprot susednog Egejskog mora (prekrivenog ostrvima), po mišljenju pomoraca otvoreno more, jer ima samo nekoliko malih ostrva. Sva ostrva u Libijskom moru mogu se podeliti na: ostrva u grčkim teritorijalnim vodama i ostrva u libijskim teritorijalnim vodama.
- Ostrva u grčkim teritorijalnim vodama
Među ostrvima duž južne obale Krita spadaju:
- Gavdos, koje je najveći od njih i jedino stalno naseljeni ostrvo na oko 30 kilometara južno od obale Krita. Ovo ostrvo se smatra i krajnjom južnom tačkom Evrope,
- Gavdopoulos (utočište morske ptice ),
- Kufonisi,
- Paksimadja,
- Krisi,
- Ostrva u libijskim teritorijalnim vodama
Ova ostrva su duž libijske obale i ima ih nekoliko, mada se ona obično smatraju delovima zaliva Gabes i Sidra.
Klima[uredi | uredi izvor]
Na prostrima Libijskog mora leti preovlađuju kontinentalne vazdušne mase koje stižu s juga, iz severne Afrike, ili sa severa, sa pregrejane kopnene mase istočne Evrope. Zimi preovlađuju okeanske vazdušne mase koje donose cikloni s Atlantika.
Klimu karakterišu žarka, suva leta (srednje julske temperature iznose od 19 °C do 30 °C) i blage, vlažne zime (srednje januarske temperature iznose od 2 °C do 12 °C). Proleće nastupa rano, dok je jesen duga i topla. Sneg retko pada i obično se zadržava nekoliko dana samo u severnom obodu oblasti.
Klimu ovog područja odlikuje veliki broj vedrih dana u godini.
Libijsko more je hladnije od ostatka istočnog Mediterana, posebno u delu južne obale Krita, zbog dubokog morskog dna i jakih struja.
Gradovi[uredi | uredi izvor]
Najvažniji grad koji se kupa u ovom moru je Bengazi u Libiji, a potom slede Ierapetra i vojna baza Timpaki, na obali Krita.
Fauna[uredi | uredi izvor]
Libijsko more je bogato i važno utočište nekih vrsta riba poput plavooke tune, za koju se veruje da je poslednja populacija mlade tune. Takođe je važno stanište za polaganje jaja morskih kornjača.
Galerija[uredi | uredi izvor]
-
Plaža Prevali (Krit) na ušću reke Kurtaliotis u Libijsko more -
Panorama Libijskog mora -
Pogled na Paksimadu malo nenaseljeno ostrvo sa severoistočne obale Krita
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Wood, L.: Sea Fishes of the Mediterranean including Marine Invertebrates, 2015, str. 4, 6.
- ^ „Limit of Oceans and Seas” (PDF). web.archive.org. 8. 10. 2011. Arhivirano iz originala 08. 10. 2011. g. Pristupljeno 16. 5. 2020.
- ^ Libyan Sea in: George Ripley and Charles Anderson Dana, The New American Cyclopaedia: A Popular Dictionary of General Knowledge, 1861, D. Appleton and Co.
- ^ Tour, Louis Brion de La (1787). Atlas et tables élémentaires de géographie ancienne et moderne, adopté par plusieurs écoles royales militaires (na jeziku: francuski). J. Barbou.
- ^ „Dictionary of Greek and Roman Geography (1854), LABANAE AQUAE, LIBYCI MONTES, LI´BYCUM MARE”. www.perseus.tufts.edu. Pristupljeno 16. 5. 2020.
- ^ „Carte de la Méditerranée du VIIe au Ve siècle av. J.-C.”. www.cosmovisions.com. Pristupljeno 16. 5. 2020.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Libijsko more na Vikimedijinoj ostavi
