Pavlimir Belo
.png)
Pavlimir zvani Belo ili Belimir (lat. Pavlimirus Bello/Bellimirus) je ličnost iz Letopisa popa Dukljanina, o kome nema pomena u drugim istorijskim izvorima. Prema slovu Letopisa, rođen je u Rimu, kao sin kraljevića Petrislava i unuk izbeglog kralja Radoslava. Isti Letopis opširno izlaže o Pavlimirovom dolasku iz Apulije u Travuniju, potčinjavanju oblasnih banova i župana, proglašenju za kralja, uspostavljanju vlasti nad svim primorskim i zagorskim oblastima, sukobima sa velikim županom Ljutomirom u oblastima Polimlja i Raške, a potom i o ratovanju protiv Mađara u Posavini. Njegovu vladavinu Letopis okvirno smešta u period nakon smrti Časlava, poznatog srpskog vladara iz prve polovine 10. veka, koji se u Letopisu prikazuje kao Pavlimirov stric, a nakon kazivanja o vladavini Pavlimira izlažu se potonja zbivanja iz vremena vizantijskog cara Jovana I Cimiskija (969-976). Pavlimiru se u Letopisu pripisuje osnivanje gradova Dubrovnika i Bijeljine, kao i podizanje crkve Svetog Petra i Pavla u Rasu.[1][2][3][4][5]
Pretpostavke
[uredi | uredi izvor]
Pomenuti podaci o Pavlimiru iz Letopisa popa Dukljanina različito su tumačeni i vrednovani u istoriografiji, uz iznošenje raznih pretpostavki o tadašnjim dinastičkim odnosima i opštim prilikama u srpskim zemljama. Povodom ključnog pitanja o Pavlimirovoj istoričnosti, u nauci nema opšte saglasnosti, pošto ga neki istraživači smatraju stvarnom istorijskom ličnošću, dok drugi izražavaju oprez ili sumnju, usled odsustva potvrde u drugim izvorima i znatne hronološke i genealoške nepouzdanosti samog Letopisa.[6][4][5]
Danijele Farlati u delu Illyricum sacrum o Pavlimiru piše kao o kralju dalmatinske Srbije:[7][8]
Paulimir je pokorio moćnike i banove koji su, poslije smrti Časlava, koji je protjerao Radoslava, svog oca, a njegovog đeda, podelili među sobom srpsko kraljevstvo. S druge strane, Gornju Meziju, ili unutrašnju Srbiju, koju je bio zauzeo Višeslav, jedan od banova Srbije o kome govori Porfirogenit, nije mogao da povrati. Stoga se morao zadovoljiti dalmatinskom Srbijom. Poslije toga je srpsko kraljevstvo bilo podijeljeno na dva dijela. Jedan dio su dobili Paulimirovi sinovi i unuci, čiju je genealogiju sastavio Pop Dukljanin, a drugi sinovi i unuci Višeslavovi, o kojima govori Porfirogenit. Ali, poslije skoro sto godina, obje Srbije su se ujedinile u jedno kraljev-stvo pod vlašću jednog kralja, koji je po najvišem pravu jednako upravljao i mezijskim Srbima kao i dalmatinskim. Paulimir je, pošto je pobijedio raškog župana, podigao u ovom kraju hram, dostojan kraljevskog veličanstva, pod imenom Svetog Petra, princa među Apostolima, kako stoji kod Dukljanina, i pobrinuo se da se odlikuje kao episkopsko sjedište.
Farlati ga u indeksu imena na kraju 6. dijela Svetog Ilirika naziva: Paulimirus Rex Serblorum.[9]
Dubrovački književnik Junije Palmotić je napisao dramu Pavlimir. Ruski naučnik Pavle Rovinski je smatrao da se predanja Bjelopavlića o Bijelom Pavlu odnose upravo na Pavlimira.[10]
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Mošin 1950, str. 69-72.
- ^ Mijušković 1988.
- ^ Živković 2004, str. 9-32.
- ^ a b Živković 2006.
- ^ a b Živković 2009.
- ^ Banašević 1971.
- ^ Farlati, Daniele (1817). Illyrici sacri, svezak VII str. 5., desni stubac dolje (napomena: ne rimsko V nego arapski broj 5. br. str.). Mleci.
- ^ Nikčević, Vojislav D. (2014). Monumenta Montenegrina, str. 698-700 (PDF). Podgorica: Matica crnogorska.
- ^ Farlati, Danijele (1800). Illyrici sacri, Ecclesia Ragusina cum suffraganeis, et ecclesia Rhiziniensis et Catharensis, svezak VI str. 534). Mleci.
- ^ Rovinski 1998, str. 60.
Izvori i literatura
[uredi | uredi izvor]Izvori
[uredi | uredi izvor]- Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog.
- Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga.
- Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
- Mošin, Vladimir, ur. (1950). Ljetopis popa Dukljanina. Zagreb: Matica hrvatska.
- Orbini, Mauro (1601). Il Regno de gli Slavi hoggi corrottamente detti Schiavoni. Pesaro: Apresso Girolamo Concordia.
- Orbin, Mavro (1968). Kraljevstvo Slovena. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantiski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98.
- Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Banašević, Nikola (1971). Letopis Popa Dukljanina i narodna predanja. Beograd: Srpska književna zadruga.
- Živković, Tibor (2000). Sloveni i Romeji: Slavizacija na prostoru Srbije od VII do XI veka (PDF). Beograd: Istorijski institut.
- Živković, Tibor (2002). Južni Sloveni pod vizantijskom vlašću (600—1025). Beograd: Istorijski institut; Službeni glasnik.
- Živković, Tibor (2004). „Legenda o Pavlimiru Belu” (PDF). Istorijski časopis. 50 (2003): 9—32.
- Živković, Tibor (2006). Portreti srpskih vladara (IX-XII vek) (PDF). Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva.
- Novaković, Relja (1981). Gde se nalazila Srbija od VII do XII veka (istorijsko-geografsko razmatranje): Problemi i znanja. Beograd: Istorijski institut.
- Apolonovič Rovinski, Pavel (1998). Etnografija Crne Gore, tom I. CID - Podgorica.
- Fine, John Van Antwerp Jr. (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press.