Travunija

Kneževina Travunija
Travunija u 9. veku
Geografija
Kontinent		Evropa
Regija		Balkan
Politika
Oblik države		kneževina
— Knez
Istorija
Istorijsko doba		srednji vek
— Osnivanje		9. vek
— Ukidanje		12. vek
Zemlje prethodnice i naslednice
Prethodnice:		Naslednice:
	Vizantija	Duklja
	Kneževina Srbija	Raška

Travunija (lat. Tribunia) je srpska istorijska oblast, koja je tokom ranog srednjovekovnog razdoblja postojala kao posebna udeona kneževina u sklopu srpskih zemalja. Travunska kneževina je tokom 9. i 10. veka obuhvatala jugoistočne delove današnje Hercegovine, najzapadnije delove današnje Crne Gore i krajnji južni deo današnje Dalmacije, uključujući i Konavle. Glavni istorijski izvor za istoriju ove kneževine su istoriografski spisi vizantijskog cara Konstantina VII Porfirogenita, koji je Travuniju opisao kao jednu od srpskih oblasti:

Zemlja Travunjana i Konavljana je jedna. Tamošnji stanovnici vode poreklo od nekrštenih Srba, koji su tu živeli od onog arhonta koji je prebegao caru Irakliju iz nekrštene Srbije ... Arhonti Travunije uvek su bili pod vlašću arhonta Srbije.

Granice i gradovi u Travuniji

Srpske zemlje u 9. veku

Srpske oblasti i gradovi u 9. i 10. veku

Srpske zemlje u 10. veku

Travunija se prostirala od Dubrovnika do Boka kotorske. Na severozapadu se graničila sa Zahumljem, na jugoistoku sa Dukljom, dok joj je severni sused bila glavna srpska oblast Srbija. U njoj su se nalazili utvrđeni gradovi:

• Travunija (današnje Trebinje)
• Ormos (današnji Vrm na Trebišnjici)
• Risan
• Lukavec
• Zetliv ili Zatleblje

Prošlost Travunije

Od svog samog nastanka vladari Travunije bili su potčinjeni vrhovnom knezu (arhontu) svih Srba na Balkanu knezu Srbije iz porodice Vlastimirovića. Smrću Časlava Klonimirovića nestaje jedinstvene srpske države, a srpske oblasti, među kojima je i Travunija, potpadaju pod vizantijsku vlast i postaju njeni vazali. Dukljanski vladar Stefan Vojislav nakon pobede nad Vizantijom u bici kod Bara 1042. godine, proširuje svoju vlast na Travuniju i Zahumlje. Kada je Duklja 1077. godine postala prva srpska kraljevina, u njenom sastavu se nalazila i Travunija, koja nakon raspada Duklje ulazi u sastav Srbije pod Nemanjićima.

U poveljama Nemanjića

• U povelji kralja Stefana Radoslava Dubrovčanima u titulaturi se navodi: "Stefan... vѣrnьі kralь vsѣhь rašьkihь zemlь i trevuniiskiihь..."
• U povelji kralja Stefana Vladislava Dubrovčanima u titulaturi se navodi: "...Stefanь Vladislavь s pomokiю Božiovь kralь vsѣhь raškihь zemlь i Dioklitie i Dalьmacie i Trovounie i Zahlьmѥ..."

Vladari Travunije

• Kneževina Travunija
  • Beloje, župan Travunije (početak IX veka)
  • Krajina, knez Travunije (sredina IX veka)
  • Hvalimir, knez Travunije (druga polovina IX veka)
  • Čučimir, knez Travunije (prva polovina X veka)
• Travunija u Kneževini Srbiji
  • Petar Gojniković, srpski knez (892—918)
  • Časlav Klonimirović, srpski knez (sredina X veka)
• Travunija u Zahumlju (Humu)
  • Mihajlo Višević, knez Zahumlja (920–940)
• Travunija u sastavu Dukljanske države (od 1019. — do sredine XII veka)
  • Dragimir, knez Travunije i Zahumlja (početak XI veka)
  • Stefan Vojislav, knez Duklje (1034 — oko 1050)
  • Mihailo Vojislavljević, kralj Duklje (oko 1050—1081)
  • Konstantin Bodin, kralj Duklje (1081—1101)
  • Dobroslav II, kralj Duklje (1101—1102, 1102)
  • Mihailo Vojislavljević, kralj Duklje (1101—1102)
  • Kočapar, kralj Duklje (1102—1103)
  • Vladimir Vojislavljević, kralj Duklje (1103—1114)
  • Đorđe Bodinović, kralj Duklje (1114—1118, 1125—1131)
  • Grubeša, kralj Duklje (1118—1125)
  • Gradihna, kralj Duklje (1131—1148)
  • Radoslav Gradišnić, knez Duklje (sredina XII veka)
  • Desa, župan Duklje, Travunije i Zahumlja (sredina XII veka)
  • Grdeša, župan Travunije (druga polovina XII veka)
• Travunija u državi Nemanjića (od druge polovine 12. veka, do sredine 14. veka)
  • Miroslav, veliki knez Humski (druga polovina XII veka)
  • Rastko, župan Humski (1191)
  • Toljen, knez Humski (kraj XII veka)
  • Stefan Radoslav, knez Zahumlja (kraj XII i početak XIII veka)
  • Petar, knez Humski (početak XIII veka)
  • Toljen II, knez Humski (prva polovina XIII veka)
  • Andrija, veliki knez Humski (sredina XIII veka)
  • Bogdan, župan Humski (sredina XIII veka)
  • Đorđe, župan Humski (sredina XIII veka)
  • Radoslav, župan Humski (sredina XIII veka)
  • Jelena Anžujska kraljica Zete, Travunije, Plava i Poibarja (kraj XIII veka)
  • Konstantin Nemanjić, knez Zahumlja (početak XIV veka)
  • Nikola, župan Zahumlja (prva polovina XIV veka)
  • Vojvoda Vojin (prva polovina XIV veka)
• Travunija u sastavu Zemlje Vojinovića (1355—1373)
  • Vojislav Vojinović, knez Humski (oko 1355—1363)
  • Nikola Altomanović Vojinović, knez Humski (1366—1373)
• Travunija u sastavu Bosne (1373—1448)
  • Vuk Kosača (druga polovina XIV veka)
  • Vlatko Vuković (druga polovina XIV veka)
  • Sandalj Hranić Kosača, knez Zahumlja (1393—1435)
• Travunija u sastavu Vojvodstva Svetog Save (Hercegovina)
  • Stefan Vukčić Kosača, herceg (1435–1466)
  • Vladislav Hercegović, herceg (1466—1483), sin Stefana Vukčića Kosače
  • Vlatko Hercegović, herceg (1466–1483), sin Stefana Vukčića Kosače

Izvori i literatura

Izvori

• Moravcsik, Gyula, ur. (1967) [1949]. Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio (2. izd.). Washington: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies. 
• Ferjančić, Božidar (1959). „Konstantin VII Porfirogenit”. Vizantijski izvori za istoriju naroda Jugoslavije. 2. Beograd: Vizantološki institut. str. 1—98. 
• Kunčer, Dragana (2009). Gesta Regum Sclavorum. 1. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog. 
• Živković, Tibor (2009). Gesta Regum Sclavorum. 2. Beograd-Nikšić: Istorijski institut, Manastir Ostrog. 
• Živković, Tibor (2012). De conversione Croatorum et Serborum: A Lost Source. Belgrade: The Institute of History. 
• Živković, Tibor (2013). De conversione Croatorum et Serborum: Izgubljeni izvor Konstantina Porfirogenita. Beograd: Zavod za udžbenike. 
• Mijušković, Slavko, ur. (1988) [1967]. Ljetopis popa Dukljanina (2. izd.). Beograd: Prosveta & Srpska književna zadruga. 
• Pertz, Georg Heinrich, ur. (1845). Einhardi Annales. Hanover. 
• Scholz, Bernhard Walter, ur. (1970). Carolingian Chronicles: Royal Frankish Annals and Nithard's Histories. University of Michigan Press. 
• Thurn, Hans, ur. (1973). Ioannis Scylitzae Synopsis historiarum. Berlin-New York: De Gruyter. 
• Flusin, Bernard; Cheynet, Jean-Claude, ur. (2003). John Scylitzès: Empereurs de Constantinople. Paris: Lethielleux. 
• Šišić, Ferdo, ur. (1928). Letopis Popa Dukljanina. Beograd-Zagreb: Srpska kraljevska akademija. 
• Wortley, John, ur. (2010). John Skylitzes: A Synopsis of Byzantine History, 811–1057. New York: Cambridge University Press. 

Literatura

• Blagojević, Miloš (1983). „Pregled istorijske geografije srednjovekovne Srbije”. Zbornik Istorijskog muzeja Srbije. 20: 45—126. 
• Blagojević, Miloš (1997). Državna uprava u srpskim srednjovekovnim zemljama. Beograd: Službeni list SRJ. 
• Blagojević, Miloš (2011). Srpska državnost u srednjem veku. Beograd: Srpska književna zadruga. 
• Blagojević, Miloš; Medaković, Dejan (2000). Istorija srpske državnosti. 1. Novi Sad: Ogranak SANU. 
• Mišić, Siniša (1996). Humska zemlja u srednjem veku. Beograd: DBR International Publishing. 
• Mišić, Siniša (2014). Istorijska geografija srpskih zemalja od 6. do polovine 16. veka. Beograd: Magelan Pres. 
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta. 
• Ostrogorski, Georgije (1970). Vizantija i Sloveni. Beograd: Prosveta. 
• Đuro Tošić: Rana prošlost Travunije, Godišnjak Društva istoričara BiH 39 (1988) 42-49.
• Đuro Tošić: Zemljoradnja u srednjovjekovnoj župi Trebinje, Godišnjak Društva istoričara BiH 40-41 (1989-1990) 311-316.
• Đuro Tošić: Srednjovjekovna župa Trebinje (istorijsko-geografsko-topografski osvrt), Prilozi. Istorijski institut Sarajevo 24, 25/26 (1990) 65-101.
• Đuro Tošić: Trebinjski kraj u sklopu nemanjićke Srbije, Kalendar Prosvjeta za 1992. godinu. — Sarajevo, 1992, 110-127.
• Đuro Tošić: Stočarstvo u srednjovjekovnoj trebinjskoj oblasti, u: Istorijski glasnik 1-2 (1995) 37-50.
• Đuro Tošić: Uprava i sudstvo u srednjovjekovnoj župi Trebinje, u: Istorijski glasnik 1-2 (1996) 7-17.
• Đuro Tošić: Srednjovjekovni život u trebinjskoj oblasti : feudalna sredina na primjeru jedne regije, u: Nastava istorije 3, 6 (1997) 34-39.
• Đuro Tošić: Srpske primorske zemlje (Zeta i Travunija) u XIII veku, u: Kralj Vladislav i Srbija XIII veka : naučni skup 15-16. novembar 2000. — Beograd : Istorijski institut, 2003, 63-72.
• Đuro Tošić: Trebinjska oblast u srednjem vijeku. — Beograd : Istorijski institut SANU, 1998.
• Tošić, Đuro (2005). „Trebinjci i Zahumljani u srednjovjekovnom Kotoru”. Istraživanja: Filozofski fakultet u Novom Sadu. 16: 221—227. 
• Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea. 
• Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium. 
• Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade, ur. (1999). Leksikon srpskog srednjeg veka. Beograd: Knowledge. 
• Ćorović, Vladimir (1933). Istorija Jugoslavije. Beograd: Narodno delo. 
• Ćorović, Vladimir (1940). Historija Bosne. Beograd: Srpska kraljevska akademija. 
• Ćorović, Vladimir (1997). Istorija srpskog naroda.