23. mart

23. mart je 82. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (83. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 283 dana.

Događaji

mart
P	U	S	Č	P	S	N
				1	2	3
4	5	6	7	8	9	10
11	12	13	14	15	16	17
18	19	20	21	22	23	24
25	26	27	28	29	30	31

• 1400 — Ho Kui Li je zbacio vijetnamsku dinastiju Čan, nakon 175 godina vladavine.
• 1801 — U zaveri dvorskih oficira ubijen ruski car Pavle I Petrovič Romanov. Nasledio ga sin Aleksandar I.
• 1861 — Ujedinjena Italija formirala prvu Vladu, prvi premijer postao grof Kamilo Benso di Kavur, istaknut borac za ujedinjenje Italije.
• 1903 — U demonstracijama oko 5.000 studenata, đaka i radnika nasilno demonstriralo protiv apsolutističkog režima srpskog kralja Aleksandra Obrenovića, koje su organizovali studenti-socijalisti Dimitrije Tucović i Triša Kaclerović jer im nije dozvoljeno održavanje promarksističkog skupa, u Beogradu u sukobu s policijom poginulo pet, ranjeno šest ljudi. Uhapšeno više od 120 demonstranata, protiv 27 podignuta optužnica, a Tucović i Kaclerović emigrirali.
• 1905 — Oko 1500 Krićana, predvođenih Elefteriosom Venizelosom, okupilo se u selu Teriso da bi zatražili ujedinjenje ostrva sa Grčkom, što je bio početak Teriškog ustanka.
• 1912 — Završen šahovski turnir u San Sebastijanu, Španija. Pobedio je Artur Rubinštajn.
• 1918 — Gigantski nemački top "Debela Berta" u Prvom svetskom ratu bombardovao Pariz s više od 100 km razdaljine.
• 1919 — Benito Musolini u Milanu osnovao Fašističku partiju.
• 1923 — U Nišu je potpisan sporazum između Kraljevina SHS i Bugarske u vezi sa međudržavnim problemima ove dve države.
• 1933 — Rajhstag je usvojio Zakon o posebnim ovlašćenjima, što je omogućilo da Adolf Hitler postane diktator Nemačke.
• 1939 — Mađarsko ratno vazduhoplovstvo je napalo štab Slovačkog ratnog vazduhoplovstva, čime je započelo Slovačko-mađarski rat.
• 1945 — Počela bitka na Rajni u Drugom svetskom ratu. Sukob saveznika i Nemačke završen u aprilu pobedom savezničkih snaga.
• 1950 — Konvencija o osnivanju Svetske meteorološke organizacije stupila na snagu. Taj dan se obeležava kao Svetski meteorološki dan.
• 1956 — Pakistan, prema novom Ustavu, postao Islamska Republika.
• 1966 — Kanterberijski nadbiskup sastao se u Rimu s papom. To je bio prvi susret dva crkvena poglavara od osnivanja Anglikanske crkve, 400 godina ranije.
• 1983 — Američki predsednik Ronald Regan je u televizijskom obraćanju predstavio Stratešku odbrambenu inicijativu, plan razvoja tehnologije presretanja i obaranja neprijateljskih balističkih raketa.
• 1999 — Predsednik Jugoslavije Slobodan Milošević odbio, posle višednevnih pregovora s međunarodnim posrednicima, uključujući specijalnog izaslanika SAD Ričarda Holbruka, mirovni plan za Kosovo i razmeštanje stranih trupa u Pokrajini. Generalni sekretar NATO potom aktivirao naredbu o početku vazdušnih udara na Jugoslaviju, koji su počeli narednog dana.
• 2001 — Posle petnaestogodišnje misije u svemiru, ruska svemirska stanica Mir, uništena je potapanjem u Tihom okeanu.
• 2002 — Egipatski sud osudio svog državljanina, inženjera Šerifa al Falalija, na 15 godina zatvora uz težak rad zbog špijunaže za Izrael. Predsednik Hosni Mubarak prethodno odbacio ranije donetu oslobađajuću presudu.
• 2003 — Preko 92 odsto građana Slovenije se na referendumu izjasnilo za ulazak zemlje u Evropsku uniju.
• 2005 — U požaru i eksploziji u rafineriji nafte u Teksas Sitiju poginulo je 15 osoba.
• 2006 — Potpisan Podgorički sporazum između Bošnjačke stranke i Demokratske partije socijalista Crne Gore. Objavljen amaterski snimak kako četiri člana DPS-a pokušavaju da potkupe jednog glasača da na referendumu glasa za nezavisnost Crne Gore. opširnije
• 2021 — Terorizam: Desetoro ljudi, među kojima jedan policajac, ubijeno je u pucnjavi u jednom supermarketu u američkoj državi Kolorado.

Rođenja

• 1754 — Jurij Vega, slovenački matematičar i artiljerac. († 1802)
• 1769 — Vilijam Smit, engleski geolog. († 1839)
• 1823 — Skajler Kolfaks, američki političar, 17. potpredsednik SAD. († 1885)
• 1826 — Ludvig Minkus, austrijski violinista, kompozitor i dirigent. († 1917)
• 1863 — Svetolik Radovanović, srpski geolog. († 1928)
• 1881 — Rože Marten di Gar, francuski književnik, dobitnik Nobelove nagrade za književnost (1937). († 1958)
• 1881 — Herman Štaudinger, nemački hemičar, dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1953). († 1965)
• 1882 — Emi Neter, nemačka matematičarka. († 1935)
• 1887 — Huan Gris, španski slikar. († 1927)
• 1898 — Luj Adamič, slovenačko-američki književnik i prevodilac. († 1951)
• 1900 — Erih From, nemački socijalni psiholog, psihoanalitičar i humanistički filozof. († 1980)
• 1910 — Akira Kurosava, japanski reditelj, scenarista i producent. († 1998)
• 1915 — Vasilij Zajcev, sovjetski snajperista u Drugom svetskom ratu. († 1991)
• 1921 — Donald Kembel, engleski vozač brzih automobila i čamaca. († 1967)
• 1922 — Ugo Tonjaci, italijanski glumac, reditelj i scenarista. († 1990)
• 1927 — Sonja Hlebš, slovenačka glumica. († 2005)
• 1931 — Viktor Korčnoj, rusko-švajcarski šahista. († 2016)
• 1937 — Milo Miranović, srpski glumac. († 2003)
• 1942 — Lado Leskovar, slovenački pevač.
• 1942 — Mihael Haneke, austrijski reditelj i scenarista.
• 1944 — Majkl Najman, engleski kompozitor, pijanista, libretista i muzikolog.
• 1944 — Rik Okasek, američki muzičar i muzički producent, najpoznatiji kao suosnivač, pevač i gitarista grupe The Cars. († 2019)
• 1945 — Krasnodar Rora, hrvatski fudbaler. (prem. 2020)
• 1946 — Mirko Alvirović, srpski novinar i TV voditelj. († 2018)
• 1946 — Dragan Kresoja, srpski reditelj. († 1996)
• 1949 — Vladimir Lazarević, general-pukovnik Vojske Jugoslavije.
• 1952 — Kim Stenli Robinson, američki pisac.
• 1953 — Ivica Šurjak, hrvatski fudbaler.
• 1954 — Vesna Čipčić, srpska glumica.
• 1955 — Moziz Malon, američki košarkaš. († 2015)
• 1956 — Žoze Manuel Barozo, portugalski političar, premijer Portugalije (2002—2004) i 12. predsednik Evropske komisije.
• 1959 — Ketrin Kiner, američka glumica.
• 1961 — Milutin Petrović, srpski reditelj, scenarista, producent i muzičar.
• 1962 — Stiv Redgrejv, britanski veslač.
• 1964 — Houp Dejvis, američka glumica.
• 1966 — Marin Hinkle, američka glumica.
• 1967 — Olivera Kovačević, srpska novinarka i TV voditeljka.
• 1968 — Fernando Jero, španski fudbaler i fudbalski trener.
• 1970 — Đani Infantino, italijanski sportski funkcioner, 9. predsednik FIFA.
• 1971 — Aleksandar Džikić, srpski košarkaški trener.
• 1972 — Jonas Bjerkman, švedski teniser.
• 1973 — Jerži Dudek, poljski fudbalski golman.
• 1973 — Džejson Kid, američki košarkaš i košarkaški trener.
• 1973 — Milorad Mažić, srpski fudbalski sudija.
• 1974 — Žaume Kolet Sera, špansko-američki reditelj i producent.
• 1976 — Mišel Monahan, američka glumica.
• 1978 — Valter Samjuel, argetinski fudbaler.
• 1979 — Saša Vasiljević, bosanskohercegovački košarkaš.
• 1983 — Didžon Tompson, američki košarkaš.
• 1985 — Betani Matek Sands, američka teniserka.
• 1986 — Andrea Doviciozo, italijanski motociklista.
• 1988 — Srđan Vujaklija, srpski fudbaler.
• 1989 — Nikola Gulan, srpski fudbaler.
• 1990 — Haime Algersuari, španski automobilista, vozač Formule 1.
• 1990 — Gordon Hejvard, američki košarkaš.
• 1991 — Fakundo Kampazo, argentinski košarkaš.
• 1992 — Kajri Irving, američki košarkaš.
• 1996 — Aleksander Albon, tajlandski automobilista.
• 2000 — Svetozar Marković, srpski fudbaler.

Smrti

• 1842 — Anri Bejl Stendal, francuski pisac (* 1783)
• 1953 — Đorđe Jovanović, srpski vajar (* 1861)
• 1980 — Anita Mezetova, operska pevačica, profesor Fakulteta muzičke umetnosti u Beogradu. (* 1913)
• 1983 — Barni Klark, prvi čovek kojem je ugrađeno veštačko srce, s kojim je živeo 112 dana.
• 1994 — Luis Donaldo Kolosio, meksički političar (* 1950)
• 2003 — Vjeran Miladinović Merlinka, prvi srpski poznati transvestit (* 1958)
• 2004 — Oto Kum, SS-brigadefirer i general-major Vafen-SS i dobitnik Viteškog krsta sa hrastovim lišćem i mačevima.
• 2008 — Boris Dvornik, hrvatski glumac (* 1939)
• 2011 — Elizabet Tejlor, englesko-američka glumica (* 1932)

Praznici i dani sećanja

• Međunarodni praznici
  • Svetski meteorološki dan
• Srpska pravoslavna crkva slavi:
  • Svetog mučenika Kodrata Korintskog i drugi s njim
  • Svetog mučenika Kodrata Nikomidijskog
  • Prepodobnu mati Anastasiju

Vidi još

• Spisak datuma
• Spisak godina
• Spisak decenija
• Spisak vekova
• Spisak milenijuma