Grb Banje Luke

Banja Luka
Verzije
Srednji grb
Veliki grb
Detalji
Nosilac	Grad Banja Luka

Grb Banje Luke je zvanični simbol Banje Luke i postojan je u tri nivoa — kao osnovni ili mali, srednji i veliki grb.

Banja Luka ima dosta mladu heraldičku istoriju, čiji se počeci naziru u prvoj polovini 20. vijeka kad dolazi do prvog neuspjelog pokušaja uspostavljanja gradskog heraldičkog znamenja. Grad prvi put dobija zvanično znamenje za vrijeme Socijalističke Jugoslavije i ono opstaje sve do 1992. godine, kad Banja Luka u uslovima raspada države i rata u BiH sprovodi konkurs, na kojem je iznađen novi grb grada koji je bio zvanični simbol sve do 2013. godine. Tada je Ustavni sud Republike Srpske proglasio banjolučki grb neustavnim zbog povrede principa konstitutivnosti naroda i ravnopravnosti građana, a Banja Luka počinje potragu za novim grbom. Nakon četiri neuspjela pokušaja iznalaženja, početkom 2017. godine grad je usvojio novi trostepeni grb, rad arhitekte Dragomira Acovića i Ljubodraga Grujića.

Upotreba grba Banje Luke je regulisana statutom grada i posebnim gradskim propisima koji detaljno uređuju i sankcionišu upotrebu grba u različitim prilikama i mjestima.

Blazon

Grb Grada Banja Luka koristi se u tri nivoa — kao osnovni ili mali, srednji i veliki grb. Statutom Grada Banja Luka, ovaj simbol grada je definisan na način predstavljen ispod.

Osnovni grb

Blazon osnovnog grba:

„ Na štitu, podijeljeno, gore u crvenom srebrom i crnim spojnicama ozidani kameni bedem u čijem je središtu ista takva dvospratna kula lučno otvorena poljem sa po jednim crno otvorenim prozorom na spratovima i sa piramidalnim srebrnim krovom sa naglašenom strehom, i sa obje strane te kule sa po jednom srebrnom manjom jednospratnom kulom sa po jednim prozorom otvorenim crno i krovom kao što je opisano, a dolje srebrno sa plavim suočenim kljunovima dva čamca — dajaka iz bokova štita; preko svega talasasta plava greda iznad istog takvog pruta. ”

Srednji grb

Blazon srednjeg grba:

„ Na štitu, podijeljeno, gore u crvenom srebrom i crnim spojnicama ozidani kameni bedem u čijem je središtu ista takva dvospratna kula lučno otvorena poljem sa po jednim crno otvorenim prozorom na spratovima i sa piramidalnim srebrnim krovom sa naglašenom strehom, i sa obje strane te kule sa po jednom srebrnom manjom jednospratnom kulom sa po jednim prozorom otvorenim crno i krovom kao što je opisano, a dolje srebrno sa plavim suočenim kljunovima dva čamca — dajaka iz bokova štita; preko svega talasasta plava greda iznad istog takvog pruta.

Štit krunisan zlatnom kamenom ozidanom bedemskom krunom sa četiri vidljiva merlona i dijademom.

”

Veliki grb

Blazon velikog grba:

„ Srednji grb Grada okružen čuvarima, i to: desno prirodna figura Petra Kočića, odjevenog u tamnosivi redengot prema modi s početka 20. vijeka, a lijevo prirodna figura bana Svetislava Milosavljevića odjevenog u frak sa pripadajućim odlikovanjima i lentom. Oba čuvara drže prirodni drveni jarbol okovan zlatom sa koga se u polje vije kvadratni steg Republike Srpske opšiven zlatnim resama (desno), odnosno Banje Luke (lijevo). Steg Banje Luke istovjetne je sadržine kao štit osnovnog grba. Koplja oba stega ovjenčana su zlatnim trnovim vijencem. Postament grba je rukovijet zlatnog lišća divljeg kestena (Aesculus hippocastanum) prepletenog sa zelenim lisnatim grančicama lipe (Tilia tomentosa). ”

Upotreba

Upotreba i zaštita grba Banje Luke je uređena Statutom Grada i „Odlukom o upotrebi simbola Grada Banja Luka”. Normativni okvir za uređivanje tematike gradskog grba predstavlja „Zakon o lokalnoj samoupravi” Republike Srpske koji propisuje da „[...] oblik, sadržaj i upotreba simbola uređuju se statutom jedinice lokalne samouprave u skladu sa zakonom”.

Prema Odluci o upotrebi, simboli Grada ne smiju se oštećivati, niti upotrebljavati neprimjereno, nedolično, na način koji vrijeđa javni moral i dostojanstvo građana Banje Luke, i mogu se upotrebljavati samo u obliku, sa sadržinom i na način predviđen Statutom i Odlukom o upotrebi. Za upotrebu je potrebno odobrenje nadležnog organa i nijedan subjekat ne može koristiti simbole Grada, ukoliko mu to nije odobreno, na način propisan Odlukom o upotrebi. Rješenjem kojim se odobrava upotreba simbola Grada utvrđuje se, između ostalog, i namjena, uslov korišćenja i rok važenja, kao i druga ograničenja koja odgovaraju upotrebi simbola Grada u konkretnom slučaju. O upotrebi simbola Grada, za pravna i fizička lica, kao i za razne manifestacije koje se odvijaju pod pokroviteljstvom ili u čast Grada, odlučuju organizacione jedinice Gradske uprave Grada shodno svojoj nadležnosti i djelatnostima koje prate u okviru svog djelokruga rada.

Protiv ovog rješenja grada postoji mogućnost žalbe, koja se podnosi Gradonačelniku u definisanom roku u Odluci. Takođe, ukoliko se utvrdi da korisnik izdatog odobrenja za upotrebu grba, upotrebljava isti suprotno utvrđenoj namjeni i uslovima iz odobrenja, nadležna jedinica Gradske uprave koja se bavi nadzorom nad primjenom Odluke o upotrebi, može ukinuti akt kojim je odobreno korišćenje grba.

Izgled grba u sva tri nivoa, za službenu upotrebu će biti definisan etalonom (izvornikom) izrađenim na osnovu blazona iz Statuta. Etalon utvrđuje i propisuje Gradonačelnik i čuva ga u svom Kabinetu.

Zabranjena je upotreba grba ako je oštećen ili je svojim izgledom nepodoban za upotrebu. Grb se može izuzetno upotrijebiti kao sastavni dio drugih amblema i grbova, odnosno znakova, i to samo ako je u izvornom obliku i na način kojim se osigurava dostojanstvo i ugled grada. Upotreba grba Grada Banja Luka u umjetničkom stvaralaštvu i u vaspitno-nastavne svrhe slobodna je, pod uslovom da se ne protivi dobrom ukusu, društvenim i moralnim normama, heraldičkoj praksi i tradiciji, Odluci o upotrebi, te da ne vrijeđa ugled Grada Banja Luka.

Kad je o privrednoj aktivnosti riječ, regulativa je tu usmjerena ka apsolutnoj zabrani. Tako se grb grada ne može upotrebljavati kao robni ili uslužni žig, uzorak ili model, niti kao bilo koji drugi znak za obilježavanje roba ili usluga.

Kad je o službenoj upotrebi grba riječ, Odluka o upotrebi propisuje sljedeće:

„ 1) Veliki grb Grada oznaka je i simbol Grada.

1. Veliki grb ističe se na zgradi sjedišta Gradske uprave i svim ostalim zgradama gradske administracije, kao i u prostorijama gdje se održavaju sjednice Skupštine Grada, u Kabinetu gradonačelnika i u drugim službenim prostorijama po odluci gradonačelnika.

1. Veliki grb Grada ističe se u posebno svečanim prilikama kada se ističu značaj i tradicije Grada, odnosno kada se reprezentuje Grad i obavezno se utiskuje, odnosno štampa na poveljama, diplomama i drugim javnim priznanjima koje dodjeljuje Grad.

1. Veliki grb Grada ističe se na granici teritorije Grada.

1. Srednji grb Grada je i službeni grb Gradske uprave Grada i može se koristiti u redovnim aktivnostima svih organa Grada.

1. Srednji grb Grada koristi se na predmetima koji se daju u reprezentativne svrhe.

1. Srednji grb Grada koristi se na memorandumu, koverti, zvaničnoj pozivnici, čestitki, vizitkarti koje koriste funkcioneri Grada.

1. Osnovni (Mali) grb Grada je oznaka i simbol Grada, a koriste ga svi organi Gradske uprave za obilježavanje službenih prostorija i u službenoj upotrebi.

1. Osnovni grb se koristi:

— u sastavu obrazaca i javnih isprava, kad je to predviđeno zakonima, odlukama i drugim propisima;

— u sastavu oznaka na uniformama službenih lica Grada, kad je to predviđeno zakonima, odlukama i drugim propisima;

— na zvaničnim pozivnicama, čestitkama i sl. koje koriste rukovodioci odjeljenja i službi Gradske uprave;

— na tablama sa nazivima ulica na teritoriji Grada;

— u drugim slučajevima, ako njegova upotreba nije u suprotnosti sa ovom odlukom.

”

Grb može da se koristi samo u skladu sa heraldičkom, veksilološkom i sfragističkom praksom, a u Odluci u upotrebi je detaljno preciziran način i pravila kako je dozvoljeno propisano prikazivanje grba u ovom smislu. O sprovođenju svih ovih iznad navedenih pravila stara se Odjeljenje komunalne policije Gradske uprave Grada Banja Luka, koje u slučaju kršenja pravila ima pravo novčanog kažnjavanja prestupnika. Visina novčane kazne je, u zavisnosti o kojem je prekršaju riječ, različito stepenovana i utvrđena Odlukom o upotrebi.

Istorija

Prvi pokušaj definisanja

1. Grb po prijedlogu Bojničić—Dujšin

U Banjoj Luci, slično većini naselja na području Balkanskog poluostrva, zbog nepostojanja odgovarajućeg istorijskog ili društvenog i kulturnog preduslova, nije se primila i razvila gradska heraldička praksa — sve do 20. vijeka. Prvi pokušaj definisanja gradskog heraldičkog znamenja Banje Luke je preduzet u prvoj polovini 20. vijeka, u periodu nakon ujedinjenja Jugoslavije i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Riječ je o prijedlogu grba grada hrvatskog heraldičara Viktora Antuna Duišina koji je izradila slikarka Vera Bojničić, inače kćerka hrvatskog istoričara i heraldičara Ivana Bojničića Kninskog. Prijedlog je doživio neuspjeh i nije nikada ozbiljnije razmatran. (sl. 1)

Prijedlog grba sastojao se od sljedećih elemenata: osnovna sekvenca boja/metala (plavo—bijelo—crveno) koja aludira na zastavu Jugoslavije, odnosno na panslovenske boje, talasasta greda kao reminiscencija na rijeku Vrbas, utvrđeni grad kao aluzija na Kastel (s naglašenom asocijacijom na tvrđavu u grbu Zagreba), prisustvo polumjeseca i zvijezde (kao dvojna aluzija na grb Ilirije i element koji prati motiv tvrđave u grbu Zagreba). Štit je barokne forme (iako ona nema nikakvog utemeljenja u lokalnoj tradiciji), i bedemska kruna čija je struktura i konstrukcija izvedena iz pređašnje ugarske heraldičke norme za naseljena mjesta. Premda neusvojen, ovaj prijedlog grba je interesantan zbog nekih svojih elemenata, koji su ostali aktuelni i do danas.

Ovaj, kao i drugi slični prijedlozi za municipalne grbove u mjestima u kojima heraldička praksa nije postojala, pokrenut je prvenstveno iz političkih a ne heraldičkih razloga; bio je dio šireg ideološkog integrativnog poduhvata nakon stvaranja zajedničke jugoslovenske države, kojim se pokušavao prevazići i normatizovati društveni raskorak i razlika koja je postojala između teritorija i nacija koje su se našle u zajedničkoj državi, pa tako i u domenu municipalne heraldike, gdje je postojala više nego očigledna razlika između teritorija sa razvijenom heraldičkom praksom kao što je Slovenija, Hrvatska ili Vojvodina, i ostatka države gdje je ova praksa bila gotovo nepostojeća.

Socijalistička Jugoslavija — prvi grb

2. Grb opštine Banja Luka za vrijeme SFRJ

Druga polovina 20. vijeka donosi prekretnicu na planu zvaničnog simboličkog obilježavanja grada. Formalno-pravni osnov za donošenje novog obilježja je, kao i u drugim opštinama širom socijalističke Jugoslavije, bila statutarna odredba da „Opština ima svoj amblem”. I Banja Luka je donijela svoj. (sl. 2) Tako je u članu 5. Statuta Opštine Banja Luka iz 1974. godine, za amblem opštine definisano sljedeće:

„ Opština ima svoj amblem koji simboliše istorijske i slobodarske tradicije grada Banja Luka.

Amblem opštine Banja Luka predstavlja zeleno polje u obliku štita oivičeno trakom bijele boje, s tim što su bijelom bojom stilizovano predstavljeni spomenik palim borcima Bosanske krajine u gornjem dijelu, zidovi stare tvrđave Kastel u sredini i rijeka Vrbas u dnu polja.

Zvijezda petokraka crvene boje nalazi se u gornjem lijevom uglu zelenog polja.

”

Karakteristika amblema donesenih u ovom periodu je aktuelni dizajnerski pristup u definisanju obilježja, ahistoričnost kompozicije i motiv upotrebe amblema — koji nije bio reprezentativni, već za svojevrsnu ličnu upotrebu. Heraldičar Dragomir Acović u svojoj valorizaciji obilježja Banje Luke iz ovog perioda navodi:

„ [...] i njegov sadržaj [amblema] je diktiran političkom demagogijom koja počiva na brisanju istorijskog sjećanja i nametanja sadašnjosti kao neizbježnog modela budućnosti; ta budućnost ne podrazumijeva ni individualna ni kolektivna sjećanja, niti alternativne pravce razvoja. Amblem je rađen izvan heraldičkih normi, mada je njegov sadržaj uklopljen unutar štita. Postoje tri amblematska motiva i dvije amblematske boje/metala. Problem je što je njihova interpretacija proizvod grafizma čija je prva žrtva prepoznatljivost. Tako se pojednostavljene konture spomenika, fragment obrisa utvrđenja i talasi rijeke vizuelno spajaju u neku vrstu kriptične šare. To, samo po sebi, nije pogrešno, ali jeste neproduktivno jer čak i onim temama koje bi mogle biti element raspoznavanja i poistovjećivanja oduzima identitet. Taj je efekat posebno naglašen neheraldičkim pristupom povezivanja talasa i bordure donjeg dijela štita u jednu vizuelnu cjelinu. Izbor zelene boje i srebra kao metala nije posebno obrazlagan, ali je prilično jednoznačno podrazumijevan. ”

Rat i poraće — od novog grba do odluke suda

3. Neusvojeni prijedlog Dragomira Acovića po konkursu za grb grada iz 1992. godine

Dramatične promjene u domenu municipalne heraldike nastale usljed raspada Jugoslavije i rata u BiH, odrazile su se i na grb Banje Luke. Odražavajući prirodu konflikta, u kojem su svi nacionalni, vjerski i ideološki sporovi riješeni nekom vrstom heraldičkog trijumfa pobjedničke strane u datoj opštini i gradu, novi grb iz 1992. godine bio je donijet unutar ovog okvira. Naime, navedene godine je u pomenutim uslovima raspisan javni konkurs za grb grada. Premda bliži podaci o toku i ishodu ovog konkursa — na kojem je između ostalog učestvovalo i Srpsko heraldičko društvo i Dragomir Acović sa svojim prijedlogom trostepenog grba (sl. 3) — nisu nikad objavljeni, kao konačni pobjednik se etabliralo rješenje koje je uz manja dotjerivanja i grafička preciziranja opstalo kao grb Grada sve do odluke Ustavnog suda 2013. godine. (sl. 4 do 7)

4. Grb Banje Luke od 1992. do 2013. godine

Tadašnjim članom 6. Statuta Grada Banja Luka, ovaj simbol grada je bio definisan na sljedeći način:

„ Grb Grada predstavlja plavo polje, u obliku štita, oivičeno zlatnom trakom, sa vizurom Banskog dvora — u gornjem dijelu, te listom kestena (simbolom banjolučkih aleja), Kastelom (Kastrum) — starom rimskom tvrđavom, u dnu štita — stilizovanom linijom rijeke Vrbas. Središnji dio grba simbolizuje temelje Saborne crkve, u bijeloj boji, a u sredini temelja je krst sa ocilima, u crvenoj boji. ”

Zvanični status ovog grba bio je definisan Statutom Grada iz 2005. godine, potom Odlukama o upotrebi simbola i imena Grada Banja Luka iz 2008, odnosno iz 2010. godine, te konačnim usvajanjem Knjige grafičkih standarda 2011. godine. Ovim se činilo, bez obzira na heraldički kvalitet rješenja, da je pitanje konačnog heraldičkog predstavljanja grada kao i njegove upotrebe, zauvijek riješeno — sve do intervencije sudske grane vlasti.

Odluka Ustavnog suda Republike Srpske

Odlukom Ustavnog suda Bosne i Hercegovine od 31. marta 2006. godine po tužbi Sulejmana Tihića, i uz uključivanje Muhameda Filipovića kao formalnog zastupnika tužbe, kojom su proglašeni neustavnim, između ostalog i, tadašnji grb Federacije BiH i grb Republike Srpske, pitanje teritorijalne heraldike je postalo predmet intervencije sudske vlasti. Neposredna posljedica sudske prakse koja je počela sa ovom presudom je i presuda Ustavnog suda Republike Srpske od 20. februara 2013. godine kojom je grb Banje Luke iz 1992. godine proglašen neustavnim.

Naime, Klub delegata iz reda bošnjačkog naroda u Vijeću naroda RS je Ustavnom sudu Republike Srpske podnio inicijativu za ocjenu ustavnosti i zakonitosti člana 6. Statuta Grada Banja Luka, preciznije stavova člana kojima se specifično definiše izgled simbola grada. Podnosilac je argumentovao da pomenuti stavovi člana 6. nisu u skladu sa članovima Ustava Republike Srpske, kojima se utvrđuje princip konstitutivnosti i ravnopravnosti naroda i građana te nediskriminacije po bilo kom osnovu. Takođe je argumentovao da sporni stavovi člana gradskog statuta nisu u saglasnosti sa članom Zakona o lokalnoj samoupravi, kojim je propisano da simbol izražava istorijsko, kulturno i prirodno nasljeđe jedinice lokalne samouprave.

Skupština Grada Banja Luka dostavila je Ustavnom sudu odgovor u kome je citirala odredbe člana Zakona o lokalnoj samoupravi, kojima se reguliše pitanje simbola, te je u vezi s tim ukazivala na odredbu člana 118. osporenog statuta, kojim je propisano da je izgled simbola iz spornog člana privremenog karaktera te da će se utvrditi posebnom statutarnom odlukom — nakon provođenja zakonom propisanog postupka.

Kao već pomenuto, na sjednici održanoj 20. februara 2013. godine, Ustavni sud RS je utvrdio da osporeni stavovi člana 6. ovog statuta nisu u saglasnosti sa Ustavom RS i Zakonom o lokalnoj samoupravi. U svojoj odluci sud je, između ostalog, zaključio sljedeće:

„ Imajući u vidu da grb Grada Banja Luka, na osnovu navedenih ustavnih i zakonskih odredbi, treba da izražava istorijsko, kulturno i prirodno nasljeđe svih građana ove jedinice lokalne samouprave, Sud je ocijenio da osporene odredbe člana 6. st. 2. i 3. Statuta Grada Banja Luka nisu u saglasnosti sa Ustavom Republike Srpske i Zakonom o lokalnoj samoupravi. Naime, grb Grada Banja Luka je zvanični simbol ove jedinice lokalne samouprave i kao takav, po ocjeni Suda, treba da bude prihvatljiv za sve građane te teritorijalne jedinice, što je utvrđeno i navedenim odredbama Ustava Republike Srpske. Budući da je osporenim odredbama Statuta propisano da središnji dio grba simbolizuje temelje Saborne crkve, u bijeloj boji, a da je u sredini temelja krst, sa ocilima, u crvenoj boji, nesporno je, po ocjeni Suda, da se radi o simbolima koji predstavljaju kulturu, tradiciju i istorijsko nasljeđe samo srpskog naroda, odnosno da se ne radi o simbolima sa kojima se mogu identifikovati svi građani koji žive u ovom gradu. Saglasno izloženom Sud je ocijenio da su osporenim odredbama Statuta Grada Banja Luka povrijeđeni član 5. stav 1. al. 1. i 2, te član 10. Ustava Republike Srpske i član 5. Zakona o lokalnoj samoupravi. ”

Traganje za novim grbom

Presudom ustavnog suda je otpočeo proces traženja i iznalaženja novog grba za grad Banju Luku. U sadržinskom aspektu, presuda je suštinski odredila njegovu budućnost, čineći temelj interpretacije i obima prava svakog pokušaja da se heraldički definiše zajednica. Prije nego što je Banja Luka dobila svoj današnji grb prethodila su četiri neuspjela pokušaja njegovog iznalaženja.

8. Prvi neusvojeni prijedlog grba Banje Luke, koji je izradila stručna komisija ljeta 2013. godine; prema navodima medija, jedan od razloga njegovog neusvajanja je bio taj što je list kestena u grbu pojedine ljude asocirao na list ljiljana — nacionalni simbol Bošnjaka

Prvi pokušaj definisanja grba grada nakon presude suda je uradila stručna komisija, koju je sastavio tadašnji gradonačelnik Slobodan Gavranović. Komisija je svoj rad otpočela brzo nakon presude suda, a prijedlog iznijela ljeta 2013. godine. Prijedlog, koji je gradonačelnik ocijenio kao „najprihvatljivije i najbezbolnije rješenje”, sastojao se od gotovo istih elemenata kao prethodni grb, s tim što su iz njega izbačeni elementi koje je sud označio kao neustavne — krst sa četiri ocila i simbolizovani temelji Saborne crkve, a umjesto njih unesen je list kestena. (sl. 8) Zbog neslaganja oko prijedloga unutar vladajuće koalicije u Banjolučkoj skupštini, ovaj prijedlog je, u danu kad je trebalo o njemu da se raspravlja, povučen sa dnevnog reda, a istodobno je odlučeno da se u realizaciju projekta gradskog grba ide preko javnog konkursa.

Javni konkurs, a ujedno i drugi pokušaj iznalaženja grba grada, raspisan je 15. jula 2013. godine. Na konkurs je stiglo 30 radova, a posebno formirana Komisija za izbor je pregledala i ocijenila, te gradonačelniku predala onaj za koji misli da je najadekvatniji za grb grada. Prema proceduri, nakon usaglašavanja sa gradonačelnikom, prijedlog je trebalo da ide pred odbornike u Skupštinu, a ovi ako usvoje prijedlog, dalje na javnu raspravu. No, do javne rasprave nikada nije došlo. Radovi koji su stigli na konkurs, kao i onaj koji je Komisija predložila gradonačelniku, nikada nisu obnarodovani. Na sjednici Skupštine održanoj 28. novembra, na kojoj se raspravljalo o prijedlogu za grb, gradonačelnik Gavranović je u dostavljenom dokumentu odbornicima naveo da ne daje saglasnost na dostavljeni prijedlog grba. Prema njegovim riječima — predloženo rješenje nije sadržavalo dovoljno elemenata po kojima je Banja Luka prepoznatljiva u BiH, regionu, pa i šire, odnosno da Grad ima još simbola koji je trebalo da budu ugrađeni u grb, po kojima je ovaj grad daleko prepoznatljiviji široj zajednici. Na istoj sjednici je najavljeno i raspisivanje novog konkursa za grb grada.

Treći pokušaj realizacije projekta heraldičkog znamenja Banje Luke je pokrenut 23. decembra 2013. godine, kad je raspisan javni konkurs sa tim ciljem. Konkurs je podrazumijevao poštovanje unaprijed propisanih kriterijuma prema kojim predlog grba mora da odražava istorijsko, kulturno i prirodno nasljeđe Grada Banja Luka. Osim toga, kako je navela predsjednica Komisije za izbor idejnog rješenja izgleda grba:

„ Grb mora biti sačinjen i opisan po pravilima heraldike. Oblik i forma grba mora da omogućava tehniku štampanja u više boja i da se grb, kao simbol može koristiti za izradu plaketa, znački, javnih priznanja, suvenira, te se mora raditi u dvije varijante — osnovnoj varijanti takozvani mali grb i proširenoj varijanti ili službenoj srednji grb. ”

10. Prijedlog srednjeg grba autora Draška Bošnjaka

Na konkurs je pristiglo 47 radova, s tim što je Komisija odbacila 17, sa obrazloženjem da nisu ispunjavali gorenavedene kriterijume. Od preostalih radova, prema ocjeni Komisije, najadekvatniji za grb grada je bio rad diplomiranog likovnog umjetnika Draška Bošnjaka (sl. 9 i 10), koji je prihvaćen na skupštini i otišao na javnu raspravu. Blazon prijedloga je sljedeći:

„ Osnovni/mali grb: osnovni grb Grada je u obliku štita — na kojem dominira plava boja, oivičen je zlatnom trakom — sa vizurom Banskog dvora, na plavom, u samom vrhu štita, tankom linijom označena je vizura zgrade Gradske uprave. U središnjem dijelu štita srebrena, kamenom ozidana tvrđava Kastel, sa tri kule — piramidalnih krovova (zlatno): centralna kula — sa ulaznom kapijom i dva vidljiva prozora, postavljena vertikalno, u rodu (heraldički) desno i lijevo zidine iznad kojih se nalaze druge dvije kule, sa po jednim prozorom; ispod — list kestena, centralno pozicioniran; lijevo i desno u rodu pramac dajaka (simetrično postavljeni), u samom dnu štita — stilizovanom linijom (zlato) simbolično je prikazana rijeka Vrbas.

Srednji grb: srednji grb je istovjetan sa osnovnim grbom, s tim — da se iznad štita, nalazi zlatna bedemska kruna sa četiri vidljiva merlona; ispod štita se nalazi plava lenta (traka), sa zlatnim naličjem, na kojoj je ispisan naziv grada BANjA LUKA, na dva pisma — ćirilicom i latinicom, a ispred i iza naziva grada, je list kestena.

”

Načelno posmatrano, konkurs je iznjedrio veliki broj kvalitetnih prijedloga (sl. 11 do 24), čiji heraldički status manje-više nije bio sporan, ali nenaklonjenost i neomiljenost radova kod Banjolučana se sastojala upravo u tome što oni nisu sadržavali one simbole sa kojima se najveći dio njih primarno identifikuje, a koje je sud zabranio. U tom smislu, gledajući da što više zaobiđu motive vezane za srpsku nacionalnu simboliku, predložena rješenja su se najviše pozabavila grafizmom srodnih banjolučkih sadržaja, najviše se vezujući za motiv kastela, rijeke, lista divljeg kestena i dajaka. I tako, iako su taksativno zadovoljili sve kriterijume konkursa, nijedan od ponuđenih radova nije zadovoljio lične kriterijume Banjolučana. Ovo se najbolje ispoljilo u sljedećem pokušaju iznalaženja gradskog grba.

Naime, nakon što je propao i drugi pokušaj dolaska do grba grada putem javnog konkursa, tj. nakon što je povučen iz javne rasprave, gradonačelnik je odlučio da posao povjeri stručnjacima, heraldičarima. U tom smislu, heraldičarski dvojac iz Beograda, Zoran Nikolić i Srđan Marlović — koji je i na prethodnom konkursu učestvovao sa svojim radovima (sl. 25 do 32), predočio je Komisiji za izbor novog grba svoja tri prijedloga, od kojih je ova izabrala onaj za koji je mislila da je najbolji, te ga proslijedila proceduralno dalje, da bi potom bio usvojen na skupštini i predat na javnu raspravu. Prijedlog Nikolića i Marlovića je predviđao grb u tri stepena — kao osnovni ili mali, srednji i veliki. Iznoseći načelne motive svog prijedloga autori navode:

„ Prijedlog grba se oslanja na istorijsko heraldičko nasljeđe i kulturnu baštinu Grada Banja Luka, istovremeno nastojeći da novi grb u potpunosti zadrži i sadržaj postojećeg amblema Grada, dajući mu ovaj put ispravan heraldički tretman. Na taj način novo znamenje Banje Luke zasniva se na već postojećim simbolima, koji su sad pronašli adekvatan i pravilan heraldički izraz, gradeći tako jedinstveno i autentično znamenje. ”

33. Marlovićev i Nikolićev prijedlog malog grba Banje Luke

Blazon malog grba je sljedeći (sl. 33):

„ Mali grb se sastoji iz crvenog štita na kome je srebrni stub između dva zlatna stubića spolja nazubljena grudobranski. ”

Autori su se u prijedlogu odlučili za polukružni štit, „koji je od XIX vijeka prihvaćen u našoj teritorijalnoj i municipalnoj (gradskoj) heraldici kao opšti tip”. Tematizujući elemente štita i njihovu simboliku, Marlović i Nikolić iznose:

„ Tlo (zemlja) — predstavlja „luku”, tj. ravnicu pored rijeke, u kojoj je nastao grad, a koja je kao pojam sadržana i u njegovom imenu. U širem kontekstu odnosi se na srednjovjekovne župe Vrbas i Zemljanik (Zemunik), kao i Donje Kraje — današnju Krajinu. Heraldičkim pojmom, tlo je predstavljeno poljem štita crvene boje, i označava zemlju koja daje život (a samim tim ukazuje i na ljude, koji su, vezujući se za tlo, postali živo tkivo Grada i njegova pokretačka snaga).

Rijeka (voda) — predstavlja Vrbas — kao etimološku odrednicu u značenju imena Grada (luka je ravnica pored rijeke), i kao njegovu prirodnu i geografsku konstantu. Vrbas je najvažniji prirodni element identiteta samog grada. Heraldičkim pojmom, rijeka je predstavljena srebrnim stubom — koji kao ordinarija (osnovna i najvažnija heraldička figura) po pravilu ukazuju na starost i značaj grbonosca. Zato se u heraldici tumači kao izraz posebne časti; označava snagu i hrabrost, postojanost i pouzdanost. Stub ujedno odražava i prirodni tok Vrbasa, koji teče od juga prema sjeveru. Vodene površine se na grbovima uobičajeno izražavaju tinkturom srebra (što je heraldički izraz za bijelu boju).

Nasljeđe — predstavlja cjelokupnu materijalnu i nematerijalnu kulturno-istorijsku baštinu Banje Luke, sve ono što su generacije stanovnika stvarale kroz različite epohe postojanja Grada — od rimske Castre i srednjovjekovnih utvrđenja (Vrbaškog Grada i castella Bagna Luca) do danas. Sve te vrijednosti i tekovine sublimirane su u zidovima, kao simboličkom i opštem izrazu graditeljske djelatnosti. S obzirom da se Grad razvio sa obje strane Vrbasa, zidovi prate konture njenih obala. Dati su u zlatnoj boji, čime je naglašena neprocjenjiva vrijednost kulturno-istorijskog nasljeđa Banje Luke (tvrđava Kastel, Banska uprava i Banski dvor, Saborna crkva Hrista Spasitelja, Narodno pozorište, Sokolski dom, Hipotekarna banka, Sat-kula, Ferhatpašina džamija, Etnografski muzej, Gradski park itd.). U kompozicionom smislu uzor je krajiška narodna nošnja — bijela košulja ispod ječerme (prsluka) od crvene čohe sa gajtanima i tokama od zlatnih pucadi.

”

34. Prijedlog srednjeg grba dvojice heraldičara

Što se tiče srednjeg grba (sl. 34), prijedlog autora se sastojao u sljedećem:

„ Blazon srednjeg grba: srednji grb se sastoji iz opisanog štita, na kome je zlatna zidna kruna sa četiri merlona, sa zlatnom dijademom ukrašenom dragim kamenjem i biserima.

Brojem merlona je izražen broj stanovnika Banje Luke u odnosu na ukupan broj građana Republike Srpske (za grbove gradove preko 100.000 stanovnika predviđene su zidne krune sa 4 merlona). U prijedlogu Srednjeg grba zidna kruna stoji na zlatnoj dijademi ukrašenoj dragim kamenjem (rubinima, safirima, smaragdima) i biserima, što ukazuje na status Grada kao sjedišta entitetskih institucija.

”

35. Prijedlog velikog grba Marlovića i Nikolića

Nikolić i Marlović u svom prijedlogu velikog grba (sl. 35) — njegovom blazonu i simbolici — iznijeli su sljedeći prijedlog:

„ Blazon velikog grba: veliki grb se sastoji iz opisanog štita, na kome je zlatna zidna kruna sa četiri merlona, sa zlatnom dijademom ukrašenom dragim kamenjem i biserima; postavljen između dva srebrna bika, koji drže štit stojeći na zlatnoj grani kestena u rodu, ispod koje je srebrna lenta zlatnog naličja na kojoj piše SLAVNA I SVETA.

Simbolika čuvara štita: U opštoj simbolici bik je izraz pokretačke snage, istrajnosti i neustrašivosti. Na prostoru Zmijanja i Krajine on je dio i specifične narodne tradicije — sve značajne proslave i narodni sabori počinju ili se završavaju borbom bikova. Ta borba bikova je Kočićevom pripovijetkom Jablan uzdignuta na jednu višu, opštu i simboličku ravan vječne borbe dobra i zla, u kojoj se preslikava i istorijska težnja našeg naroda za slobodom. U domaćoj heraldici bik je prisutan još od srednjeg vijeka — bivolji rogovi ili glava bika čest su heraldički motiv na čelenkama ili štitovima našeg srednjovjekovnog plemstva. Upotreba bikova kao čuvara štita u prijedlogu Velikog grba Banje Luke utemeljena je na njihovom simboličkom značenju (Jablan u Kočićevoj pripovijeci), narodnoj tradiciji (borbe bikova u Krajini) i heraldičkom nasljeđu (grbovi domaće vlastele). Čuvari štita su srebrni, jer se tim metalom u heraldici izražava princip mira, dobra, istine i čistote.

Simbolika zlatne grane kestena: U drugoj polovini XIX vijeka u Banjoj Luci zasađeni su drvoredi sa hiljadama stabala divljeg kestena, platana i lipa, koji su joj dali i danas prepoznatljivo lice, čineći je najzelenijim gradom ondašnje Bosne. Sadnja drvoreda je započela još 1882. i već za par godina zasađeno je 17 km aleja sa preko 4.700 stabala, među kojim preovladava divlji kesten — koji se kao dio prirodnog nasljeđa nalazi i u postojećem gradskom amblemu. U simboličkom smislu, kesten predstavlja ukorijenjenost u tlo i životnu snagu koja se uvijek iznova obnavlja (lišće opada, ali drvo ponovo ozeleni i rađa plodove — kesten je rodno drvo), pri čemu smjena godišnjih doba predstavlja smjenu naraštaja, a ujedno odražava i sudbinu grada kroz njegove različite istorijske epohe. Prijedlog grba prihvata postojeći simbol Banje Luke i u skladu sa heraldičkim pravilima i standardima, u vidu rodne grane (kako se u heraldici naziva grana sa plodovima), daje mu mjesto u podnožju štita.

Simbolika lente sa motom: Uobičajeno je da veliki grb sadrži moto (krilaticu), koji grbonosca riječima podsjeća na vrijednosti koje su mu životna vodilja. Tako se grb upotpunjuje i zaokružuje u jedinstvenu smisaonu cjelinu. SLAVNA I SVETA su riječi iz stihova kojim je Jovan Dučić opjevao rijeku Vrbas, ukazujući na njen značaj i vrijednost za Grad čiji je ona trajni simbol.

”

36. Prijedlog zastave

Kad je riječ o bojama korišćenim pri izradi prijedloga, kako navode dva heraldičara — „predloženi (mali) grb Banje Luke se naslanja na tinkture (heraldičke boje) grbova našeg srednjovjekovnog plemstva, čuvajući na taj način osnovni heraldički kontinuitet, koji je simbolička potvrda istorijskog trajanja Grada. To su heraldički metali zlatna (u heraldici označava slavu, mudrost, postojanost i vjeru) i srebrna (označava čistotu, istinu, mir i radost) i heraldički emajl crvena (označava hrabrost, velikodušnost, snagu i sreću). Te najčešće tinkture na porodičnim grbovima naše vlastele su ujedno i tri najprisutnije boje na etnografskim motivima i narodnoj nošnji Krajine”. Dvojac je predložio i zastavu za Grad, kao grbovnu zastavu — koja je kao takva istovjetna sadržaju grba prenesenom na pravougaonu osnovu u odnosu 3:4. (sl. 36)

Kao napomenuto, slično prethodnom prijedlogu sa konkursa, ovaj prijedlog gradskog grba nije iz istih razloga kao i prethodni prijedlozi zadobio simpatije Banjolučana — kako građana, tako i njihovih političkih predstavnika. Samo je sada protivljenje bilo još izraženije i očitije nego u prethodnom slučaju. Prijedlog grba je bio heraldički savršeno ispravan, gotovo sasvim istorijski i nacionalno neutralan, grafički besprijekoran, i time ispunjavao sve uslove koji su od autora u formalnom smislu tražene. Kritika zašto je ovakav grb neprihvatljiv, nije dolazila sa stanovišta propisanih kriterijuma konkursa, nego upravo što grb nije sadržavao nacionalne simbole sa kojima se Banjolučani poistovjećuju (a koji sa strane zahtjeva konkursa nisu ni postavljeni autorima kao uslov). Iz navedenih razloga skupština grada je na sednici 23. jula 2015. godine jednoglasno odbila Nikolićev i Marlovićev prijedlog za grb grada.

Novi grb grada

Kako je počela da protiče i četvrta godina otkako je sud proglasio grb neustavnim, te nakon dva propala konkursa i četiri prijedloga za grb grada, novoizabrani gradonačelnik Igor Radojičić je odlučio da se za rešenje ovog pitanja obrati heraldičaru Dragomiru Acoviću, prema njegovom navodu „čovjeku koji ima najbogatije profesionalno iskustvo na ovim prostorima sa kojim smo radili kad je bilo problema pitanja grba Republike Srpske [...]”, a u tom smislu je formirao i stručnu komisiju koja je trebalo da pomogne u pripremi prijedloga — sastavljenu od članova: Zoran Banović, profesor Akademije umjetnosti; Zoran Pejašinović, istoričar i direktor Gimnazije Banja Luka; Milenko Stanković, profesor Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta; Borivoje Milošević, docent na katedri istorije Filozofskog fakulteta; Bojan Stojnić, istoričar i direktor Arhiva Republike Srpske; i Maja Dodig, profesorka Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta.

Što se tiče kriterijuma za izradu gradskog grba propisivanih od strane grada, oni se nisu bitnije mijenjali od onih od prije četiri godine, utvrđenih nakon presude suda. Kriterijumi su bili definisani zvanično — „Smjernicama za izradu idejnog rješenja grba Grada Banja Luka”. Na osnovu kriterijuma, Dragomir Acović je napravio listu mogućih heraldičkih motiva koji bi mogli da dođu u obzir za prijedlog grba, te se, što se tiče motiva u štitu (osnovnog) grba odlučio za motiv Kastela, reke i dajak-čamca, obrazlažući da su odnosni motivi kao takvi već direktno apostrofirani kao preferentni motivi za heraldičku interpretaciju grada. Kad je o grafičkom aspektu navedenih elemenata štita riječ, Acović iznosi:

„ Kastel, rijeka (rijeke), i dajak-čamac direktno su apostrofirani kao preferentni motivi za heraldičku interpretaciju. Stoga je optimalni sadržaj heraldičkog štita u najvećoj mjeri predefinisan, jer heraldika ne podnosi nagomilavanje motiva niti njihovo preveliko grafičko definisanje koje bi se, nužno, u slučaju neophodne redukcije grba svelo na neprepoznatljivi detalj. Iz tog stava slijedi zaključak da sve tri obavezna elementa moraju imati akcenat na prepoznatljivom identifikacionom akcentu: kod Kastela, to su niski i razvučeni bedemi, četvrtaste kule i piramidalni krovovi, kod rijeke (rijeka) to su talasi, kod dajak-čamaca karakteristični i dekorativni pravci (kljunovi). [...] ”

Kompozicija boja je, imajući u vidu da je sadržaj grba bio predodređen, bila glavno sporno pitanje koje je trebalo riješiti, a i zbog kojeg je raspisivač i dao poziv za iznalaženje rješenja grba. Prema Acoviću, obazirući se na presudu suda, kao i na opšti politički kontekst u kojem se tragalo za grbom, jedine dvije boje — crvena i plava, i oba metala, bili su prihvatljivi za sve u datim okolnostima. I to u redoslijedu kao na zastavi Republike Srpske, odnosno u širem smislu panslovenskih boja — imajući u vidu da sve tri konstitutivna naroda imaju zajednički slovenski supstrat. Ostale heraldičke boje, kao crna ili zelena, prema Acoviću nisu bile prihvatljive zbog konfesionalnih preferenci ili predrasuda, tj. zbog preferencije jedne nacije, purpurna je u načelu svima bila sumnjiva zbog svog ideološkog potencijala, dok su krzna neprihvatljiva zbog nejasnih inferenci u pogledu amblematskog ili totemskog poimanja zvijeri čije je krzno. Prijedlog grba sa bojama i redoslijedom zastave Srpske je kasnije prihvaćen od strane komisije i dalje skupštine i kao takav otišao u javnu raspravu.

Tokom izrade grba Acović je razmatrao unošenje još figura, osim navedene tri, u štit — i to dajak-motke sa karakterističnom „šticom”, stare „bosanske” krune koja pripada regalijama istovjetnim sa prvom garniturom regalija kralja Stefana Prvovenčanog, lista ili listova kestena ili lipe, te figure iz faune kao što je jazavac. Od prve se odustalo zbog teške prepoznatljivosti i opasnosti da u svakoj dimenzionalno redukovanoj primjeni grba postane nevidljiva ili poistovijećena sa greškom; od „bosanske” krune zbog mogućne negativne percepcije kod pripadnika jednog od konstitutivnih naroda; od lista kestena ili lipe zbog opasnosti od heraldičkog pleonazma, imajući u vidu da se ova figura pojavljuje u prijedlogu velikog grba; dok se od jazavca, slično i kod dajak-motke, odustalo zbog mogućnosti neraspoznavanja pri umanjenju (posebno ako figura nije prikazana „u prolazu”, već propet ili sjedeći jazavac). Takođe je razmatrano i smanjivanje, odnosno povećavanje broja boja i metala u grbu, od jedne boje i jednog metala do uvođenja i drugog metala (zlata, koje se prikazuje žutom bojom). Od potonjeg se odustalo zbog svojevrsne kolorističke agresije do koje bi došlo na višim nivoima grba, jer su i oni sami dosta koloristički raznovrsni. (sl. 37 do 40)

41. Acovićev prijedlog, današnji osnovni grb Banje Luke

Što se tiče modela štita, tokom konsultacija sa autorom je izražena želja da forma štita bude barokna. Ovakva forma je posebno estetski povoljno uticala na izgled velikog grba, imajući u vidu svojevrsnu normiranu statičnost kompozicije. Imajući sve ovo u vidu, ovaj Acovićev prijedlog osnovnog grba je, uz jednoglasnu podršku Komisije, otišao na javnu raspravu — i naposljetku, bez ikakvih izmjena, usvojen kao zvanični osnovni grb grada. (sl. 41) Blazon prijedloga je sljedeći:

„ Štit barokne forme podijeljen, gore u crvenom srebrom i crnim spojnicama ozidani kameni bedem u čijem je središtu ista takva dvospratna kula lučno otvorena poljem sa po jednim crno otvorenim prozorom na spratovima i sa piramidalnim srebrnim krovom sa naglašenom strehom, i sa obje strane te kule sa po jednom srebrnom manjom jednospratnom kulom sa po jednim prozorom otvorenim crno i krovom kao što je opisano, a dolje srebrno sa plavim suočenim kljunovima dva čamca-dajaka iz bokova štita; preko svega talasasta plava greda iznad istog takvog pruta. ”

Na nivou srednjeg grba se mogućnost proširenja simboličkog repertoara otvorila djelimično u okviru heraldičkih normi i to: posredstvom bedemske krune, koja obilježava hijerarhijski rang i populacionu veličinu titulara, i posredstvom floralnog vijenca, kao bliže vizuelne i aludivne odrednice titulara. Acovićev prijedlog srednjeg grba se u tom smislu prije svega zauzimao za proširenje u ovom prvom elementu — bedemskoj kruni. Predložena je zlatna bedemska kruna sa četiri vidljiva merlona, a imajući u vidu veličinu grada i činjenicu da je Banja Luka središte gotovo svih entitetskih, kulturnih, sudskih, privrednih i drugih struktura Republike Srpske, i zlatna dijadema kojom se ovo simboliše. Glavnina prijedloga se sastojala u integraciji istočne istorijske fasade Banskog dvora sa krunom. Naime, kako navodi Acović:

„ Apostrofiranje zgrade Banskih Deora, kao bitnog spomenika izrastanja Banje Luke u urbani i politički centar već je bilo prisutno u nekim od prethodnih perioda gradske heraldičke istorije, mahom u vidu stilizovanog krovnog vijenca kao gornje ivice heraldičkog štita. To je ocijenjeno kao nedostatno iz estetskih, heraldičkih, pa i simboličkih razloga, pa je rješenje traženo u direktnom citiranju fasade Dvora. Ocijenjeno je da je, po modelu grba Bijeljine, to najbolje učiniti integrisanjem istorijske istočne fasade Dvora sa merlonskom bedemskom krunom. ”

43. Acovićev prijedlog srednjeg grba; ovaj prijedlog nije usvojen kao takav, već su izvršene promjene na bedemskoj kruni

Acović je skicirao i alternativne mogućnosti srednjeg grba koje bi sadržavale floralni vijenac, traku sa nazivom grada i dr. (sl. 42), no ovi prijedlozi nisu bili dio zvaničnog prijedloga za srednji grb, koji je usvojen na skupštini i iznijet pred javnost. (sl. 43) Blazon prijedloga srednjeg grba je sljedeći:

„ Podijeljeno, gore u crvenom srebrom i crnim spojnicama ozidani kameni bedem u čijem je središtu ista takva dvospratna kula lučno otvorena poljem sa po jednim crno otvorenim prozorom na spratovima i sa piramidalnim srebrnim krovom sa naglašenom strehom, i sa obje strane te kule sa po jednom srebrnom manjom jednospratnom kulom sa po jednim prozorom otvorenim crno i krovom kao što je opisano, a dolje srebrno sa plavim suočenim kljunovima dva čamca-dajaka iz bokova štita; preko svega talasasta plava greda iznad istog takvog pruta. Štit je krunisan zlatnom kamenom ozidanom bedemskom krunom sa četiri vidljiva merlona i dijademom, na čijem je frontalnom segmentu prikazana ista takva istorijska zapadna fasada Banskog dvora. Ispod štita ispisano je sivim slovima БАЊА ЛУКА - BANJA LUKA. ”

Kad je o velikom grbu riječ, pitanje čuvara (ljudske i mitološke figure) i držača (fauna, himere i flora) štita, bilo je glavno pitanje na koje je trebalo naći odgovor, imajući u vidu da ove heraldičke figure bliže određuju priču koju grb kao simbol pripovijeda i čitavoj heraldičkoj kompoziciji daju dodatni ceremonijalni i istorijski kontekst. Dragomir Acović se u tom smislu odlučio na sljedeće parove čuvara i držača, kao i na njihov položaj u grbu:

• Čuvari: istorijski likovi Petra Kočića i Svetislava Milosavljevića, s tim što je njihova preferentna uzajamna dispozicija da Kočiću pripada desna, državna strana, a Milosavljeviću leva, gradska strana;
• Držači: 1) par propetih vukova sa sljedećim sekundarnim atributima: prirodni, sivi, crveni, crni, plavi, srebrni, zlatni (sa pripadajućim tercijarnim atributima oružanja i jezika); 2) kombinovani par: propeti vuk i propeti (ili sjedeći) jazavac; u pogledu sekundarnih atributa vuka kao u prethodnom slučaju, a kod jazavca jedino dolazi u obzir prirodna boja, s tim što je uzajamna preferentna dispozicija da jazavcu pripada državna, a vuku gradska strana.

Kako navodi heraldičar, stilizacija čuvara štita (prirodnih likova Kočića i Milosavljevića) urađena je po sljedećem modelu:

„ Lica su uprošćen prikaz po fotografiji (Petar Kočić), odnosno prema fotografiji i slikanom portretu Š. Bocarića (Svetislav Milosavljević); Stas je morao biti nivelisan prema potrebama kompozicije, nevezano za stvarne proporcije ili komparativne anatomske razlike između čuvara; taj fenomen je čest u heraldici, i odnosi se i na figure držača kod kojih se ne može pratiti prirodna diferencijacija po veličini; Odeća je prilagođena amblematskoj funkciji lika: Petar Kočić kao pripadnik građanskog staleža u nastajanju, odjeven prema društvenom habitusu na prelasku vijekova, a Svetislav Milosavljević kao visoki državni funkcioner, u fraku i sa odlikovanjima kao svedočanstvu zaslužne vojne i civilne karijere. ”

47. Prijedlog velikog grba; isto kao i prijedlog srednjeg, i on je izmijenjen u određenim segmentima prije usvajanja

Imajući sve ovo u vidu, Acović i umetnik Ljubodrag Grujić su izradili tri varijante velikog grba, u zavisnosti ko su čuvari tj. držači štita. (sl. 44 do 46) Prva od ove tri varijante je, u nešto izmijenjenom obliku, prihvaćena kao zvanični prijedlog velikog grba grada i kao takva otišla na javnu raspravu. (sl. 47) Blazon ovog zvaničnog prijedloga je sljedeći:

„ Srednji grb Banje Luke okružen čuvarima, i to — desno prirodna figura Petra Kočića odjevenog u tamnosivi redengot prema modi s početka 20. vijeka, iza čijih nogu je prirodna predstava jazavca u hodu nalijevo, a lijevo prirodna figura bana Svetislava Milosavljevića odjevenog u frak sa pripadajućim odlikovanjima i lentom. Oba čuvara drže prirodni drveni jarbol okovan zlatom sa koga se u polje vije kvadratni steg Republike Srpske opšiven zlatnim resama (desno), odnosno Banje Luke (lijevo). Steg Banje Luke istovjetne je sadržine kao štit osnovnog grba. Koplja oba stega ovjenčana su zlatnim trnovim vijencem. Postament grba je rukovijet zlatnog lišća divljeg kestena (Aesculus hypocastaneum), sa bijelom trakom ispisanom crnim slovima БАЊА ЛУКА - BANJA LUKA. ”

Ovako iznad definisan grb grada u tri nivoa je, kako je već napomenuto, nakon jednoglasnog odobravanja stručne komisije, izglasan i na skupštini te upućen na javnu raspravu. Gradonačelnik Banje Luke Igor Radojičić se, u želji da prijedlog bude prihvaćen od javnosti, obratio građanima u otvorenom pismu u Nezavisnim novinama i Glasu Srpske, izrazivši vlastitu podršku. Na sjednici Banjolučke skupštine održanoj 20. jula 2017. godine, Acovićev i Grujićev prijedlog za grb grada je i usvojen kao zvanični grb — čime je Banja Luka nakon četiri godine formalnog nepostojanja gradskog heraldičkog znamenja, dobila novi grb. No, grb nije usvojen u originalnoj verziji kako je upućen na javnu raspravu, već je došlo do neznatnih izmjena na srednjem i velikom nivou novog grba — sa bedemske krune u srednjem grbu je uklonjena fasada Banskog dvora, dok je iz velikog grba uklonjena figura jazavca u pozadini Petra Kočića, te iz postamenta izbrisana lenta i naziv grada, a unesena figura lišća lipe, ukombinovana sa lišćem kestena. Nešto manje od dva meseca nakon usvajanja grba, usvojena je i „Odluka o upotrebi simbola grada”, koja predstavlja okosnicu pravila upotrebe i zaštite gradskog znamenja.

Galerija

Stari grb grada od 1992. do 2013.

• 
  5. Stari grb sa nazivom grada u dnu štita
• 
  6. Stari grb u crno-bijeloj varijanti
• 
  7. Izgled stare zastave Banje Luke

Drugi konkurs za grb grada

• 
  9. Prijedlog osnovnog grba Draška Bošnjaka
• 
  11. Neki od radova sa drugog konkursa za grb grada; radovi su bili izloženi u Velikom izložbenom salonu Banskog dvora
• 
  12.
• 
  13.
• 
  14.
• 
  15.
• 
  16.
• 
  17.
• 
  18.
• 
  19.
• 
  20.
• 
  21.
• 
  22.
• 
  23.
• 
  24.

Prijedlozi Srđana Marlovića i Zorana Nikolića

• 
  25. Prijedlozi Srđana Marlovića i Zorana Nikolića na drugom konkursu za grb grada; ovaj rad je kasnije bio zvanični prijedlog za grb grada 2015. godine
• 
  26.
• 
  27.
• 
  28.
• 
  29.
• 
  30.
• 
  31.
• 
  32.

Prijedlog Dragomira Acovića i Ljubodraga Grujića

• 
  37. Heraldički ogledi Dragomira Acovića i Ljubodraga Grujića nastali prilikom izrade grba i ispitivanja različitih kombinacija boja i elemenata u štitu; radi lakšeg sagledavanja potencijala, ogledi su vršeni na najjednostavnijem i tradicionalnom modelu varjaškog štita
• 
  38. Unošenje još dvije figure u grb: „bosanska kruna” i dajak-motka sa „šticom” kao dodatni elementi grba
• 
  39. Kombinovanje jedne boje (crvena) i jednog metala (srebro), prikazanog bijelom bojom
• 
  40.
• 
  42. Alternativni neprihvaćeni prijedlog za srednji grb grada, sa državnim i gradskim stegom i lentom
• 
  44. Tri varijante predložene za veliki grb grada koje je izradio autorski dvojac
• 
  45.
• 
  46.
• 
  48. Nova zastava/steg grada; sadržaj zastave je istovjetan sadržaju štita osnovnog grba

Vidi još

• Banja Luka
• Zastava Banje Luke
• Galerija grbova Srpske

Literatura

• Acović, Dragomir M. (2008). Heraldika i Srbi. Beograd: Zavod za udžbenike. ISBN 978-86-17-15093-6.  COBISS.SR 152135692 COBISS.RS 152135692
• Acović, Dragomir; Grujić, Ljubodrag (2017). „Predlog grba grada Banjaluka” (PDF). Grad Banjaluka. Banjaluka. Arhivirano iz originala (PDF) 26. 10. 2017. g. Pristupljeno 16. 5. 2017. 
• Acović, Dragomir (2017). „O grbu grada Banjaluka”. Ocilo : Glasnik društva srpskih grbonosaca “Miloš Obilić”. Društvo srpskih grbonosaca “Miloš Obilić”. 5 (12): 4—12. ISSN 2560-4422.  COBISS.SR 240515596
• Duišin, Viktor Antun (1938). „Naš prilog za grb grada Banjaluke”. Glasnik Heraldike : grboslovlja, rodoslovlja, životopisa i pečatoslovlja. Zagreb: Heraldički zavod, (Zagreb : Štamparija Ivana Rosta). II/1-2.  COBISS.SR 52203532
• Kulenović, Nedim (2013). „Krinovi, krune, šahovska polja od vitalnog nacionalnog interesa”. Puls demokratije — zajednica neistomišljenika, Zbornik tekstova (2): 10—14. 
• Марловић, Срђан; Николић, Зоран (2015). „Приједлог за грб и заставу Бање Луке” (PDF). Град Бањалука. Бањалука. Архивирано из оригинала (PDF) 7. 11. 2017. г. Приступљено 2. 11. 2017. 
• Popović, Milan; Jovanović, Miloš (1979). Državni amblemi i druge javne oznake u SFRJ. Beograd: Privredni pregled.  COBISS.SR 106579724 COBISS.RS 4418049
• Ravlić, Aleksandar (1974). Banja Luka : razdoblja i stoljeća. Beograd: Mladost.  COBISS.SR 158697735
• Ravlić, Aleksandar (2001). Banjalučki povijesni listići I. Kastav: AARiS. 
• Ravlić, Aleksander-Aco (2002). Banjaluka u prošlosti. 1 : -Drugo (banjalučko) izdanje-. Banja Luka: Nezavisne novine. ISBN 99938-664-0-7.  COBISS.SR 73240 COBISS.RS 73240
• Ravlić, Aleksandar (2003). Banjalučki povijesni listići II. Kastav: AARiS. 
• Heimer, Željko (2006). „Socijalistička heraldika?” (PDF). Grb i Zastava. Zagreb: Hrvatsko grboslovno i zastavoslovno društvo (0): 14. ISSN 1846-3827. 

Спољашње везе

• „Хералдика босанскохерцеговачких општина и градова” (2011). Популарни институт.
• Grb grada www.dottmatos.com