Pređi na sadržaj

Milovan Vitezović

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Milovan Vitezović
Vitezović na sajmu knjiga u Beogradu, 2013. godine
Lični podaci
Puno imeMilovan Vitezović
Datum rođenja(1944-09-11)11. septembar 1944.
Mesto rođenjaTubići, kod Kosjerića, Srbija pod okupacijom
Datum smrti22. mart 2022.(2022-03-22) (77 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija
Državljanstvosrpsko
NarodnostSrbin
Književni rad
Najvažnija dela
Potpis

Milovan Vitezović (Tubići, kod Kosjerića, 11. septembar 1944 — Beograd, 22. mart 2022) bio je srpski književnik, scenarista i univerzitetski profesor.

Pisao je pesme, romane, eseje, kritike, aforizme, filmska i TV scenarija. Objavio je oko pedeset knjiga u preko dvesta izdanja; zastupljen je u preko pedeset antologija srpske i svetske poezije, proze, književnosti za decu, aforizama, fantastike i televizijskih drama.

Knjige je objavljivao na nemačkom, engleskom, rumunskom, francuskom, italijanskom, slovenačkom, makedonskom, ruskom, mađarskom, i grčkom jeziku. Prevođen je i objavljivan u periodici i antologijama na poljskom, češkom, letonskom, mađarskom, francuskom, švedskom, hebrejskom, kineskom, bugarskom i albanskom jeziku. Aforizmi su mu objavljivani u nizu evropskih novina, od hamburškog Sterna, do moskovske Nedelje, prevođeni i na grčki, rumunski, hebrejski, švedski, italijanski i druge jezike.

Bio je jedan od retkih srpskih pisaca čija je knjiga bila zabranjena, pa čak i spaljivana u svom prvom izdanju; radi se o zbirci aforizama Srce me je otkucalo. Njegovi satirični tekstovi često su objavljivani u Ježu. Autor je mnogih televizijskih drama i serija, tekstova za pozorišna izvođenja i filmskih scenarija. Televizijski filmovi snimljeni po njegovim scenarijima prikazivani su na evropskim televizijama ORF i ZDF.

Serija Vuk Karadžić donela mu je Evropsku nagradu za televiziju.

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Rođen je u selu Tubići (u zaseoku Vitezovići) kod Kosjerića 11. septembra 1944. godine. Školovao se u Tubićima, Kosjeriću, Užicu i Beogradu; diplomirao je na Filološkom fakultetu, odsek opšta književnost, potom i na Fakultetu dramskih umetnosti, odsek dramaturgija.

Bio je operativni urednik u Književnim novinama; u omladinskoj reviji Susret omladine, radio je kao urednik za književnost do 1969. godine, a od tada kao urednik glasila Čivija. Funkciju urednika igranih serija na RTS-u imao je od 1977. do 1991. godine, kada postaje glavni urednik Umetničko–zabavnog programa RTS-a. Bio je član Udruženja književnika Srbije i srpskog PEN centra; govorio i pisao za Nacionalnu reviju, magazin o nacionalnoj baštini Srbije. Izabran je za predsednika Udruženja književnika Srbije 2018. godine.

Kada je u ratnom stanju tokom NATO bombardovanja dobio naredbu da napravi spisak ljudi Umetničkog programa za prinudne odmore i izgledno otpuštanje, poslao je spisak sa samo jednim imenom – Milovan Vitezović. Zato je suspendovan, smenjen i poslat na prinudni odmor, koji se odužio godinama.

Na Akademiju umetnosti pozvan je da u zvanju docenta od 2001. godine predaje Filmski i TV scenario. Nakon toga bio je u zvanju redovnog profesora na Katedri za dramaturgiju.

Upravni odbor Udruženja književnika Srbije predložio ga je 30. marta 2012. za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, ali nije izabran.[1] Izabran je za akademika Akademije nauke i umjetnosti Republike Srpske 2021. godine.

Otvorio je 64. Beogradski sajam knjiga 20. oktobra 2019. godine.[2]

Preminuo je u Beogradu, 22. marta 2022. godine, usled komplikacija izazvanih korona virusom.[3][4] Sahranjen je 26. marta na groblju Lešće.[5]

Nagrade

[uredi | uredi izvor]

Dobitnik je brojnih nagrada od kojih su najznačajnije: Zmajeve dečje igre (1978. god.), Velika bazjaška povelja (2005), Kočićeva nagrada (2005. god.) – Republika Srpska, Zlatno Gašino pero (2006. god.), nagrada Glasa javnosti Meša Selimović drugo mesto (2000. god.).

Bio je kandidat za Antologiju najboljih svetskih satiričara koja je objavljena u SAD 2007. godine.

U Novom Sadu, juna 2007. godine, pripala mu je čast da dobije Zmajev pesnički štap i otvori Zmajeve dečje igre, najveći festival dečjeg stvaralaštva u Evropi.

Dobitnik je ruskog odlikovanja "Zlatni vitez". Primljen je u ruski red Vitezova slovenske duhovnosti, kulture i umetnosti.

Ekranizacija njegovog romana Lajanje na zvezde osvojila je prestižnu domaću nagradu Zlatna novosadska arena i nagradu festivala u Herceg Novom.

Patrijarh srpski Irinej ga je 22. februar 2012. odlikovao Ordenom Svetog despota Stefana,[6][7] a 2. februara 2017. Ordenom Svetog Save drugog stepena.[8]

2019: Nagrada Braća Karić

Od 2020. godine bio je član međunarodne Slovenske akademije.[9]

Književni rad

[uredi | uredi izvor]
Na promociji knjiga Prvoslava Vujčića, 2005. godine
Sa Božidarom Kljajevićem na sajmu knjiga u Beogradu, 2013. godine

Kao pripovedač, tok radnje vodio je neosetno, spontano i s mnogo humora prilagođenog situaciji; dela mu se odlikuju razvijenom fabulom, anegdotskom naracijom, potpuno dočaranom atmosferom doba o kome je govorio. Opseg tema kojima se Vitezović služio veoma je širok, od istorijskih ličnosti i događaja, preko izmišljenih likova našeg vremena, pa do omladinskog štiva koje predstavlja hroniku mladosti svih nas. U svojim delima pružao je ne samo uvid u život i svet likova, već slika različite predele dajući opštu sliku prostora i vremena. Radovi Milovana Vitezovića zauzeli su mesto u školskoj lektiri, takođe i u nemačkoj srednjoškolskoj čitanki. Kao gost-urednik u Zavodu za udžbenike i nastavna sredstva, u ediciji kapitalnih izdanja uredio je izabrana dela Bogdana Popovića, Jovana Skerlića, Milana Kašanina i Stojana Novakovića. Sastavio je nekoliko antologija, među kojima i Antologiju savremene srpske satirične priče (1979).[10] Jedan je od priređivača Sabranih dela Sime Milutinovića Sarajlije (Bačka Palanka).

Njegov roman „Čarape kralja Petra” je 2013. godine preveden na italijanski jezik.[11]

U 2013. priredio je i objavio kapitalno delo „Sveti Sava u ruskom carskom letopisu”.[12]

Hajduk Veljko Petrović, Evropske godine kneza Miloša i Čarape kralja Petra su istorijski romani na čijoj je građi Vitezović radio gotovo dvadeset godina.

U rukopisu mu je ostao „Roman sa Ćopićem”.[13]

Deset odabranih aforizama

[uredi | uredi izvor]
  • Partijske knjižice se najčešće nose u novčaniku!
  • Ko peva zlo ne misli. Ko misli nije mu do pesme!
  • U mračnim vremenima hrabrost je biti svitac!
  • Pao je za otadžbinu prirodnom smrću!
  • Ne vredi prevrnuti list. Knjiga je ista!
  • U laži su kratke noge, ali se ne vide iza govornice!
  • Laka im bila crna otadžbina!
  • Mislim, dakle, sumnjam da postojim!
  • Žene često ne znaju šta hoće, ali ostvaruju svoje namere!
  • Golub mira je prevrtač![14]

Dela

[uredi | uredi izvor]

Romani

[uredi | uredi izvor]

Knjige aforizama

[uredi | uredi izvor]
  • Srce me je otkucalo
  • Moždane kapi
  • Mislarica
  • Ludi dragi kamen
  • Čoveče, naljuti se
  • Viteški kodeks

Zbirke pesama za decu

[uredi | uredi izvor]
  • Ja i klinci ko pesnici (1971)
  • Đačko doba Šumarice (1972)
  • Đačko doba (1977)
  • Naimenovanja (1981)
  • Izabrano detinjstvo (1981)
  • Moj deda je bio partizan (1981)
  • Kako podići nebo (1986)
  • Detinjstvo pameti (1987)

Televizijske drame i serije

[uredi | uredi izvor]

Tekstovi za pozorišna izvođenja

[uredi | uredi izvor]
  • Disko
  • Tesno doba
  • Usklađivao lud zbunjenog
  • Dobro došli..

Scenarija za film

[uredi | uredi izvor]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ „Za dopisne članove SANU predloženo 18 književnika”. Radio-televizija Republike Srpske. 30. 3. 2012. Pristupljeno 31. 3. 2012. 
  2. ^ Vulićević, Marina (20. 10. 2019). „Svečano otvoren Sajam knjiga”. Politika. Pristupljeno 21. 10. 2019. 
  3. ^ „Umro je Milovan Vitezović”. Blic. 22. mart 2022. 
  4. ^ „OBJAVIO 40 KNjIGA, NEMA ŽANRA U KOME SE NIJE OKUŠAO: Bogata biografija Milovana Vitezovića”. Večernje novosti. 22. 3. 2022. Pristupljeno 22. 3. 2022. 
  5. ^ SAHRANjEN MILOVAN VITEZOVIĆ: Porodica i kolege odali poslednju počast čuvenom piscu („Večernje novosti”, 26. marta 2022)
  6. ^ „SPC odlikovala Vitezovića”. Radio-televizija Republike Srpske. 22. 2. 2012. Pristupljeno 23. 2. 2012. 
  7. ^ „Milovanu Vitezoviću Orden Svetog Despota Stefana”. Radio-televizija Republike Srpske. 21. 2. 2012. Pristupljeno 22. 2. 2012. 
  8. ^ Patrijarh Irinej odlikovao Milovana Vitezovića („Politika”, 2. februar 2017)
  9. ^ „PRIZNANjE IZ MOSKVE: Milovan Vitezović i Milan Dimitrijević novi članovi Međunarodne slovenske akademije”. NOVOSTI (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2021-01-01. 
  10. ^ Leksikon "Ko je ko u našem humoru, satiri i karikaturi", Ošišani jež. 1998. pp. 33.
  11. ^ „Čarape kralja Petra” na italijanskom („Večernje novosti”, 24. decembar 2013)
  12. ^ „Sveti Sava u ruskom carskom letopisu | Srpska pravoslavna crkva [Zvanični sajt]”. www.spc.rs. Arhivirano iz originala 04. 12. 2020. g. Pristupljeno 2020-12-21. 
  13. ^ Vitezović, Milovan (5. 4. 2022). „ZLATNI DAR I STRAŠNA SUDBINA: "Mek kao duša", kaže naš narod za dobar i svež hleb”. Večernje novosti. Pristupljeno 10. 4. 2022. 
  14. ^ Izbor iz knjiga: Srce me je otkucalo (prvi put 1969), Srce me je otkucalo (drugi put 1978), Moždane kapi (1980) i Mislarica (1982)

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Милован_Витезовић&oldid=28970148”