Opština Medveđa
Opština Medveđa | |
|---|---|
 Crveni trg i zgrada skupštine opštine Medveđa (žuta boja) | |
| Administrativni podaci | |
| Država |  Srbija |
| Upravni okrug | Jablanički |
| Sedište | Medveđa |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  6.360 |
| Geografske karakteristike | |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Površina | 524 km2 |
 | |
| Ostali podaci | |
| Predsednik opštine | Dragan Kulić (SNS) |
| Poštanski broj | 16240 |
| Pozivni broj | 016 |
| Registarska oznaka | LE |
| Veb-sajt | www.medvedja.ls.gov.rs |
Opština Medveđa je teritorijalna jedinica koja se nalazi na jugu Srbije i pripada Jablaničkom upravnom okrugu. Središte je gradsko naselje Medveđa. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 6.360 stanovnika[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 7.438 stanovnika).[2] Graniči se sa opštinama Bojnik, Lebane, Kuršumlija, Kosovska Kamenica, Podujevo i gradom Priština.
Geografija
[uredi | uredi izvor]Jablanički upravni okrug, kome opština Medveđa pripada, se nalazi u centru južnog dela Balkanskog poluostrva. Graniči se sa Pčinjskim okrugom na jugu, Kosmetom na zapadu i Bugarskom na istoku. Okrug se na severu graniči sa Niškim, Topličkim i Pirotskim okrugom.
Opština pripada grupi brdsko-planinskih opština sa 95% takvog terena. Većina naselja na teritoriji opštine nije povezana adekvatnom putnom mrežom sa sedištem opštine. Kroz Medveđu prolazi magistralni put Leskovac—Priština, a asfaltnim putem sa opštinskim mestom su povezana naselja: Sijarinska Banja, Gazdare, Lece, Gornji Gajtan, Donji Gajtan, Tulare, Retkocer, Sponce, Tupale, Borovac, Gornji Bučumet, Srednji Bučumet, Donji Bučumet i Stubla.
Istorija
[uredi | uredi izvor]Nalazišta sa ostacima praistorijske kulture iz raznih perioda nalaze se u Medveđi, Petrilju, Lapaštici, Drencu (Vrtop), Lecu, Lisavcu i Rasovači, Gajtanu, Tularu, Gornjem Bučumetu, Šišincu, Borovcu, Brveniku, i u drugim naseljima.
Kroz Gornju Jablanicu vodio je značajan rimski put preko Tulara, Medveđe, Lebana i Leskovca prema Prištini i Pirotu.
U dokumentima srednjeg veka nalazimo pored Dubočice i geografske pojmove Goljak i Podgor, kao i male župe Banja, Medveđa i Tulare, zatim Brvenik, Lapaštica, Maćedonce, Medveđa, Petrilje, Prpore, Sponce, Tupale, Medevce, Stara Banja, Stubla i Crni Vrh. Na prostoru Gornje Jablanice vidljivi su ostaci nekadašnjih naselja iz Nemanjićke Dubočice – u Rujkovcu, Medveđi, Gazdaru, Lecu, Gajtanu, Drencu, Stubli, Retkoceru, Velikoj Brajini (Brvenik), Tularu, Grbavcu, Medevcu, Vrapcu, Svircu, Borovcu, Sijarini, Sijarinskoj Banji, Tupalu i drugim.
Po oslobođenju južne Srbije počinje naseljavanje Gornje Jablanice u jesen 1879 godine. Srpske izbeglice sa Kosova (Kriva reka, Lab) i Metohije (Peć, Istok, Klina i Kijevo), Zatim istočne Srbije, Bučja i Zebitinca kod Knjaževca, sa šireg južnomoravskog područja (Vlasotince, Dobro Polje, Crna Trava, Vlasina, Pčilja), potom iz stare Hercegovine i Crne Gore - Morače, Dobrilovine, Drobnjaka, Župe, Zatraja, Pive, Jezera, Šarana, Uskoka, Bjelopavlića, Gluhog Dola, sa Golije, Gusinja, Banjana i drugih krajeva. Hercegovci i Crnogorci naselili su se u Gornju Jablanicu u talasima 1880, 1882, 1886, 1889, 1890, 1892 i 1904—1906. iz plemena Brda (Rovčani, Maričani, Piperi, Bjelopavlići, Kuči, Bratonožići, Vasojevići sa Veličanima) iz stare Hercegovine (Uskoci, Drobnjaci, Šaranci, Pivljani, Banjani), zatim iz katunske nahije (Čevljani, Cuce, Bjelice, Pješivci), ali i iz riječke nahije. Pomenuto stanovništvo naselilo je naselja duž srpsko-turske granice i bilo je pograničnih straža 16 srpskih karaula.
Kralj Aleksandar Karađorđević je, na predlog ministra unutrašnjih dela, "rešio da selo Medveđa, u srezu jablaničkom, a po izjavljenoj želji građana, proglasi za varošicu pod istim imenom". Ovaj kraljevski "novogodišnji poklon" Gornjojablaničanima je stigao tek posle četvrtog pokušaja da njihovo mesto dobije viši status.
Želeli su Medveđani da postanu varošani još 1900. godine. Tada je grupa najuglednijih Gornjojablaničana prvi put zvanično, ali bez uspeha, pokrenula takvu inicijativu, i to, zanimljivo je, sa zahtevom da se promeni i ime mesta u Dubočica.
Posle završetka Prvog svetskog rata, uporni Gornjojablaničani, pre svih kafedžija Dimitrije Mladenović Mitko, ponovo su, četvrti put, obnovili postupak i, konačno, 31. decembra 1921. godine kralj je potpisao ukaz kojim je Medveđa postala varoš.
Naseljena mesta
[uredi | uredi izvor]
Demografija
[uredi | uredi izvor]
Prema popisu stanovništva iz 2022. godine na teritoriji opštine Medveđa je živelo 6.360 stanovnika. U naseljima Gornja Lapaštica, Grbavce, Đulekare, Kapit, Sijarina i Tupale većinu čine Albanci, dok u ostalim su većina Srbi.
Privreda
[uredi | uredi izvor]Opština Medveđa je jedna od najnerazvijenijih opština u Republici Srbiji. Poseduje mnoge prirodne pogodnosti za razvoj turizma, jer se u blizini nalazi banjsko lečilište sa više desetina mineralnih izvora u Sijarinskoj Banji, kao i izvori u Tularu. Na području Medveđe postoje mnogi mineralni resursi, koji mogu da se eksploatišu, kao što su ruda, mermer i poludragi kamen oniks.
Najperspektivnija grana industrije je rudarstvo u preduzeću Rudnik i flotacija „Lece“, u sklopu Koncerna „Farmakom MB“ iz Šapca. Velike izglede za razvoj ima poljoprivreda, pre svega u granama kao što su stočarstvo (ovce, koze, krave) i voćarstvo (šljive, kruške, jabuke, dunje). Osim primarne poljoprivredne proizvodnje, jaku granu privređivanja ima i drvna industrija i prerada sirovina. Potencijali se naročito ogledaju u preradi sirovih proizvoda iz prirode (pečuraka, šumskog bilja, voća i povrća), kao i prerada mleka za sir, kajmak i jogurt.
Turizam
[uredi | uredi izvor]Nosilac turizma u opštini Medveđa je Sijarinska Banja, koja se nalazi na 10 km od Medveđe, 50 km od Leskovca, 70 km od Prištine i oko 320 km od Beograda. Najveći potencijali su mineralni izvori, kojih je 18 u dužini od 800 m, a registrovanih izvora ima 26, a specifičnu turističku atrakciju predstavlja gejzer. Pored Sijarinske banje postoji i banja u Tularu koja je interesantna samo kao izletnička destinacija, a blizina Caričinog Grada daje šansu za veću i raznovrsniju ponudu turistima.
Turistički potencijali
[uredi | uredi izvor]Turističke potencijale opštine Medveđa čine:
- Sijarinska banja
- Ćorov vodopad se nalazi 7 km od Medveđe u ataru sela Petrilje.[6]
- Tularska banja
- Radan planina
- Mrkonjski vis
- Manastir Mala Brain
- Arheološka nalazišta
- Gejzerske noći u Sijarinskoj Banji
- Turističke manifestacije[7]
Politika
[uredi | uredi izvor]Od 1999. do 2001. godine, albanski teroristi su izvršavali vojne operacije u oblasti, sa ciljem da se oblast opština Preševa, Medveđe i Bujanovca pripoji Kosovu i Metohiji koje je trebalo da se odvoji od Republike Srbije i pripoji Republici Albaniji, kao deo ideje o Velikoj Albaniji. Za razliku od opština Preševo i Bujanovac, Medveđa ima srpsku većinu i udaljena je od njih oko 50 km vazdušnom linijom.[8]
Galerija
[uredi | uredi izvor]-
-
-
Turizam u opštini Medveđa -
-
Radan planina
Vidi još
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ „Konačni rezultati popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022. (knjiga 1, nacionalna pripadnost opštine i gradovi)” (PDF). popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 9. 7. 2023.
- ^ „Uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002. i 2011.” (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku. 2014.
- ^ „Ethnic composition: 2022 census”. pop-stat.mashke.org.
- ^ „Religious composition: 2022 census”. pop-stat.mashke.org.
- ^ „Linguistic composition: 2022 census”. pop-stat.mashke.org.
- ^ „TO Medveđa - sajt”. Arhivirano iz originala 11. 09. 2020. g.
- ^ „Naši potencijali”. Turistička organizacija opštine Medveđa.
- ^ Medveđa nije deo preševske doline („Politika”, 2. avgust 2018)
