Država Slovenaca, Hrvata i Srba

Država Slovenaca, Hrvata i Srba Država Slovencev, Hrvatov in Srbov Država Slovenaca, Hrvata i Srba
Zastava Grb
Država Slovenaca, Hrvata i Srba
Geografija
Kontinent		Evropa
Regija		srednja Evropa, Balkan
Prestonica		Zagreb
Društvo
Službeni jezik		slovenački, hrvatski, srpski
Religija		katolicizam, pravoslavlje i islam
Politika
Oblik države		republika
— Predsednik		Anton Korošec
Istorija
Postojanje
— Osnivanje		29. oktobra 1918.
— Ukidanje		1. decembra 1918.
Geografske i druge karakteristike
Valuta		defakto austrougarska kruna
Zemlje prethodnice i naslednice Države Slovenaca, Hrvata i Srba
Prethodnice:		Naslednice:
	Austrougarska	Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca

Država Slovenaca, Hrvata i Srba (kratko Država SHS), bila je kratkotrajna država koja je nastala nakon raspada Austrougarske na kraju Prvog svetskog rata, i sačinjavali su je delovi monarhije u kojima su južnoslovenski narodi činili većinsko stanovništvo. Ova država trajala je malo više od mesec dana (od 29. oktobra do 1. decembra 1918) i ugrađena je u Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca. U toku njenog kratkotrajnog postojanja na međunarodnom polju, Državu SHS zvanično je priznala jedino Kraljevina Srbija.

Istorija

Verigar

Ova država je osnovana nakon odluke hrvatskog Sabora da prekine sve državno-pravne veze s Austrijom i Ugarskom, a prvi joj je organ bio Narodno vijeće SHS, osnovano u Zagrebu 29. oktobra 1918. godine, na čelu sa slovenačkim političarem Antonom Korošcem. Njegovi potpredsednici bili su Svetozar Pribićević i dr Ante Pavelić -Stariji (zubar iz Zagreba, kojeg ne treba mešati s kasnijim vođom ustaškog pokreta).

Država se nominalno sastojala od delova bivše Austrougarske u kojima su većinu sačinjavali Slovenci, Hrvati i Srbi. To su bile sledeće teritorije:

• Hrvatska i Slavonija (teritorije bivše banske Hrvatske, Slavonije i Vojne krajine koji su bili uživali autonomiju unutar mađarskog dela bivše monarhije)
• grofovije Kranjska, Gorenjska, Koruška i Štajerska (teritorije današnje Slovenije kojima se upravljalo direktno iz Beča)
• Istra (kojom se upravljalo direktno iz Beča)
• Dalmacija (kojom se upravljalo iz Beča)
• Bosna i Hercegovina (austro-ugarski kondominijum)
• grad Rijeka, kojim se upravljalo iz Budimpešte.

Narodno vijeće je planiralo u novu državu uključiti i područje Vojvodine (Bačku, Banat i Baranju) — ali su se tamošnji srpski političari priključili Srpskom narodnom odboru u Novom Sadu i proglasili priključenje Srpske Vojvodine Kraljevini Srbiji, a 24. novembra 1918. je skupština u Rumi proglasila priključenje Srema, do tada formalno u sastavu Slavonije, Srbiji.

Problemi

U međuvremenu se ispostavilo kako Narodno vijeće nema resurse uspostaviti efikasnu vlast na područjima pod svojom nominalnom kontrolom. Po selima su harale bande zelenog kadra, a po gradovima besnele demonstracije i razni pokušaji boljševičke revolucije.

Mnogo ozbiljniju opasnost po novu državu je predstavljala činjenica da nije međunarodno priznata, što su pokušale iskoristiti neke susedne države kako bi se teritorijalno proširile na njenu štetu. U tome je najviše uspeha imala Kraljevina Italija, koja je nakon potapanja bojnog broda Viribus Unitis (samo dva dana nakon primopredaje flote Narodnom vijeću SHS — 31. oktobra 1918) i praktične neutralizacije bivše austrougarske flote u Puli, iskoristila slabost nove države i bez većeg otpora okupirala Istru, Rijeku, Trst, Slovensko primorje i velike delove Dalmacije — teritorije koje su joj imale pripasti po londonskom ugovoru kao nagrada za stupanje u rat na strani Antante.

Istovremeno su izbili oružani sukobi s austrijskim trupama koje su nastojale preuzeti vlast u Mariboru i drugim delovima Slovenije, dok su mađarske snage slično pokušale učiniti u Prekomurju i Međimurju.

Narodno vijeće je vrlo brzo shvatilo da jedinu alternativu komadanju zemlje i anarhiji predstavlja njeno što brže ujedinjenje sa Srbijom, koja je iz rata izašla kao pobednik na strani Antante. U skladu s tim je u Beograd poslana delegacija koja je sprovela formalno ujedinjenje Države SHS i Kraljevine Srbije u novu državu pod nazivom Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, 1. decembra 1918. godine.

Vidi još

• Jugoslavija
• Slobodna Država Rijeka

Literatura

• Petranović, Branko (1980). Istorija Jugoslavije 1918-1978. Beograd: Nolit. 
• Petranović, Branko (1988). Istorija Jugoslavije 1918-1988. 1. Beograd: Nolit.