Vasilije Petrović Njegoš

Vasilije III Petrović Njegoš
Vasilije Petrović
Lični podaci
Datum rođenja	1709.
Mesto rođenja	Njeguši, Crna Gora
Datum smrti	10. mart 1766.(1766-03-10) (56/57 god.)
Mesto smrti	Petrograd, Ruska Imperija
Mitropolit skenderijski i primorski Crne Gore
Godine	(1750–1766)
Prethodnik	Sava Petrović Njegoš (1735 — 1750)
Naslednik	Sava Petrović Njegoš (1766 — 1781)

Grob vladike Vasilija u Petrogradu. Titula: „Mitropolit skenderijski i primorski Crne Gore i patrijaškog trona serbskog egzarh”

Vasilije III Petrović Njegoš (Njeguši, 1709 — Sankt Peterburg, 10. mart 1766) bio je vladika i mitropolit crnogorski (1750—1766). Vladao je zajedno sa stricem Savom Petrovićem od 1750. do 1766. godine. Pisac je prve domaće istorije Crne Gore.

Biografija

Na predlog mitropolita Save, hirotonisan je 1750. godine od srpskog patrijarha Atanasija II i od tada je učestvovao u vođenju crkvenih i narodnih poslova. Već 15. marta 1750. godine poslao ga je patrijarh u Rusiju da skuplja milostinju. I ranije kao arhimandrit išao je u sličnu misiju; bio je u Austriji da povrati svete relikvije koje je odneo tamo srpski patrijarh Arsenije Čarnojević. Održavao je bliske veze sa carskom Rusijom i odigrao značajnu ulogu u obnovi srpske države.

Predstavnici crnogorsko-osmanske komisije, u kojoj su bili i vladika Vasilije i trebinjski kapetan Hamza kao predstavnik osmanske vlasti su 10. jula 1761. utvrdili su mir između hercegovačkih i crnogorskih nahija oročen na najmanje tri godine. Dogovorom je bila zagarantovana sloboda kretanja u oba smjera Crnogorcima u nahijama pod osmanskom vlašću i sultanovih podanika u Crnoj Gori.

Kada je ruski car Petar Veliki poslao generala Miloradovića u Crnu Goru, zadarska Arhibiskupska kurija piše Mletačkom Senatu, da su Cetinjske Vladike uzurpirale prava Dinastije Crnojevića, proglašavajući se Gospodarima Crne Gore, pa da vladika Vasilije pruža jednu ruku na Dalmaciju, a drugu na Arbaniju, imajući iza leđa Rusiju.

Umro je 10. marta 1766. godine u Petrogradu gde je i sahranjen. Patrijarh Vasilije Jovanović-Brkić je umro 10. februara 1772. godine, isto u Petrogradu i sutradan je sahranjen u Blagoveštenskoj crkvi, pored groba Vasilija Petrovića Njegoša.

Dela

• Kratka istorija Crne Gore (Kratka istorija o Černoj Gori) - Moskva 1754.
• Pohvala Nemanji

Pored navedenih poznato je da je Vasilije napisao još dve kratke crnogorske istorije koje su ostale u rukopisu. Takođe, u istoriji književnosti je prihvaćeno mišljenje da i njegova prepiska ima izvesnu literarnu vrednost.

Vidi još

• Cetinjski letopis

Literatura

• Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić. 
• Durković-Jakšić, Ljubomir (1991). Mitropolija crnogorska nikada nije bila autokefalna. Beograd-Cetinje: Sveti arhijerejski sinod Srpske pravoslavne crkve, Mitropolija crnogorsko-primorska. 
• Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2013). Istorija Srba u Crnoj Gori 1496-1918. Novi Sad: Prometej. 
• Mikavica, Dejan; Vasin, Goran; Ninković, Nenad (2017). Srbi u Crnoj Gori 1496-1918. Nikšić: Institut za srpsku kulturu. 
• Milićević, Jovan; Rakočević, Novica (1986). „Crna Gora od 1735-1797”. Istorija srpskog naroda. knj. 4, sv. 1. Beograd: Srpska književna zadruga. str. 498—530. 
• Milović, Jevto M. (1956). Zbornik dokumenata iz istorije Crne Gore (1685-1782). Cetinje: Istoriski institut. 
• Slijepčević, Đoko M. (1966). Istorija Srpske pravoslavne crkve. knj. 2. Minhen: Iskra. 
• Stanojević, Gligor (1975). „Crna Gora u XVIII vijeku”. Istorija Crne Gore. knj. 3, sv. 1. Titograd: Redakcija za istoriju Crne Gore. str. 229—499. 
• Stanojević, Gligor (1979). Mitropolit Vasilije Petrović i njegovo doba (1740-1766). Beograd: Istorijski institut. 
• Radoslav Raspopović, Diplomatija Crne Gore 1711—1918, Podgorica—Beograd 1996.
• Gligor Stanojević, Mitropolit Vasilije Petrović i njegovo doba (1740—1766), Beograd 1979.
• Tomanović, Lazar (2018). Memoari. CID, Podgorica. 

Spoljašnje veze

• Istorija o Crnoj Gori (1754)
• Istorijska biblioteka: Potemkinova sela mitropolita Vasilija
• Aleksandar Stamatović: Kratka istorija Mitropolije crnogorsko-primorske (1219-1999)