Vojvodina
 | Ovaj članak je stavljen na glasanje za sticanje statusa dobrog članka. Komentarišite predlog i/ili eventualno glasajte. |
| Autonomna Pokrajina Vojvodina mađ. Vajdaság Autonóm Tartomány hrv. Autonomna Pokrajina Vojvodina slč. Autonómna pokrajina Vojvodina rum. Provincia Autonomă Voivodina rsn. Автономна Покраїна Войводина | |
|---|---|
 | |
| Matična država |  Srbija |
| Administrativni centar | Novi Sad |
| Službeni jezik | srpski, mađarski, slovački, hrvatski, rumunski i rusinski1 |
| Ostali jezici u upotrebi | češki, slovenački, romski, makedonski i crnogorski2 |
| Vladavina | |
| Oblik vlasti | autonomna pokrajina |
| — Predsednik Pokrajinske vlade | Maja Gojković |
| — Predsednik Skupštine | Balint Juhas |
| Istorija | |
| Istorija | |
| — Srpska Vojvodina | 1848. |
| — Vojvodstvo Srbija | 1849. |
| — Ujedinjenje sa Kraljevinom Srbijom | 1918. |
| — SAP Vojvodina | 1944. |
| Geografija | |
| Površina | |
| — ukupno | 21.614 km2 |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  1.740.230 |
| — gustina | 81 st./km2 |
| Privreda | |
| BDP / PKM | ≈ 2024. |
| — ukupno |  51,690 mld. $ |
| — po stanovniku | 27.207 $ |
| IHR (2022) | 0,798 (71) — veoma visok |
| Valuta | srpski dinar |
| — kod valute | RSD |
| Ostale informacije | |
| Vremenska zona | UTC +1 (CET) UTC +2 (CEST) |
| Internet domen | .rs |
1 Svi navedeni službeni jezici se koriste u pokrajinskoj administraciji, srpski u svim gradskim i opštinskim administracijama, a ostali samo u nekim.
2 Crnogorski jezik je zvaničan u opštini Mali Iđoš | |
Vojvodina, zvanično Autonomna Pokrajina Vojvodina — skraćeno APV, je autonomna pokrajina u sastavu Srbije.[1] Nalazi se na jugu Panonske nizije. Graniči se na severu sa Mađarskom, na istoku sa Rumunijom, na jugozapadu sa Bosnom i Hercegovinom i na zapadu sa Hrvatskom. Prema popisu iz 2022. bilo je 1.740.230 stanovnika.[2] Administrativni centar je Novi Sad, drugi grad po naseljenosti u Srbiji.
Vojvodinu čine istorijski regioni Banat, Bačka i Srem, kao i mali severni deo Mačve. Južnu granicu većim delom čine reke Dunav i Sava. Zahvljujući svom plodnom tlu, Vojvodina je središte poljoprivrede u Srbiji. Poznata je kao multietničko i multikulturalno područje,[3][4] sa oko 26 etničkih grupa i šest službenih jezika.[5]
Ime
Ime Vojvodina na srpskom jeziku označava teritoriju kojom upravlja vojvoda. U srpskom jeziku se koriste još dve varijante imena Vojvodine, a to su: Vojvodovina i Vojvodstvo. U poljskom jeziku se danas takođe koristi naziv województwo kao oznaka za pokrajinu. Ime Vojvodine potiče iz 1848. godine, kada se prostor današnje Vojvodine zvao Srpska Vojvodina (1848—1849) i Vojvodstvo Srbija (1849—1860). Od 1945. godine, u službenoj je upotrebi naziv Vojvodina.
Službeni nazivi na ostalim službenim jezicima Vojvodine:
- mađ. Vajdaság Autonóm Tartomány
- slč. Autonómna pokrajina Vojvodina
- rum. Provincia Autonomă Voivodina
- rsn. Автономна Покраїна Войводина
- hrv. Autonomna Pokrajina Vojvodina
Iako se ime Vojvodine u kontinuitetu koristi od 1848. godine, naziv ima dublje istorijsko poreklo, tako da je još 1690. i 1694. godine Srbima u Habzburškoj monarhiji bilo priznato pravo na vojvodu i zasebnu teritoriju (vojvodinu), a još u 9. veku su na području današnje Vojvodine postojala vojvodstva, kojima su vladale bugarske vojvode.
Geografija
Vojvodina se prostire duž Panonske nizije i skoro celom svojom površinom (sa izuzetkom severne Mačve) spada geografski u srednju Evropu, sa površinom od 21.614 km2, na kojoj živi nešto manje od dva miliona stanovnika. Administrativno sedište pokrajine je Novi Sad. Geografski regioni koji čine Vojvodinu su Banat, Bačka i Srem, kao i mali severni deo Mačve.[6]
Reljef Vojvodine je pretežno ravničarski, izuzev Srema, kojim dominira planina Fruška gora, i jugoistoka Banata, sa Vršačkim planinama. Najniža tačka Vojvodine je 75 m, a najviša 641 m.[7]
Najveći hidrografski potencijal čini reka Dunav sa svojim pritokama, kao najvažnija vodena saobraćajnica i strateški saobraćajni pravac u srednjoj Evropi. Dunav kroz Srbiju protiče u dužini od 588 km, i to pretežno kroz Vojvodinu, a celom ovom dužinom je plovan. Plovne su i njegove pritoke Tisa (168 km), Sava (206 km) i Begej (75 km), između kojih je prokopana razgranata mreža kanala za navodnjavanje, odvodnjavanje i transport, kanal Dunav—Tisa—Dunav, ukupne dužine 939 km, od čega je 673 km plovno.[8]
U geografskom smislu, pojam Vojvodina može se odnositi i na delove Srema i Banata koji pripadaju gradu Beogradu (Pančevački Rit, Zemun, Novi Beograd, Surčin), a u istorijskom smislu ovaj pojam se odnosio i na delove Srema, Bačke i Banata koji danas pripadaju Hrvatskoj, Mađarskoj i Rumuniji, a takođe se odnosio i na područje Baranje.[9]
Istorija
| Ovaj članak je deo serije o istoriji Vojvodine |
| Istorija Vojvodine |
|---|
  |
Tokom istorije, na teritoriji današnje Vojvodine trag su ostavili mnogi narodi: Srbi, Iliri, Tračani, Kelti, Rimljani, Sarmati, Goti, Huni, Gepidi, Ostrogoti, Langobardi, Vizantinci, Stari Sloveni, Avari, Franci, Bugari, Mađari, Osmanski Turci, Nemci i drugi.
Antičko doba
U periodu neolita, na prostoru Vojvodine cvetaju dve značajne arheološke kulture: starčevačka i vinčanska kultura. Praindoevropljani su se prvi put naselili na teritoriji današnje Vojvodine 3200. godine pre nove ere. Tokom eneolita, kao i bronzanog i gvozdenog doba, nekoliko indoevropskih arheoloških kultura bilo je koncentrisano u Vojvodini ili oko nje, kao što su vučedolska, vatinska i bosutska kultura, između ostalih.[10]
Pre rimskih osvajanja u 1. veku pre nove ere, oblast Vojvodine su naseljavali indoevropski narodi ilirskog, tračkog i keltskog porekla. Prve države obrazovane na ovim prostorima bile su keltska država Skordiska (3. vek pre nove ere — 1. vek nove ere) sa prestonicom u Singidunumu (današnji Beograd), kao i dačko kraljevstvo Burebiste (1. vek pre nove ere).[11]
U vreme rimske uprave, područje današnje Vojvodine bilo je u samom središtu svetskih dešavanja, budući da je grad Sirmijum (današnja Sremska Mitrovica) bio jedan od četiri glavna grada Rimskog carstva, a u samom gradu ili njegovoj okolini rođeno je šest rimskih careva.[12] Sirmijum je takođe bio glavni grad nekoliko rimskih administrativnih jedinica, među kojima su Donja Panonija, Panonija Sekunda, Dijeceza Panonija i Prefektura Ilirik.
Rimska vlast je trajala do 5. veka, nakon čega je region došao u posed raznih naroda i država. Dok je Banat bio deo rimske provincije Dakije, Srem je pripadao rimskoj provinciji Panoniji. Bačka nije bila deo Rimskog carstva i bila je naseljena i pod upravom Jaziga.
Srednji vek
Nakon što su Rimljani proterani sa ovih prostora, zavladali su razni indoevropski i turski narodi i države. Ovi narodi su činili Goti, Sarmati, Huni, Gepidi i Avari. Za regionalnu istoriju najveća je po značaju bila Gepidska kraljevina, koja je imala prestonicu u Sirmijumu. Prema zbirci Čuda Svetog Dimitrija iz 7. veka, Avari su oko 680. godine dali oblast Srem bugarskom vođi po imenu Kuber.
Sloveni (uglavnom preci današnjih Srba) se naseljavaju na teritoriju današnje Vojvodine u 6. veku). Za vreme avarske i bugarske uprave, delovima današnje Vojvodine su upravljali lokalni vladari koji su nosili titule vojvode ili župana.[13] Takvi vladari bili su Kuber (7. vek), Buta-ul (8. vek), Salan sa rezidencijom u gradu Titelu i Glad (9. vek), kao i Ahtum i Sermon (11. vek).
U 9. veku, posle pada avarske države, na ovim prostorima nastaju prvi oblici slovenske državnosti. Prve slovenske države koje su vladale ovim krajem su bile Prvo bugarsko carstvo, Velikomoravska kneževina i Panonska kneževina. Za vreme bugarske uprave (9. vek) ovim krajem su vladali lokalni bugarski vojvode, Salan i Glad. Salanova rezidencija je bila Titel, dok se Gladova verovatno nalazila u bedemu Galada ili možda u Kladovu (Gladovo) u istočnoj Srbiji. Gladov potomak bio je vojvoda Ahtum, još jedan lokalni vladar iz 11. veka koji se protivio uspostavljanju mađarske vlasti nad tim regionom.[14]
Vojvodina u sastavu Kraljevine Ugarske
Između 10. i 12. veka, na području današnje Vojvodine se ustaljuje vlast Kraljevine Ugarske. Stanovništvo srednjovekovne Ugarske bilo je etnički mešovito i uključivalo je Mađare, Slovene, Kumane, Sase, Sekelje, Jase, Vlahe, itd. Mađari su u početku činili vladajući sloj ugarskog društva, dok su kmetovi bili uglavnom Sloveni.[15]
Krajem 13. i početkom 14. veka, donjim i gornjim Sremom (današnja Mačva i današnji Srem), vladali su srpski kralj Stefan Dragutin (između 1282. i 1316. godine) i ugarski velikaš Ugrin Čak (umro 1311. godine), a obojica su bili faktički nezavisni vladari.[15]
Iako su Srbi na teritoriji Vojvodine bili deo starosedelačkog slovenskog stanovništva (posebno u Sremu), veći broj Srba počinje da se naseljava na ovo područje počevši od perioda srednjeg veka, primarno 14. veka. Neposredno pred osomansko osvajanje ovih prostora, Srbi su činili znatan deo stanovništva današnje Vojvodine. Posle pada Srpske despotovine pod Osmansko carstvo (1459), despoti Srbije su nastavili da vladaju na teritoriji današnje Vojvodine (uglavnom u Sremu), tada pod upravom Ugarske, kao vazali Kraljevine Ugarske. Rezidencija srpskih despota nalazila se u gradu Kupiniku (današnje Kupinovo) u Sremu.[15]
Vojvodina u sastavu Osmanskog carstva
Ubrzo posle Mohačke bitke (1526) i vojnog poraza koji je Kraljevini Ugarskoj nanelo Osmansko carstvo, na istorijsku scenu izlazi samozvani srpski car Jovan Nenad.[16] Uz pomoć vojske prvobitno sastavljene od srpskih plaćenika, Jovan Nenad uspostavlja svoju vlast u Bačkoj, severnom Banatu i delu Srema i stvara jednu prolaznu nezavisnu državu, čiji je glavni grad bila Subotica. Na vrhuncu moći, Jovan Nenad se u Subotici krunisao za srpskog cara. Ova srpska država bila je kratkog veka. Ugarski plemići su se udružili protiv Jovana Nenada i porazili njegovu vojsku u leto 1527. godine, a car Jovan Nenad je ubijen. Posle propasti careve države, Bačka i delovi Banata kojima je upravljao dolaze za kratko vreme ponovo pod ugarsku upravu, da bi ubrzo došli pod direktnu osomansku upravu.[17]
Posle ubistva cara Jovana Nenada, dotadašnji vrhovni komandant njegove armije, Radoslav Čelnik, premestio se sa delom bivše careve vojske iz Bačke u Srem, kojim je tada upravljalo Osmansko carstvo. Čelnik je za sebe uzeo titulu sremskog vojvode i vladao Sremom od 1527. do 1530. godine kao osomanski vazal, a rezidencija mu se nalazila u gradu Slankamenu. Pošto je Čelnik raskinuo svoj savez sa Turcima i premestio se na teritoriju Habzburške monarhije, Srem dolazi pod direktnu otomansku upravu posle 1530. godine.[18]
Tokom osomanskog osvajanja i uspostave osomanske vlasti mađarsko i katoličko slovensko (šokačko) stanovništvo se uglavnom iselilo sa ovih prostora. Tokom osomanske vladavine, veći deo stanovništva Vojvodine činili su Srbi, koji su pretežno živeli u selima, dok je gradove nastanjivalo etnički i verski mešovito stanovništvo, koje je uključivalo Srbe, muslimane (Turci, islamizovani Srbi, Arapi), Rome, Grke, Cincare, Jevreje, itd. Posle obnove Pećke patrijaršije 1557. godine, koje je izdejstvovao Mehmed-paša Sokolović, pravoslavni Srbi sa područja Vojvodine došli su pod njenu jurisdikciju, a poglavar patrijaršije imao je tada titulu „patrijarha Srba, Bugara, pomorskih i severnih strana”. Srbi u Banatu su podigli veliki ustanak protiv turske vlasti 1594. godine, a carevina im se osvetila spaljivanjem moštiju Svetog Save — najveće srpske relikvije, koju su poštovali čak i muslimani srpskog porekla.[19]
Vojvodina u sastavu Habzburške monarhije
Posle Karlovačkog (1699) i Požarevačkog mira (1718), celokupna teritorija današnje Vojvodine dolazi pod austrijsku (habsburšku) vlast. Delovi teritorije današnje Vojvodine uključeni su tada u vojnu granicu, a drugi delovi su došli pod civilnu (županijsku) vlast. Za razliku od teritorija pod civilnom upravom, vojnom granicom upravljalo se direktno iz Beča. Iz ovog perioda su poznate i dve velike seobe Srba u Austrijsku carevinu (1690. i 1739), kojima je pojačana brojnost srpskog stanovništva na području Vojvodine. Srbi su tada priznati za jednu od nacija Habsburške monarhije (Natio Rasciana) i priznato im je pravo na jedno posebno vojvodstvo, odnosno teritorijalnu autonomiju. Ovo pravo je, međutim, ostvareno tek u revoluciji od 1848. do 1849. godine. Tokom austrijske vladavine, na teritoriju Vojvodine su se, pored Srba, naselili i mnogi kolonisti, najviše Nemci i Mađari, ali takođe i Slovaci, Hrvati, Rusini, Rumuni i drugi.[20]
Posle izbijanja mađarske revolucije (15. marta 1848), delegacija vojvođanskih Srba krenula je u Požun, da novoj mađarskoj vladi dostavi zahteve Srba za ravnopravnim položajem u Ugarskoj. Posle neuspelih pregovora, došlo je do nemira u vojvođanskim gradovima, kojom prilikom su Srbi spalili matične knjige vođene na mađarskom jeziku. Što je mađarska vlada bila nepopustljivija prema umerenim srpskim zahtevima, to su ovi zahtevi postajali radikalniji. U prvim srpskim zahtevima ne spominju se ni vojvoda ni vojvodina ni autonomija, ali će to veoma brzo postati glavne tačke srpskih zahteva. Na Majskoj skupštini u Sremskim Karlovcima (od 13. do 15. maja 1848), Srbi su proglasili Srpsku Vojvodinu, koja se sastojala od Srema, Banata, Bačke i Baranje. Za vojvodu je izabran Stevan Šupljikac, Karlovačka mitropolija je uzdignuta na rang patrijaršije, a tadašnji mitropolit, Josif Rajačić, proglašen je za srpskog patrijarha. Izabran je narodni odbor kao privremena vlada Srpske Vojvodine. Odluke Majske skupštine potvrđene su kasnije od strane austrijskog dvora. Mađarska vlada je ceo ovaj pokret srpskog naroda proglasila buntovničkim i rešila da ga slomi vojnički. Srbi su pružili energičan otpor i u današnjoj Vojvodini je besneo pravi rat. Nepopustljivost mađarske vlade iskoristilo je srpsko vođstvo, na čelu sa patrijarhom Rajačićem. Kad je austrijski car proglasio Mađare za buntovnike, srpske trupe iz Vojvodine uključile su se u carsku vojsku i učestvovale su u gušenju revolucije u Ugarskoj.[21]
Posle poraza mađarske revolucije, odlukom austrijskog cara, u novembru 1849. godine, formirana je jedna zasebna austrijska pokrajina nazvana Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat (Wojwodschaft Serbien und Tamisch Banat), koja se sastojala od delova Banata, Bačke i Srema. Pokrajinom je upravljao austrijski guverner, čije se sedište nalazilo u Temišvaru, a titula vojvode je pripadala austrijskom caru. Službeni jezici Vojvodstva Srbije bili su nemački i ilirski (srpski). Pokrajina Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat je ukinuta 1860. godine a veći deo njene teritorije (Banat i Bačka) je priključen habsburškoj Ugarskoj, sa izuzetkom Srema koji je priključen Kraljevini Slavoniji, koja kasnije postaje deo Kraljevine Hrvatske i Slavonije u okviru habzburške Ugarske.[22]
_060.jpg)
Posle raspada Austrougarske monarhije (29. oktobra 1918), Velika narodna skupština Srba, Bunjevaca i ostalih Slovena u Banatu, Bačkoj i Baranji je u Novom Sadu 25. novembra 1918. godine proglasila otcepljenje Banata, Bačke i Baranje od Ugarske i njihovo prisajedinjenje Kraljevini Srbiji, što je kasnije ozakonjeno Vidovdanskim ustavom. Jedan dan pre toga (24. novembra 1918), Skupština Srema, održana u Rumi, se takođe izjasnila za priključenje Srema Srbiji. Delegaciju predstavnika Banata, Bačke i Baranje primio je regent Aleksandar I Karađorđević u Beogradu 1. decembra 1918. godine, kada je proglašeno stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.[23]
Pored odluke o prisajedinjenju Kraljevini Srbiji, Velika narodna skupština u Novom Sadu je takođe donela odluku o formiranju pokrajinske vlade (narodne uprave) i pokrajinske skupštine (velikog narodnog saveta) za Banat, Bačku i Baranju.[24] Za predsednika narodne uprave izabran je Jovan Lalošević, a za predsednika velikog narodnog saveta Slavko Miletić. Narodna uprava za Banat, Bačku i Baranju bila je aktivna sve do 11. marta 1919. godine, kada je održala svoju poslednju sednicu.[25]
Kraljevstvo Srba, Hrvata i Slovenaca bilo je u početku podeljeno na okruge i županije, a zatim na oblasti. Godine 1929. formirana je pokrajina Kraljevine Jugoslavije, nazvana Dunavska banovina, sa sedištem u Novom Sadu, koja je obuhvatala Bačku, Baranju, veći deo Banata i Srema, kao i deo Šumadije i Braničeva.[26]
Vojvodina u Drugom svetskom ratu
Posle kratkotrajnog Aprilskog rata i brze kapitulacije Kraljevine Jugoslavije 1941. godine, Vojvodina je okupirana od strane sila Osovine i podeljena na tri okupacione zone: Srem su Nemci predali Nezavisnoj Državi Hrvatskoj, Bačku i Baranju je anektirala Hortijeva Kraljevina Mađarska, dok je Banat potpao pod vlast domaćih Nemaca, iako je formalno pripadao Nedićevoj Srbiji. Teror i fizičko uništenje nedužnog naroda, privredna pljačka, opšta obespravljenost, beda i očaj karakterisali su četvorogodišnju okupaciju (1941—1944). U toku fašističke okupacije u Vojvodini je oko 50.000 ljudi ubijeno, a preko 280.000 je bilo internirano, hapšeno, zlostavljano i mučeno.[27][28][29][30]
Pokret otpora, koji su komunisti pokrenuli već u leto 1941, nedovoljno pripremljen i osmišljen prema datim uslovima, pretrpeo je u Banatu i Bačkoj težak poraz, dok je u Sremu, posle solidnijih priprema, postepeno prerastao u opštenarodni ustanak. Iskustva iz Srema u organizovanju oslobodilačke borbe prenesena su u leto 1944. u Banat, Bačku i Baranju, tako da je pre dolaska Crvene armije, oktobra 1944, ovde već bila ustrojena nova narodna vlast sa oslobodilačkim institucijama.[31]
Tokom Narodnooslobodilačke borbe (1941—1945), na pojedinim privremeno oslobođenim područjima Vojvodine osnovani su organi narodne vlasti, na čelu sa Glavnim narodnooslobodilačkim odborom Vojvodine (GNOOV), koji je ustanovljen u novembru 1943. Tokom Drugog svetskog rata, Srbi na području Vojvodine su bili progonjeni od strane okupacionih režima (mađarskog, hrvatskog, nemačkog).[32]
Vojvodina u SFRJ
Nakon oslobođenja najvećeg dela Vojvodine u jesen 1944, pokrenuto je pitanje o ozvaničenju statusa Vojvodine kao autonomne pokrajine, s obzirom na njene istorijske, ekonomske i kulturne posebnosti, kao i postojanje većeg broja pripadnika nacionalnih manjina. Na plenarnom zasedanju koje je održano 6. aprila 1945. u Novom Sadu, članovi GNOOV su doneli jednoglasnu odluku o uspostavljanju autonomne pokrajine. Delegacija GNOOV je potom otputovala u Beograd, gde je učestvovala na zasedanju Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije (ASNOS). Na sednici koja je održana 7. aprila 1945. predstavnici GNOOV su delegatima ASNOS-a saopštili odluku o uključivanju Vojvodine u sastav Srbije, na šta je ASNOS odgovorio usvajanjem rezolucije kojom je odluka GNOOV pozdravljena i prihvaćena.[33][34]
Skupština izaslanika naroda Vojvodine, koja je održana 30. i 31. jula 1945. godine u Novom Sadu, potvrdila je dotadašnji rad i odluke GNOOV. Skupština je takođe formalizovala odluku o ulasku Vojvodine, kao autonomne pokrajine, u sastav federalne jedinice Srbije. Status autonomne pokrajine u Srbiji, Vojvodina je zadržala do danas, iako se stepen autonomije menjao tokom vremena. Najveći stepen autonomije Vojvodina je imala između 1974. i 1990. godine, kada je, iako formalno u sastavu Srbije, imala status federalnog subjekta Jugoslavije sa elementima državnosti.[35]
Pod vlašću predsednika Srbije Slobodana Miloševića, tokom leta i jeseni 1988. održan je niz protesta protiv rukovodstva Saveza komunista Vojvodine, koji su primorali rukovodstvo da podnese ostavku. Na kraju su SAP Vojvodina i SAP Kosovo prihvatili ustavne amandmane Srbije kojima je praktično odbačena autonomija pokrajina u Srbiji. Vojvodina i Kosovo izgubili su elemente državnosti septembra 1990. godine donošenjem novog Ustava Srbije.[36]
Savremeno doba
Usled ratova u bivšoj Jugoslaviji i etničkog čišćenja srpskog stanovništva iz raznih delova bivše Jugoslavije, broj stanovnika Vojvodine je naglo porastao. U Vojvodinu tada uglavnom dolaze proterani Srbi iz današnje Hrvatske i Bosne i Hercegovine. NATO bombardovanje Jugoslavije, koje je i dalje kontroverzna tema, donelo je brojne civilne žrtve i materijalnu štetu, dok je najgore prošao Novi Sad.[37]
Svrgavanje Slobodana Miloševića iz 2000. stvorio je novu političku klimu u Vojvodini. Nakon razgovora političkih stranaka, stepen autonomije pokrajine donekle je povećan Zakonom o omnibusu iz 2002. Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine usvojila je 15. oktobra 2008. novi Statut, koji je, nakon delimičnih izmena, odobrila Narodna skupština Republike Srbije.[38]
Politika
Najviši pravni akt Autonomne Pokrajine Vojvodine je Statut (iznad kojeg je Ustav Republike Srbije), koji je stupio na snagu 1. januara 2010.[39] Najviši pokrajinski organ je Skupština, u koju se slobodnim izborima bira 120 poslanika sa teritorije Vojvodine i u kojoj su ravnopravni svi službeni jezici. Organ izvršne vlasti je Pokrajinska vlada koju čine pokrajinski sekretari i potpredsednici, dok je predvodi predsednik vlade.
Vojvodina je članica Saveta evropskih opština i regija pri Evropskom parlamentu, kao prva, a zasada i jedina regija koja je postala članica a da matična država nije u tom trenutku bila član Evropske unije ili Saveta Evrope. Takođe, saosnivač je i regionalnog saveta euroregije DKMT (Dunav—Kereš—Moriš—Tisa), koji okuplja, osim same Vojvodine, i nekoliko županija iz Mađarske i Rumunije, a čiji je zadatak međusobna saradnja u regionalnom privrednom, kulturnom i ekološkom razvoju.[40]
Administrativna podela
Vojvodina se sastoji od 39 opština i 8 gradova.[41] Srbija je osnovala 7 upravnih okruga na teritoriji Vojvodine sa sedištima u Novom Sadu, Subotici, Zrenjaninu, Pančevu, Somboru, Kikindi i Sremskoj Mitrovici radi obavljanja državne uprave van mesta sedišta,[42] dok su Statutom Vojvodine osnovani pokrajinski upravni okruzi sa sedištem u Subotici, Somboru, Kikindi, Vršcu, Pančevu, Zrenjaninu i Sremskoj Mitrovici, sa ciljem vršenja određenih poslova pokrajinske uprave van mesta sedišta.[43]
| Upravni okruzi | Broj opština | Sedište okruga |
|---|---|---|
| Severnobački okrug | 2 + 1 grad | Subotica |
| Zapadnobački okrug | 3 + 1 grad | Sombor |
| Južnobački okrug | 13 + 1 grad | Novi Sad |
| Severnobanatski okrug | 5 + 1 grad | Kikinda |
| Srednjobanatski okrug | 4 + 1 grad | Zrenjanin |
| Južnobanatski okrug | 6 + 2 grada | Pančevo |
| Sremski okrug | 6 + 1 grad | Sremska Mitrovica |
| 7 | 39 + 8 gradova |
Demografija
| Populacija (ist.) | ||
|---|---|---|
| God. | Pop. | ± % |
| 1787. | 476.018 | — |
| 1828. | 864.281 | +81,6% |
| 1840. | 912.754 | +5,6% |
| 1857. | 1.030.545 | +12,9% |
| 1880. | 1.172.729 | +13,8% |
| 1890. | 1.331.143 | +13,5% |
| 1900. | 1.432.748 | +7,6% |
| 1910. | 1.512.983 | +5,6% |
| 1921. | 1.528.238 | +1,0% |
| 1931. | 1.624.158 | +6,3% |
| 1931. | 1.636.367 | +0,8% |
| 1948. | 1.663.212 | +1,6% |
| 1953. | 1.699.545 | +2,2% |
| 1961. | 1.854.965 | +9,1% |
| 1971. | 1.952.533 | +5,3% |
| 1981. | 2.034.772 | +4,2% |
| 1991. | 2.012.517 | −1,1% |
| 2002. | 2.031.992 | +1,0% |
| 2011. | 1.931.809 | −4,9% |
| 2022. | 1.740.230 | −9,9% |
| Izvor: [44] | ||
Etničke grupe
Prema popisu iz 2022. bilo je 1.740.230 stanovnika. Srbi, kojih u Vojvodini ima 1.190.785 (68,43%), većinsko su stanovništvo ove severne srpske pokrajine. Po brojnosti zatim slede: Mađari (182.321 ili 10,48%), Romi (40.938 ili 2,35%), Slovaci (39.807 ili 2,29%), Hrvati (32.684 ili 1,88%), Rumuni (19.595 ili 1,13%), Crnogorci (12.424 ili 0,71%), Bunjevci (10.949 ili 0,63%), Rusini (11.207 ili 0,64%), Jugosloveni (12.438 ili 0,71%), Makedonci (7.021 ili 0,40%), kao i ostale manje etničke grupe u koje spadaju: Rusi (0,24%) Ukrajinci (0,18%), Muslimani (0,14%), Nemci (0,11%), Albanci (0,11%), Slovenci (0,06%), Bugari (0,06%) i drugi (ukupno ima više od 26 nacija i nacionalnih ili etničkih grupa).[45]
U većini opština i gradova Vojvodine većinsko stanovništvo su Srbi. Mađari čine većinu stanovništva u pet opština na severu Vojvodine (Kanjiža, Senta, Ada, Bačka Topola i Mali Iđoš), Slovaci čine većinu stanovništva u opštini Bački Petrovac, dok su grad Subotica i opštine Bečej, Čoka, Bač i Kovačica etnički mešovite. U gradu Subotici i u opštinama Bečej i Bač, pojedinačno najbrojnija etnička grupa su Srbi, u opštini Čoka Mađari, a u opštini Kovačica Slovaci (najveći broj vojvođanskih Slovaka živi upravo u ovoj opštini).[46] Drugi brojniji narodi Vojvodine (Rusini, Rumuni, Crnogorci, Bunjevci, Hrvati, Česi) čine većinu stanovništva u pojedinim naseljima, dok Romi čine većinu stanovništva u pojedinim gradskim četvrtima i formalnim prigradskim naseljima.
Religija
Prema rezultatima popisa stanovništva iz 2011. godine, od ukupnog broja stanovnika Vojvodine većinu (prema verskoj pripadnosti) čine hrišćani: pravoslavci (70,25%), katolici (17,43%) i protestanti (3,31%). Muslimani čine 0,74% stanovnika pokrajine.[47]
Uporedni podaci o verskoj i etničkoj pripadnosti svedoče da u okviru svake etničke zajednice postoje specifične religijske većine i manjine. Tako su Srbi, Rumuni, Crnogorci, Romi i Makedonci najvećim delom pravoslavci, dok su Mađari, Hrvati i Bunjevci najvećim delom katolici. Ukrajinci su većim delom pravoslavci (57%), a manjim delom katolici (36%), dok su Rusini većim delom katolici (75%), a manjim delom pravoslavci (18%). Slovaci su većim delom protestanti (82%), a manjim delom katolici (6%). Bošnjaci su najvećim delom muslimani.[48]
Među vojvođanskim Rusinima, Ukrajincima i Rumunima koji pripadaju katoličkoj veroispovesti, najveći deo su grkokatolici.
Službeni jezici
U Vojvodini je službeno šest jezika uz upotrebu njihovih pisama: srpski (ćirilično pismo uz mogućnost upotrebe latiničnog), mađarski (latinica), slovački (latinica), hrvatski (latinica), rumunski (latinica) i rusinski (ćirilica). Izvršno Veće APV je osnivač i izdavač novina na službenim jezicima i to: dnevne novine Dnevnik na srpskom jeziku i Magyar Szó (Mađarska reč) na mađarskom jeziku, a nedeljnici su Hrvatska riječ (Hrvatska reč — hrvatski), Hlas Ľudu (Glas naroda — slovački), Libertatea (Sloboda — rumunski) i Руске слово (Rusinska reč — rusinski).
Sastav stanovništva prema maternjem jeziku, prema popisu iz 2011. godine, bio je: srpski jezik (76,91%), mađarski jezik (12,48%), slovački jezik (2,47%), romski jezik (1,42%), rumunski jezik (1,25%), hrvatski jezik (0,75%), i drugi.
Veći gradovi
| № | Grad | Okrug | Populacija | № | Grad | Okrug | Populacija | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Novi Sad  Subotica |
1. | Novi Sad | Južnobački | 260.438 | 11. | Inđija | Sremski | 24.450 |  Pančevo  Zrenjanin |
| 2. | Subotica | Severnobački | 88.752 | 12. | Vrbas | Južnobački | 20.892 | ||
| 3. | Pančevo | Južnobanatski | 73.401 | 13. | Bečej | Južnobački | 19.492 | ||
| 4. | Zrenjanin | Srednjobanatski | 67.129 | 14. | Stara Pazova | Sremski | 18.522 | ||
| 5. | Sombor | Zapadnobački | 41.814 | 15. | Futog | Južnobački | 18.011 | ||
| 6. | Sremska Mitrovica | Sremski | 36.764 | 16. | Temerin | Južnobački | 17.998 | ||
| 7. | Kikinda | Severnobanatski | 32.084 | 17. | Nova Pazova | Sremski | 16.115 | ||
| 8. | Vršac | Južnobanatski | 31.946 | 18. | Kula | Zapadnobački | 14.873 | ||
| 9. | Ruma | Sremski | 27.747 | 19. | Apatin | Zapadnobački | 14.613 | ||
| 10. | Bačka Palanka | Južnobački | 25.476 | 20. | Senta | Severnobanatski | 14.452 | ||
Privreda
Privreda Vojvodine se u velikoj meri zasniva na razvijenoj prehrambenoj industriji i plodnom poljoprivrednom zemljištu. Poljoprivreda je prioritetan sektor u Vojvodini. Tradicionalno je bio značajan deo lokalne privrede i generator pozitivnih rezultata, zahvaljujući obilju plodnog poljoprivrednog zemljišta koje čini 84% njene teritorije. Učešće agrobiznisa u ukupnoj industrijskoj proizvodnji iznosi 40%, odnosno 30% u ukupnom izvozu Vojvodine.[49]
Metalna industrija Vojvodine ima dugu tradiciju i sastoji se od manjih metaloprerađivačkih preduzeća za proizvodnju komponenti i, u manjoj meri, od proizvođača originalne opreme sa sopstvenim brendiranim proizvodima. Vojvođanski metalni klaster okuplja 116 preduzeća sa 6.300 zaposlenih. Razvijene su i druge grane industrije kao što su hemijska industrija, elektroindustrija, naftna industrija i građevinska industrija. Sektor informaciono-komunikacionih tehnologija (IKT) je u protekloj deceniji brzo rastao i zauzeo značajnu ulogu u ekonomskom razvoju Vojvodine.[50]
Sektor visoke tehnologije se izuzetno brzo razvija u Vojvodini. Razvoj softvera predstavlja glavni izvor prihoda, posebno razvoj ERP rešenja, Džava aplikacija i mobilnih aplikacija. Preduzeća iz IT sektora se uglavnom bave inženjeringom softvera, na osnovu zahteva međunarodnih klijenata ili razvojem sopstvenih softverskih proizvoda za potrebe domaćeg i međunarodnog tržišta. Vojvodina posebnu pažnju posvećuje međuregionalnoj i prekograničnoj ekonomskoj saradnji, kao i sprovođenju prioriteta definisanih u okviru Strategije EU za Dunavski region.[51]
Svoje investicione potencijale Vojvodina promoviše kroz Razvojnu agenciju Vojvodine (RAV), koju je osnovala Skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine.[52] Neke od najznačajnijih preduzeća iz Vojvodine su: Naftna industrija Srbije, Srbijagas, HIP-Petrohemija, Apatinska pivara i Novosadski sajam.
Turizam
Turističke destinacije u Vojvodini čine poznati pravoslavni manastiri na Fruškoj gori, brojna lovišta, kulturno-istorijski spomenici, različiti folklori, galerije i muzeji, ravničarski predeli sa puno zelenila, velike reke, kanali i jezera, kao i Deliblatska peščara („Evropska Sahara”). U Vojvodini se takođe održava jedan od najposećenijih muzičkih festivala u Evropi, Exit.[53]
Kao turistička destinacija, Vojvodina je poznata po lovu i ribolovu, brojnim festivalima hrane, etno-festivalima, muzičkim festivalima, kao i bogatim arhitektonskim i kulturnim nasleđem, koje uključuje brojne pravoslavne manastire, dvorce, tvrđave, kao i ostatke antičke rimske civilizacije od kojih su najznačajniji ostaci rimskog Sirmijuma.[54][55]
Ostale poznate turističke destinacije u Vojvodini čine Nacionalni park Fruška gora, Vršačke planine, Specijalni rezervat prirode Zasavica, Petrovaradinska tvrđava, Krčedinska ada, Zagajička brda, Vrdnička banja i Belocrkvanska jezera.[56]
Saobraćaj
Kroz Vojvodinu prolaze važne saobraćajnice, pre svega auto-put koji ide od srednje Evrope i Horgoša na granici prema Mađarskoj, pa preko Novog Sada do Beograda, i dalje na jugoistok ka Nišu gde se račva u dva pravca: jedan pravac vodi na istok ka granici sa Bugarskom; drugi na jug, prema Skoplju i Solunu. Treći krak auto-puta se u Sremu odvaja na zapad, prema susednoj Hrvatskoj i dalje ka zapadnoj Evropi. Oko auto-puta je razvijena i mreža lokalnih puteva i železničkih pravaca.[57]
Na jugu Vojvodine počinje moravsko-vardarska dolina, najvažnija komunikacija između severa i juga Balkanskog poluostrva, koja se upravo kod Beograda ukršta sa dunavskim pravcem Istok—Zapad, čineći geostrateški čvor. To čini geografskostrateški položaj ove pokrajine povoljnim i značajnim za Srbiju.
Trenutno je u izgradnji Fruškogorski koridor,[58] dok projektovana brza saobraćajnica nazvana „Osmeh Vojvodine” duga više od 164 kilometra povezuje istok i zapad Vojvodine.[59]
Obrazovanje
Obrazovanje u Vojvodini ima dugu tradiciju. Obrazovni sistem Srbije danas je veoma razvijen i obuhvata predškolsko, osnovno, srednje i visokoškolsko obrazovanje. Nastava se, na svim nivoima obrazovanja u Srbiji, odvija na srpskom jeziku, a može se izvoditi, pod određenim uslovima, i na jeziku nacionalnih manjina. Ta zakonska mogućnost se naročito često koristi u Vojvodini zbog izražene multietničke strukture stanovništva. Za sve učenike koji se ne školuju na svom maternjem jeziku omogućeno je i negovanje maternjeg jezika sa elementima nacionalne kulture.
Nakon osnovnog obrazovanja, mladima u Vojvodini su na raspolaganju gimnazije, stručne škole, mešovite škole, srednje umetničke škole i srednje škole za obrazovanje učenika sa smetnjama u razvoju i invaliditetom. U okviru redovnog srednjeg obrazovanja, nastava se održava na srpskom, mađarskom, slovačkom, rumunskom, rusinskom i hrvatskom jeziku.[60]
Vojvodina je prepoznatljiva po svojim visokoškolskim ustanovama, koje privlače studente iz čitave Srbije i srpske dijaspore, naročito Republike Srpske.[61] U više gradova Vojvodine funkcionišu brojni državni i privatni fakulteti, na kojima su studentima u ponudi osnovne, master i doktorske akademske studije.
Kultura
U tradicionalnom kulturnom i naučnom uporištu srpskog naroda u Vojvodini najstarije ustanove su: Matica srpska (osnovana 1826) i Srpsko narodno pozorište, (osnovano 1861), u kome se predstave izvode i na jezicima nacionalnih manjina. U Novom Sadu se nalazi i ogranak Srpske akademije nauka i umetnosti, Vojvođanska akademija nauka i umetnosti, kao i dva naučna instituta.[62]
U Vojvodini takođe rade i Muzej Vojvodine, Arhiv Vojvodine, Muzej savremene umetnosti Vojvodine, Kulturni centar Vojvodine Miloš Crnjanski, Pozorišni muzej Vojvodine. Prvo fotografsko udruženje osnovano je 1901. godine: Foto, kino i video savez Vojvodine, i jedno je od najaktivnijih udruženja bivše Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije.[63]
Sport
Organizaciju sportskih manifestacija sprovodi Sportski savez Vojvodine, koji je deo Sportskog saveza Srbije, uz pomoć Pokrajinskog sekretarijata za sport i omladinu u sklopu Pokrajinske vlade Vojvodine.[64] Najznačajniji sportski prostori u Vojvodini nalaze se u njenom administrativnom centru Novom Sadu, a najviše se izdvajaju stadion Karađorđe i Spens, kao i TSC arena u Bačkoj Topoli.[65]
Zahvaljujući rezultatima sportista iz Vojvodine, osnovan je državni Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja Univerziteta u Novom Sadu i privatni Fakultet za sport i psihologiju Univerziteta Edukons.[66] Sportisti poreklom iz Vojvodine ostvarili su brojne uspehe za svoju zemlju, ali i druge države koje su predstavljali na sportskim takmičenjima. Neke od značajnijih sportista iz Vojvodine predstavljaju košarkaš Nikola Jokić, atletičarka Ivana Španović, rvač Davor Štefanek, fudbaler Vlada Avramov, rvač Viktor Nemeš, košarkaš Mihailo Vasić, atletičar Mihail Dudaš i drugi.
Fudbalski savez Vojvodine je teritorijalni savez u okviru Fudbalskog saveza Srbije sa sedištem u Novom Sadu. U Vojvodini se nalazi i jedan od najboljih klubova iz bivše Jugoslavije — FK Vojvodina.[67] Jednu od četiri Srpske lige u fudbalu čini i Srpska liga Vojvodina.
Galerija
-
Plaža na Dunavu u Novom Sadu -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Most preko reke Zlatice kod Crne Bare -
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Vidi još
Reference
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 71. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ „Prvi rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2022.”. popis2022.stat.gov.rs. Pristupljeno 21. 12. 2022.
- ^ Lux, Gábor; Horváth, Gyula (2017). The Routledge Handbook to Regional Development in Central and Eastern Europe. Taylor & Francis. str. 190.
- ^ Filep, Béla (2016). The Politics of Good Neighbourhood: State, civil society and the enhancement of cultural capital in East Central Europe. Taylor & Francis. str. 71.
- ^ „Beogradski centar za ljudska prava – Belgrade Centre for Human Rights”. bgcentar.org.rs. 29. 3. 2015. Pristupljeno 26. 3. 2018.
- ^ Popović, Aleksandar; Arđelan, Zoltan (2019). Vojvođanski mozaik - crtice iz kulture nacionalnih zajednica Vojvodine. Novi Sad: Pokrajinski sekretarijat za obrazovanje, propise, upravu i nacionalne manjine - nacionalne zajednice.
- ^ „Planinski vrhovi Vojvodine”. Srbija pod lupom. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Vojvodina”. Encyclopædia Britannica.
- ^ „Zna li Srbija čija je Baranja”. Koreni. Pristupljeno 11. 12. 2024.
- ^ Ljuština, Marija. „Izazovi srednjeg bronzanog doba: vatinska kultura i balkanski susedi”. Academia. Pristupljeno 17. 12. 2024.
- ^ „Ukratko o ilirskim plemenima na Balkanu”. Arhivum. Pristupljeno 17. 12. 2024.
- ^ „CARSKI GRAD NA SAVI: Ovo su rimski imperatori rođeni u okolini Sremske Mitrovice! (FOTO)”. Serbian Times. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Vojvođanske seobe”. Vreme. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Mitovi o Slovenima”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 17. 12. 2024.
- ^ a b v Kocsis, Karoly; Kocsis-Hodosi, Eszter (april 2001). Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Simon Publications, Incorporated. str. 140, 155. ISBN 9781931313759 — preko google.rs.
- ^ „Srpski vladari od dolaska na Balkan do 20. veka (XV deo)”. N1. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ Andrić, Grujica. „Vladao godinu dana i dva puta gubio glavu: Ko je bio Jovan Nenad, „Crni čovek i poslednji srpski car"”. BBC News. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Sremsko vojvodstvo Radoslava Čelnika ZABORAVLJENO U PROŠLOSTI!”. Sremskomitrovački portal. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Zaboravljeni a veliki srpski ustanak zbog koga su TURCI SPALILI MOŠTI SVETOG SAVE (FOTO)”. 19. 12. 2024. Pristupljeno Telegraf.rs. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|access-date=(pomoć) - ^ DeLucia, JoEllen (2018). Migration and Modernities The State of Being Stateless, 1750-1850. Edinburgh University Press. str. 156. ISBN 9781474440363.
- ^ Czamańska, Ilona (2015). „The Vlachs – several research problems”. Balcanica Posnaniensia. Acta et studia. 22 (1): 13. doi:10.14746/bp.2015.22.1.
- ^ „„Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat“”. Danas. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ Boarov, Dimitrije (10. 5. 1997). „Na pravoj ili krivoj strani istorije”. Naša Borba.
- ^ „Dan kada se Srbiji priključila Baranja, Bačka i Banat”. Politika. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Godišnjica prisajedinjenja Vojvodine Srbiji 1918. godine”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 19. 12. 2924. Proverite vrednost paramet(a)ra za datum:
|access-date=(pomoć) - ^ „Ristić: Vojvodina prisajedinjenjem trajno srpska”. Radio-televizija Srbije. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ Crowe, David (2011). Crimes of State Past and Present: Government-Sponsored Atrocities and International Legal Responses. Routledge. str. 45—46.
- ^ McCormick, Robert B. (2014). Croatia Under Ante Pavelić: America, the Ustaše and Croatian Genocide. London-New York: I.B. Tauris. ISBN 9781780767123.
- ^ Ivo Goldstein. „Uspon i pad NDH”. Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Zagreb. Arhivirano iz originala 17. 7. 2011. g. Pristupljeno 20. 2. 2011.
- ^ Samuel Totten, William S. Parsons (1997). Century of genocide: critical essays and eyewitness accounts. Taylor & Francis. str. 430. ISBN 0-203-89043-4. Pristupljeno 28. 9. 2010.
- ^ „Cine a fost Baba Novac, credinciosul general al lui Mihai Viteazul, ucis de unguri în chinuri groaznice şi devorat de corbi”. 22. 6. 2015.
- ^ „[sim] Srbe podjednako ubijali okupator i i "oslobodioci"”. mail-archive.com. 14. 1. 2009.
- ^ Popov 1977, str. 294-295.
- ^ Dimić 2001, str. 296.
- ^ „Vremeplov: Usvojen Ustav Srbije kojim je ukinuto rešenje iz 1974.”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ Đorđe Tomić (28. 11. 2014). "Phantomgrenzen" in Zeiten des Umbruchs – die Autonomieidee in der Vojvodina der 1990er Jahre (PDF) (Teza). Philosophische Fakultät I. doi:10.18452/17174. Dissertation. Humboldt-Universität zu Berlin, 2015.
- ^ Srdić, Milan. „Bombardovanje novosadskih mostova – bolno i gorko sećanje za stanovnike Srpske Atine”. Radio-televizija Srbije. Pristupljeno 17. 12. 2024.
- ^ „Novi statut Vojvodine nije separatistički i ne ruši državu”. Blic. Pristupljeno 17. 12. 2024.
- ^ Statut Autonomne Pokrajine Vojvodine. 2009 — preko Vikizvornika.
- ^ „Government of the Autonomous Province of Vojvodina”. vojvodina.gov.rs. Arhivirano iz originala 2015-02-17. g. Pristupljeno 2015-02-17.
- ^ Narodna skupština Srbije. „Zakon o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije”. Službeni glasnik Republike Srbije.
- ^ Vlada Republike Srbije. „Uredba o upravnim okruzima: 15/2006-3”. Službeni glasnik Republike Srbije.
- ^ Skupština Autonomne pokrajine Vojvodine. „Statut Autonomne pokrajine Vojvodine”. Službeni list AP Vojvodine.
- ^ „2011 Census of Population, Households and Dwellings in the Republic of Serbia” (PDF). stat.gov.rs. Statistical Office of the Republic of Serbia. Pristupljeno 16. 1. 2017.
- ^ „Republički zavod za statistiku: Konačni rezultati Popisa stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji — Knjiga 1 : Nacionalna pripadnost” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 06. 07. 2016. g. Pristupljeno 30. 11. 2012.
- ^ Najviše Slovaka u našoj opštini
- ^ Lađević 2014, str. 184.
- ^ Lađević 2014, str. 187-202.
- ^ „Statistika koja se ne menja: Vojvodina najviše izvozi, a Beograd uvozi”. Radio 021. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „Posle Božića počinje obuka za programere u organizaciji "Vojvodina IKT klastera" (AUDIO)”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „PKS: Zajedničkim projektima u Dunavskom regionu do EU fondova”. Danas. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „Razvojna agencija Vojvodine: Vojvodina predstavila svoje potencijale na sajmu “Automechanika” u Frankfurtu”. NS uživo. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „Vojvodina online – Tourism Organisation of Vojvodina”. vojvodinaonline.com. 19. 5. 2023.
- ^ „Mesto Sremska Mitrovica, upoznaj Srbiju”. Arhivirano iz originala 14. 5. 2014. g. Pristupljeno 1. 10. 2014.
- ^ Domić-Kunić, Alka (8. 12. 2006). „SRCE.hr”. Vjesnik Arheološkog Muzeja U Zagrebu. 39 (1): 59—164. Pristupljeno 1. 10. 2014.
- ^ „Šta obići u Vojvodini - Posetite najlepša mesta u Vojvodini”. Bookaweb. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Vojvodina počinje da se smeši. Izdata dozvola za brzu saobraćajnicu “Osmeh Vojvodine” (VIDEO)”. NS uživo. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ Kužet, Sanja (2024-06-26). „FRUŠKOGORSKI KORIDOR REVOLUCIONARNO MENJA SEVER SRBIJE: Sve o projektu koji će ubrzati transport i doneti investicije | NS Uživo”. nsuzivo.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-12-19.
- ^ „Osmeh Vojvodine: Kuda tačno prolazi moto-put od Sombora do Kikinde”. Gradnja (na jeziku: srpski). 2023-10-10. Pristupljeno 2024-12-19.
- ^ „Vojvodina gubi svoju višejezičnost: Sve manje prvaka u odeljenjima manjinskih nacionalnih zajednica”. Autonomija. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „U Novom Sadu i Beogradu 16.000 studenata iz Republike Srpske, mali broj njih se vrati kući”. Radio 021. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ „Vojvodina dobija akademiju nauka i umetnosti”. Blic. Pristupljeno 13. 12. 2024.
- ^ Milovanović Simičić, Vesna. „Sombor: Foto-kino klub "Rada Krstić" među najstarijima u Srbiji”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ Vasić Adžić, Mirjana. „Organizacija sportskih aktivnosti značajna za razvoj zajednice”. Biznis.rs. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Kompletiran projekat rekonstrukcije postojećeg stadiona Karađorđe u Novom Sadu - Evo kako će izgledati (FOTO)”. eKaprija. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Pitali smo studente: Zašto ste upisali Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja? (VIDEO)”. Gradske info. Pristupljeno 19. 12. 2024.
- ^ „Veterani Vojvodine - sećanje na trofej”. Radio-televizija Vojvodine. Pristupljeno 19. 12. 2024.
Literatura
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Lađević, Petar, ur. (2014). Etnokonfesionalni i jezički mozaik Srbije (PDF). Beograd: Republički zavod za statistiku.
- Popov, Jelena (1977). Glavni NOO Vojvodine: 1943-1945. Sremski Karlovci: Arhiv Vojvodine.
- Ćirković, Sima (1995). Srbi u srednjem veku. Beograd: Idea.
- Ćirković, Sima (2004). Srbi među evropskim narodima. Beograd: Equilibrium.
Spoljašnje veze
- Vlada AP Vojvodine
- Skupština AP Vojvodine
- Turistička organizacija Vojvodine
- Fond „Evropski poslovi” AP Vojvodine
- Privredna komora Vojvodine
- Vojvodina šume
- Lovački savez Vojvodine — turizam
- Nacionalni park Fruška gora
- Vode Vojvodine
- Arhiv Vojvodine
- Vojvođanska akademija nauka i umetnosti
- Matica srpska
- Radio-televizija Vojvodine
- Muzej Vojvodine
- Muzej savremene umetnosti Vojvodine
- Crveni krst Vojvodine
- Dokumentarni film Prisjedinjenje 1918—2018. na sajtu YouTube
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Geografske | |
| Ostale | |
