Kijevo (Beograd)
Kijevo | |
|---|---|
| Administrativni podaci | |
| Grad | Beograd |
| Opština | Rakovica |
| Stanovništvo | |
| — 2002. | 9.239 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 42′ 56″ S; 20° 25′ 46″ I / 44.715443° S; 20.429464° I |
  Kijevo Kijevo na karti Grada Beograda | |
Kijevo je beogradsko naselje koje se nalazi u gradskoj opštini Rakovica.
Lokacija
[uredi | uredi izvor]Nalazi se na jugozapadnim padinama Straževice, u centralnom delu opštine, na ušću Kijevskog potoka u Topčidersku reku. Graniči se sa Petlovim brdom na zapadu, Labudovim brdom i Kneževcom na severu i Resnikom na jugoistoku. Oblasti južno od Kijeva : Livade, Klik i Šabinac još uvek nisu urbanizovane.[1][2][3]
Naselje se nalazi u dolini Topčiderke, 14 km južno od centra Beograda u blizini raskrsnice Ibarske magistrale.[4]
Geografija
[uredi | uredi izvor]Prvobitno je ovo područje bilo pogodno za turizam i bilo je poznato kao izletnička lokacija. Cvetne livade su okruživale i Kijevski potok i Topčiderku, koje su se omeđivale hrastovim šumama i poljoprivrednim oranicama. Kasnije je u kotlini nastalo veštačko Kijevsko jezero. Međutim, do 1960-ih sve je to nestalo. Naselje je postalo naseljenije, izgrađeni su autoput i tunel, a područje je potpuno urbanizovano. Jezero je isušeno, šume posečene, a livade i njive vremenom pretvorene u močvare.[4]
Padine Straževice sačinjavaju bogate naslage peskovito-detritnog silicifikovanog krečnjaka, koji se i danas eksploatišu u Kijevskom kamenolomu, koji je prvobitno bio otvoren za snabdevanje železničkog preduzeća, ali je postao i glavni izvor kamena za Beograd.[4]
Istorija
[uredi | uredi izvor]Početak 20. veka
[uredi | uredi izvor]Kijevo je do početka 20. veka bilo nenaseljeni deo rakovičkog seoskog područja. Svetozar Stefanović, industrijalac koji je u Kragujevcu osnovao prvu fabriku konzervi u Srbiji, preselio se u Beograd i kupio zemljište na ušću Kijevskog potoka u Topčiderku i zasadio voće i povrće, uključujući i veliku plantažu voća na padinama uz obalu Kijevskog potoka. Kasnije, 1901. godine i svoju fabriku iz Kragujevca prenosi u Kijevo. Fabrika je nacionalizovana posle Drugog svetskog rata od strane novih komunističkih vlasti, preimenovana u „Prvi Maj“ i preseljena na Čukaricu krajem 1950-ih. Fabrika je bila prethodnica savremene fabrike konzervi FMP.[4][5]
Nakon što je 1901. nastalo Kijevsko jezero, parcele oko jezera su naselili imućni Beograđani koji su podigli vile oko jezera. Među prvima je bio Moša Avram "Maca", vlasnik prve fabrike kišobrana u Beogradu. Njegova vila je kasnije adaptirana u prvu kijevsku osnovnu školu, a posle Drugog svetskog rata jedno vreme postaje sedište lokalnog ogranka OZNE (Jugoslovenske bezbednosne agencije). Zgrada je srušena šezdesetih godina 20. veka.[5]
Pored Stefanovića, brzi industrijski razvoj Kijeva uključivao je preduzetnike Parapida, Tomića i Markovića koji su osnovali kamenolom, dok je tadašnji veliki zemljoposednik Fotelić posedovao veliki zemljišni kompleks na južnim i jugoistočnim padinama Petlovog brda. Bilo je brojnih manjih zemljoposednika, uglavnom seljačkih porodica iz Kneževca, ali i iz Resnika i obližnjeg Rušnja. Pošto su seljaci u to vreme postali veoma zaduženi, posebno tokom Velike depresije, zemlju u Kijevu je kupila Hipotekarna banka 1931/1932. Oduzeto zemljište na istočnim i južnim padinama Petlovog brda, u aluvijalnim dolinama obe reke, parcelisano je i prodato radnicima železničkog preduzeća. Tada je Kijevo počelo da se u potpunosti razvija kao naselje.[4]
Period nakon Drugog svetskog rata
[uredi | uredi izvor]Do 1941. godine, oko 200 ljudi se nastanilo u Kijevu, sa dodatnih 80 koji su pobegli tokom Drugog svetskog rata. Posle rata u Beograd se doselio ogroman broj seoskog stanovništva, posebno iz ratnog trna i siromašnih krajeva, ali i zbog deficita radne snage u gradu. Mnogi su radili u Kijevu zbog izgradnje pruge i tunela, pa su privremene barake za radnike i njihove porodice bile smeštene po celom beogradskom predgrađu, pa i Kijevu. Neki od njih i dalje postoje.[1] Generalni plan Beograda (GUP) iz 1950. godine predviđao je celo područje od brda Zmajevac, ispod Miljakovca, preko Kneževca do Kijeva, kao zeleno, neurbanizovano, izletište.[6]
Sledeći talas naseljavanja Kijeva počeo je 1953. godine, što se poklopilo sa masovnim preseljavanjem lokalnog poljoprivrednog stanovništva koje se naseljavalo u Beograd. Kako je Kijevo u to vreme bilo označeno kao zelena površina, a zgrada bila ograničena, neplanska gradnja je cvetala. Kako je u gradu vladao veliki nedostatak stanova, doseljenici su kupovali parcele u Kijevu i gradili svoje kuće. U periodu 1953—1960. godine u naselje se uselilo 800 ljudi.[4]
Sledeća faza razvoja započela je 1962. godine, ovoga puta pod upravom opštine Čukarica kojoj je Kijevo tada pripadalo nakon što je ukinuto kao zasebno naselje 1959. godine i pripojeno selu Kneževac, koje je izgubilo opštinu i postalo deo Čukarice. Kako je opština izdavala građevinsku dozvolu, naselje se širilo sa prvobitno sušnijih delova nižih i istočnih padina. Pojedinačne kuće su sada izgrađene, skoro na vrhu Petlovog brda i na levim padinama Dubokog potoka. U periodu 1961—1965, u Kijevo se naselilo 700 novih stanovnika.[4]
Moderno doba
[uredi | uredi izvor]Opština je 1965. godine predala ovo područje razvojnoj agenciji i počeo je planirani rast. Time je završena individualna gradnja i počela je izgradnja višespratnice. U periodu 1966-1969, u Kijevu se naselilo 2.500 ljudi. Ovako snažan i brz razvoj, iako je bio planiran, imao je svojih zastoja, posebno u pogledu nekompatibilnosti sa racionalnom izgradnjom naselja što je podiglo cenu kako izgradnje tako i komunalne mreže. Izgradnja je nastavljena bez otklanjanja problema, ali je novo naselje delimično usklađeno sa GUP-om Beograda iz 1972. godine.[4] Ovim novim GUP-om je odustao od GUP-ovog projekta zelenih površina na ovoj lokaciji iz 1950. godine i prešao na urbanu izgradnju.[6]
GUP je predviđao urbanističko spajanje Kneževac-Kijevo i Železnik, duž puta Kružni put, čime bi se stvorio sekundarni centar Beograda. Planirani prigradski grad je trebalo da ima 35.000 radnika i 100.000 stanovnika, na površini od 150 hektara. Grad je trebalo da ima brojne poslovne zgrade, robne kuće, hotele, obrazovne ustanove, naučne ustanove i medicinske institute. Projekat nije realizovan i dva naselja su ostala nepovezana, iako su oba nezavisno formirala jednu urbanu celinu sa Beogradom u to vreme i 1972. godine ukinuta kao posebna naselja i pripojena Beogradu kao kvart.[4]
U periodu 1970—1971. u kneževačko-kijevski kraj uselilo se 4.500 ljudi. Prema popisu iz 1971. godine, Kneževac, još uvek zasebno naselje, imao je 13.022 stanovnika, ali je 8.823 pripadalo srezu Kijevo-Petlovo Brdo, čime je Kijevo dvostruko veće od samog Kneževca. Samo 19% stanovništva je bilo autohtono. Migracije su nakon toga skoro zaustavljene, a neformalna naselja raseljena, pa je već 1972. godine počelo da opada stanovništvo. Stanovništvo je raseljeno u susedna naselja i sela Miljakovac, Resnik, Rušanj, Pelovo Brdo i Sremčica. Do tog vremena, naselje je bilo potpuno urbanizovano i nijedna porodica se nije bavila isključivo zemljoradnjom, iako su se neke male njive još uvek obrađivale.[4]
Potok je decenijama ostao neregulisan, i dalje je poplavio susedne kuće tokom obilnih kiša. Regulacija deonice dugačke 1.265 m koja je trebalo da spreči buduće poplave, počela je 2020. godine. Rok je bio 2022. ili 2023. godine.[7] Odlučeno je da se plovni put u potpunosti sprovede u podzemne cevi.[8]
Vremenom se novi deo sa visokim zgradama izdvojio kao posebna četvrt Petlovog brda, pa se danas naziv Kijevo odnosi samo na stari deo naselja.
Administracija i karakteristike
[uredi | uredi izvor]| Populacija (ist.) | ||
|---|---|---|
| God. | Pop. | ± % |
| 1971. | 8.823 | — |
| 1981. | 6.708 | −24,0% |
| 1991. | 7.728 | +15,2% |
| 2002. | 9.239 | +19,6% |
| 2011. | 5.285 | −42,8% |
| Izvor: [4][9][10][11][12] | ||
Kijevo je bilo posebno selo sve do 1959. godine kada je pripojeno Kneževcu, koji je 1972. godine pripojen Beogradu.[13]
Kijevo je danas organizovano kao mesna zajednica, podopštinska administrativna jedinica. Godine 2010. zapadni deo mesne zajednice je izdvojen i ušao u sastav novoformirane mesne zajednice Petlovo brdo.[14]
U urbanističkom i katastarskom smislu Kijevo čini jednu celinu sa susednim Kneževcem. Veći deo područja nekadašnjeg naselja Kijevo danas je deo katastarske opštine Kneževac, a manji deo je pridodat katastarskoj opštini Resnik.[4]
Ekonomija
[uredi | uredi izvor]Nekadašnje selo je urbanizacijom Kijevo postalo južni produžetak Rakovice i pretežno industrijalizovano područje. Najvažnija karakteristika u komšiluku je kamenolom koji snabdeva celokupnu beogradsku građevinsku industriju kamenom i škriljcima. Preostala industrija se takođe bavi građevinarstvom (građevinska preduzeća i cementare Komgrap, Graditelj i dr.).
Kijevo je važna saobraćajna raskrsnica. Ovde se nalazi prelaz Beograd-Niš i prigradske železničke pruge Beograd, sa nekoliko tunela i železničkom stanicom „Kijevo”. Tu prolazi Kružni put ili „kružni put“ koji obilazi čitavu južnu periferiju Beograda, takođe sa tunelom u Kijevu.
Gradski saobraćaj
[uredi | uredi izvor]Do naselja se linijama gsp-a može stići:
- Linija 54 Miljakovac 1 — MZ Makiš[15]
- Linija 94 Novi Beograd /Blok 45/ — Resnik /Edvarda Griga/[16]
- Linija 501 Petlovo brdo — Staro Kijevo[17]
- Linija 504 Vidikovac — Resnik /Železnička stanica/[18]
- Linija 47N Trg Republike — Miljakovac 3 — Resnik /Železnička stanica/[19]
Preko Železničke stanice Kijevo sa BG Voz linijama:
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Tamara Marinković-Radošević (2007). Beograd - plan i vodič. Belgrade: Geokarta. ISBN 978-86-459-0006-0.
- ^ Beograd - plan grada. Smedrevska Palanka: M@gic M@p. 2006. ISBN 86-83501-53-1.
- ^ Slobodan Radovanović (2007). Belgrade and surrounding places. Smederevska Palanka: Magic Map. ISBN 978-86-7802-004-9.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k Miladin Ž. Vesić (1974). Glasnik Srpskog geografskog društva - Sveska LIV, broj 1 : Kijevo [Bulletin of the Serbian Geographical Society, Book LIV, No. 1 : Kijevo]. Smederevo: Dimitrije Davidović.
- ^ a b Branka Vasiljević (29. 8. 2015), „Okopnilo jezero koje je posećivao i Albert Ajnštajn”, Politika (na jeziku: srpski)
- ^ a b Anica Teofilović, Vesna Isajlović, Milica Grozdanić (2010). Projekat "Zelena regulativa Beograda" - IV faѕa: Plan generalne regulacije sistema zelenih površina Beograda (koncept plana) [Project "Green regulations of Belgrade" - IV phase: Plan of the general regulation of the green area system in Belgrade (concept of the plan)] (PDF). Urbanistički zavod Beograda. Arhivirano iz originala (PDF) 2022-01-15. g. Pristupljeno 2020-05-09.
- ^ Uređenje Kijevskog potoka [Regulation of Kijevski Potok]. Politika (na jeziku: srpski). 22. 10. 2020. str. 14.
- ^ Mina Ćurčić (25. 5. 2021). Sređivanje Kijevskog potoka [Works on Kijevski Potok]. Politika (na jeziku: srpski). str. 14.
- ^ Osnovni skupovi stanovništva u zemlji – SFRJ, SR i SAP, opštine i mesne zajednice 31.03.1981, tabela 191. Savezni zavod za statistiku (txt file). 1983.
- ^ Stanovništvo prema migracionim obeležjima – SFRJ, SR i SAP, opštine i mesne zajednice 31.03.1991, tabela 018. Savezni zavod za statistiku (txt file). 1983.
- ^ Popis stanovništva po mesnim zajednicama, Saopštenje 40/2002, page 4. Zavod za informatiku i statistiku grada Beograda. 26. 7. 2002.
- ^ Stanovništvo po opštinama i mesnim zajednicama, Popis 2011. Grad Beograd – Sektor statistike (xls file). 23. 4. 2015.
- ^ Sistematski spisak naselja u Republici Srbiji. Statistical Office of the Republic of Serbia, Belgrade. 2011. ISBN 978-86-6161-013-4.
- ^ „Odluka o mesnim zajednicama na teritoriji gradske optine Rakovica” [Decision on local communities on the territory of the city municipality of Rakovica] (PDF). Službeni List Grada Beograda. 8. 9. 2010. ISSN 0350-4727.
- ^ „GSP Beograd, linija 54”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-13.
- ^ „GSP Beograd, linija 94”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-13.
- ^ „GSP Beograd, linija 501”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-13.
- ^ „GSP Beograd, linija 504”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-13.
- ^ „GSP Beograd, noćna linija 47N”. www.gsp.rs. Pristupljeno 2022-04-13.
