Opština Vladičin Han

Opština Vladičin Han
Opština Vladičin Han;
	Zgrada skupštine opštine Vladičin Han
	Zastava Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Upravni okrug	Pčinjski
Sedište	Vladičin Han
Stanovništvo
— 2022.	17.532
Geografske karakteristike
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Ostali podaci
Predsednik opštine	Goran Mladenović (SNS)
Veb-sajt	www.vladicinhan.org.rs

Opština Vladičin Han je opština na jugu Srbije, prostire se na južnom izlazu iz Grdeličke klisure, na severnim obroncima Vranjske kotline, a na ušću Vrle i Kalimanke u Južnu Moravu. Administrativno pripada Pčinjskom okrugu, sa sedištem u Vranju. Administrativno je podeljena na 51 mesnu zajednicu. Prema podacima sa poslednjeg popisa 2022. godine u opštini je živelo 17.531 stanovnika^[1] (prema popisu iz 2011. bilo je 20.871 stanovnika).^[2]

Zapadno od Hana uzdižu se obronci padine planine Kukavica, čiji su najviši vrhovi Vlajna (1.442), Borovik (1.244), Spasova čuka (1.162) i Miljkov vrh (1.025). Najveća reka je Južna Morava, u koju se ulivaju Vrla, Topilo, Dulan i Kalimanka. Šume pokrivaju 40% površine opštine prostora, dok u strukturi poljoprivrednog zemljišta dominiraju oranice i voćnjaci.

Opštinsko sedište Vladičin Han ima oko 11 hiljada stanovnika i leži na nadmorskoj visini od 328 metara.

Naselja

U opštini Vladičin Han ima jedno gradsko naselje

Vladičin Han

i 50 seoskih naselja

Demografija

Opština prema popisu iz 2011. godine uglavnom naseljeno Srbima.

Etnički sastav prema popisu iz 2011.‍^[3]

Srbi	18.644	89,33%
Romi	1.503	7,20%
ostali	724	3,46%

Istorija

Ime je dobio po usamljenoj kući (hanu), koja se nalazila uz „carski drum“ u ataru sela Kalimance. Prema podacima publiciste Tatomira P. Vukanovića, kuću (han) je polovinom 19. veka podigao Grk Stefanos Stefanopulus, koji je bežeći od Turaka tu našao utočište sagradivši han za prihvat karavana koji su prolazili dolinom Južne Morave.

Stefanos je kasnije han prodao skopskom mitropolitu Pajsiju, po čijoj crkvenoj tituli vladike i mesto dobija naziv Vladičin Han. Prvi naseljenici bili su trgovci iz Preobraženja, zvani „Mečkarci“, tačnije porodice Jović, Aleksić i Stošić. Godine 1887. Han postaje središte sreza poljaničkog, a tri godine kasnije kao mesto se pominje i prilikom popisa stanovništva.

Tada je prema popisu u Hanu bilo 26 kuća sa 101 stanovnikom. A već 1895. naselje je uvećano na 60 kuća sa 325 stanovnika. Razvoju ovog mesta i čitavog kraja naročito je doprinela izgradnja železničke pruge 1886. godine i mosta na Južnoj Moravi 1910. godine. Za varošicu je proglašen 1921. godine, iako se opština u narednih šest godina zvala Kalimanska.

U toku Balkanskih i Prvog svetskog rata stanovništvo je stradalo pod bugarskom okupacionom vlašću, pa je u samom Hanu 1921. godine na popisu registrovano stanovnika gotovo koliko ih je i bilo pred kraj prethodnog veka. Između dva svetska rata Vladičin Han izrasta u varošicu sa razvijenom trgovinom i zanatstvom i 1930. godine registrovano je 57 radnji, sa stotinak kalfi i šegrta. Tokom Drugog svetskog rata bugarski okupator je internirao oko 2.300 meštana i spalio 1.160 kuća.

Han je oslobođen 8. septembra 1944. godine, što je datum koji se i danas slavi kao Dan opštine. Posle oslobođenja Vladičin Han beleži intenzivan razvoj industrije i poljoprivrede, a poslednjih godina je u razvoju i privatno preduzetništvo.

Vladičin Han je pretrpeo velika razaranja i stradanja tokom NATO agresije 1999. godine. Dana 11. maja 1999. godine su NATO projektili srušili most preko Južne Morave, teško oštetili Dom mladih i robnu kuću „Beograd“, a u blizini mosta stradalo je i dvoje gimnazijalaca.