Crkva Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu

Crkva Svetog Aleksandra Nevskog
Crkva Svetog Aleksandra Nevskog
Osnovni podaci
Status	hrišćanska pravoslavna bogomolja
Tip	crkva
Jurisdikcija	Srpska pravoslavna crkva
Eparhija	Arhiepiskopija beogradsko-karlovačka
Osnivanje	1877.
Osnivač	Srpska pravoslavna crkva
Upravnik	otac Stevan Vukić
Posvećen	Svetom Aleksandru Nevskom
Arhitektura
Arhitekta	Jelisaveta Načić, ; Vasilije Androsov
Stil	moravska škola
Lokacija
Mesto	Beograd, Dorćol
Država	Srbija

Crkva Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu je srpska pravoslavna crkva osnovana 1877. godine po projektu Jelisavete Načić. Pripada Arhiepiskopiji beogradsko-karlovačkoj SPC. Starešina hrama je prezviter Stevan Vukić.^[1]

Prošlost crkve

Stara crkva na Dorćolu, u Beogradu, izgrađena je 1877. godine i posvećena je Svetom Aleksandru Nevskom. Ona je služila svojoj nameni do 1891. godine, kada je odlučeno da se podigne veći hram. Ikone su naslikane iste godine u ikonopisnoj radionici ruskog slikara Borisa Seljanka. U crkvenim pevnicama nalaze se spomenici ratnicima poginulim u oslobodilačkim ratovima (1876—1918) kao i spomenici ruskom caru Nikolaju II i kralju Aleksandru I Karađorđeviću. Sadašnje zidne kompozicije naslikao je u „al seko” tehnici slikar jeromonah Naum Andrić 1970—1972. godine, uz asistenciju njegovog tadašnjeg učenika Momira Kneževića, profesora zidnog slikarstva na dve srpske likovne akademije, u Prištini (Zvečanu) i u Trebinju.

U vreme boravka dobrovoljačkog ruskog korpusa u Srbiji, pod zapovedništvom generala Čarnjajeva, doneta je pokretna vojnička ruska crkva u Beograd 1876. godine. Sastojala se od gvozdene konstrukcije, platna, drvenog ikonostasa sa ikonama i drugim potrebnim crkvenim stvarima. Patron ove crkve bio je poznati ruski vojskovođa, knez i svetitelj Aleksandar Nevski. Pokretna crkva pratila je rusku vojsku na svim bojištima u Srbiji gde je ova vojska učestvovala.^[2]

Posle rata pokretna vojnička crkva premeštena je u portu Saborne crkve, a onda u zgradu Velike škole. Za potrebe vernika dorćolskog kraja, umesto ove bogomolje, sagrađena je manja crkva posvećena Svetom Aleksandru Nevskom 1877. godine na prostoru koje formiraju Dušanova, Dubrovačka i Skenderbegova ulica. Opština je 1891. godine porušila ovu crkvu i na njenom mestu izgradila školu — Dorćolci neće slaviti crkvenu slavu sve do 1923.^[3] Mitropolit Mihailo osveštao je temelje novog hrama na uglu Dobračine i Ulice cara Dušana 1894. godine, ali zbog podzemnih voda i pucanja temelja nije se nastavilo sa gradnjom.^[4]

Tek 1912. godine na novoj lokaciji, na prostoru koje obrazuju Dušanova, Dositejeva, Skenderbegova i Francuska ulica, počelo je sa izgradnjom nove crkve, čiji su temelji osveštani 12. maja iste godine (čin osvećenja izvršio je mitropolit Dimitrije u prisustvu kralja Aleksandra Karađorđevića koji je položio kamen-temeljac). Prvi svetski rat odložio je izgradnju crkve, pa je ona završena tek 1928—1929. godine, a mermerni ikonostas (prvobitno predviđen za hram na Oplencu) poklonio je kralj Aleksandar Karađorđević 1930. godine. Crkva je osvećena 23. novembra te godine.^[5]^[6]

Prva slava crkve je proslavljena 12. septembra 1931. Litija je išla ulicama Cara Dušana, Maršala Pilsudskog/Tadeuša Košćuška, Jovanovom, Francuskom, Strahinjića bana, Miletinom i Radničkom/(Đure Đakovića)/Venizelosovom. Na čuvanje crkvi su predate dve stare ruske carske zastave, u pratnji počasne čete vojnika.^[7]

Paroh Branislav Cvetković je preminuo 18. aprila 1937.^[8] Paževski korpus je 1939. u crkvi podigao spomenik, odn. kivot,^[9] u spomen na cara Nikolaja II.^[10] Kasnije 1930-ih horom crkve dirigovao Jevrejin Rafailo Blam.^[11]

Arhitektura

Crkva Svetog Aleksandra Nevskog je izvedena ugledanjem na srpsko srednjovekovno crkveno graditeljstvo moravske škole. Planove za izgradnju izradila je arhitekta Jelisaveta Načić, prva žena-arhitekta u Srbiji. Posle Prvog svetskog rata u projekat je uneo izvesne izmene arhitekta Vasilije Androsov.

Galerija

Spoljašnji izgled crkve
Ulaz u crkvu
Unutrašnjost crkve
Freska Hristosa
Freska Svetog kneza Lazara

Vidi još

Reference

^ „Crkva Svetog Aleksandra Nevskog Znamenitosti Beograd”. Apartmani u Beogradu (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-02-04.
^ „Dorćol i Crkva Sv. Aleksandra Nevskog” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 31. 03. 2021. g. Pristupljeno 19. 11. 2015.
^ "Politika", 13. sept. 1923, str. 4
^ „Slava Crkve Svetog Aleksandra Nevskog”. Arhivirano iz originala 19. 11. 2015. g. Pristupljeno 19. 11. 2015.
^ "Politika", 24. nov. 1930
^ "Vreme", 24. nov. 1930
^ "Politika", 13. sept. 1931, str. 7
^ "Politika", 19. april 1937
^ "Politika", 25. dec. 1939
^ "Vreme", 25. dec. 1939
^ "Politika", 20. dec. 1937

Literatura

P. g. pokrenuti pobožnošću i ljubavlju prema spasonosnoj veri svojih otaca Crkve Sv. Aleksandra Nevskog... koja i ako postoji u prestolnici ipak je veoma siromašna / protosinđel Firmilijan predsednik Odbora za priloge u korist Crkve Sv. Aleksandra Nevskog. - Beograd : [b. i.], 1885. - [4] str. (1 prazna) ; 21 x 14 cm
Objava o sakupljanju priloga za kupovinu crkvenog zvona. - "24. februara 1885. god. u Beogradu" --> na kraju teksta.
SPOMENICA osvećenja hrama Sv. Aleksandra Nevskog : Beograd, 23 - XI - 1930. - [Beograd] : [b. i.], [1930]. - 46 str. : ilustr. ; 23 cm
Dorćol i Crkva sv. Aleksandra Nevskog / Branko Vujović. - Beograd : [b. i.], 1979 (Beograd : "Radiša Timotić"). - pp. 133-148 : ilustr. ; 24 cm Summary. - P. o.: Godišnjak grada Beograda; knj. 26, 1979.
BILTEN Hrama svetog Aleksandra Nevskog. - [1995, br. 1]. - Beograd : Hram sv. Aleksandra Nevskog, [1995]. - 24 cm
JUBILEJ Misionarske škole pri Hramu Aleksandra Nevskog / NN // Danas. - ISSN 1450-538X. - God. 9 (03.12.2005). str. 19.
Opet poharana crkva sv. Aleksandra Nevskog / V. Vukasović // Politika. - ISSN 0350-4395. - God. 104 (01.02.2008), str. A24.
Decenija Škole kaligrafije pri hramu Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu / Silvana Ručnov ; [fotografije Slobodan Bugarčić]. - Beograd : Kalos, 2011 (Beograd : Štamparija manastira Gradac). - 95 str. : ilustr. ; 20 x 26 cm
HRAM Svetog Aleksandra Nevskog u Beogradu : spomenica povodom stogodišnjice postojanja hrama 1912-2012. : istorijat, arhitektura, freskopis, ikone, umetnički predmeti, Pravoslavna misionarska škola / [urednik Matej Arsenijević]. - Beograd : Pravoslavna misionarska škola pri hramu Sv. Aleksandra Nevskog, 2013 (Beograd : Finegraf). - 504 str. : ilustr. ; 31 cm. - (Biblioteka Nevski)
PRAVOSLAVNA misionarska škola pri hramu Sv. Aleksandra Nevskog u Beogradu : spomenica povodom tridesetogodišnjice postojanja i rada škole 1985-2015. / Matej Arsenijević ... [i dr.] ; [urednik Matej Arsenijević ; fotografije Rajko Karišić]. - Beograd : Pravoslavna misionarska škola pri hramu Svetog Aleksandra Nevskog, 2015 (Beograd : Finegraf). - 511 str. : ilustr. ; 30 cm. - (Biblioteka Nevski)

Spoljašnje veze

[1] „Crkva Svetog Aleksandra Nevskog Znamenitosti Beograd”. Apartmani u Beogradu (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-02-04.

[2] „Dorćol i Crkva Sv. Aleksandra Nevskog” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 31. 03. 2021. g. Pristupljeno 19. 11. 2015.

[3] "Politika", 13. sept. 1923, str. 4

[4] „Slava Crkve Svetog Aleksandra Nevskog”. Arhivirano iz originala 19. 11. 2015. g. Pristupljeno 19. 11. 2015.

[5] "Politika", 24. nov. 1930

[6] "Vreme", 24. nov. 1930

[7] "Politika", 13. sept. 1931, str. 7

[8] "Politika", 19. april 1937

[9] "Politika", 25. dec. 1939

[10] "Vreme", 25. dec. 1939

[11] "Politika", 20. dec. 1937

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana” Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana ? Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car” Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem